Tarvuz — inson organizmi uchun eng foydali poliz ekinlaridan biri. Ayniqsa, yozning issiq kunlarida tamaddi uchun ushbu rezavor juda foydali va yengil hazm bo‘luvchi mahsulotdir. Tarvuzning o‘zi sog‘liq uchun zararli emas. U 90% dan ortiq suvdan iborat bo‘lib, 100 gramm tarvuzda taxminan 6 gramm shakar va foydali mikroelementlar mavjud. Biroq uni yetishtirish, tashish va saqlash paytida sog‘liq uchun zararli moddalar tarvuzning ichiga tushishi va natijada zaharlanishga olib kelishi mumkin.
Xavfli bakteriyalar
Tarvuzning ustki qatlami ichak infeksiyasini keltirib chiqaradigan bakteriyalar mavjud bo‘lishi mumkin. Ular yozda zaharlanishining eng katta sababidir. Bundan tashqari, Salmonella Enteritidis va Campilobakter kabi bakteriyalar tarvuzni tashish va saqlash paytida uning po‘stlog‘ida paydo bo‘lish ehtimoli mavjud. Tarvuzni kesish vaqtida patogen flora ekin ichiga o‘tishi va shu orqali organizmga tushishi mumkin. Bunday holatda quyidagi alomatlar paydo bo‘ladi:
- diareya;
- ko‘ngil aynishi;
- qorin og‘rig‘i;
- isitma;
- bosh og‘rig‘i.
Kasallik bir necha soatdan bir necha kungacha davom etishi va suvsizlanishga olib kelishi mumkin. Suvsizlanish ayniqsa bolalar, qariyalar va organizmi avvaldan zaif odamlar uchun xavflidir.
Nitratlar
Azot kislotasi tuzlari barcha o‘simliklarda mavjud bo‘lib, oqsil sintezi uchun zarurdir. Fermerlar hosildorlikni oshirish maqsadida nitratlardan og‘it sifatida foydalanadilar. Ammo tuproq, suv va mevalarda ushbu moddaning miqdori ba’zan oshib ketishi mumkin. Bu quyidagi alomatlarga olib keladi:
- terining ko‘karishi, bu ayniqsa lablar atrofida sezilarli bo‘ladi;
- nafas olish qiyinlashishi;
- ko‘ngil aynishi, diareya va qusish;
- suvsizlanish;
- yurakning tez urishi;
- zaiflik;
- ongda chalkashlik bo‘lishi;
- badanni titroq bosishi;
- komaga tushish.
Kattalar nitratlarni kuniga o‘rtacha 200-300 milligramm miqdorda iste’mol qilishi mumkin. Og‘ir zaharlanish esa ko‘pincha natriy nitrit yoki nitrit tuzidan sodir bo‘ladi. U kukun shaklida oziq-ovqat sanoatida konservant sifatida ishlatiladi. Nitratni sof shaklida iste’mol qilish o‘limga olib kelishi mumkin. Ammo nitrat bilan zaharlanish juda kam uchraydi va tozalanmagan suv ichish tufayli yuzaga keladi. Nitratlar ayniqsa chaqaloqlar va bolalar, homiladorlikning 30 haftasidan keyingi vaqtdagi ayollar uchun xavflidir. Xulosa qilish mumkinki, tarvuz tarkibidagi nitratlar miqdori normadan oshmasa, ular zarar yetkazmaydi.
Tarvuzdan zaharlanishda birinchi tez yordam
Yaqinlaringiz yoki yon-atrofdagi insonlarda zaharlanish alomatlarini ko‘rsangiz, tez yordamga murojaat qiling. Ular yetib kelgunga qadar bemor ahvolini yumshatishning quyidagi usullarini qo‘llash kerak:
Suvsizlanishning oldini olish uchun ko‘proq suv ichirish, agar yosh bola yoki keksa odam zaharlangan bo‘lsa, suv o‘rniga regidratatsiya eritmasidan foydalanish mumkin. U o‘z ichiga glyukoza va elektrolitlarni oladi va har qanday dorixonada sotiladi.
Bemor ahvolini kuzatib boring va quyidagi alomatlar paydo bo‘lsa, shifokor bilan maslahatlashing:
- asabiylik, jismonan zaiflik, fikrlarning chalkashligi;
- yuqori harorat;
- tez-tez qayt qilish;
- kuniga olti yoki undan ortiq diareya;
- suyuq axlatning uch kundan ortiq kelishi;
- qorin yoki ichaklarda kuchli og‘riq;
- axlatda qora rang yoki qon bo‘lishi;
- suvsizlanish.
Shifokorga tarvuz iste’mol qilganingizni aytishni unutmang. Bu unga kerakli davolanishni buyurishga yordam beradi.
Tarvuz bilan zaharlanishning oldini olish
Tarvuzni faqat sertifikati bor sotuvchilardan sotib oling. Yuk mashinasining pastki qismida yoki yerda sotiladigan poliz mevalarini sotib olishdan cheklaning, mevalarni faqat do’konlardan yoki bozorlardan xarid qiling.
Ustki qismiga shikast yetmagan va avval kesilmagan tarvuzlarni oling. Sotuvchilardan sizga tarvuzni kesib ko‘rishlarini so‘ramang, chunki pichoq orqali zararlangan tarvuz zarralari boshqa mevalarga o‘tishi mumkin.
Tarvuzni so‘yishdan avval yaxshilab yuvib tashlang. Xom go‘sht va parranda go‘shtini kesish uchun ishlatadigan taxtachada mevalarni kesmang.
Tarvuzni kesgandan keyin 2 soat ichida muzlatgichga qo‘ying. Kesilgan bo‘laklar yopiq idishda yoki sellofan paketda 5-7 kun saqlanishi mumkin.
Izoh (0)