Qirg‘izistonda sochma oltin qazib olish va gidroelektr stansiyasini qurish uchun YUNESKO muhofazasiga olingan hudud berildi. Bu haqda “Chegara bilmas daryolar” xalqaro koalitsiyasi ekologlari xabar bermoqda.
Ekologlar sun’iy yo‘ldoshdan olingan tasvirlarga tayanib, Beshorol davlat qo‘riqxonasi markazidagi 73 gektarli Nayzato‘gay maydonida oltin qazib olish alomatlari borligini aytdi. Muhofaza etiladigan tabiiy hududdagi 69 gektarli “Arab” nomli yana bir sochma oltin maydoni o‘zlashtirilishi kutilmoqda.
“Qo‘riqlanadigan hududga bostirib kirish hokimiyatning to‘liq roziligi bilan amalga oshirilmoqda. Jumladan, Qirg‘iziston Vazirlar Mahkamasining 2023-yil 30-maydagi 290-r-son buyrug‘i asosida oltin qazib oluvchilarga tegishli litsenziyalar berish tasdiqlangan”, — deyiladi “Chegara bilmas daryolar” bayonotida.
“Qachonlardir eng toza bo‘lgan qo‘riqxona hududidagi Chotqol daryosining ifloslanishi endi Yerga yaqin orbitalardan ham seziladi, chunki oltin qazib olishdan chiqqan chiqindilarning loyqa oqimi daryo o‘zanini qoplagan. Suv havzasining bunday ifloslanishi geologik qidiruvga emas, balki oltin qazib olishga xosdir”, — deydi ekologik koalitsiyasining Markaziy Osiyo bo‘yicha koordinatori Aleksandr Kolotov.
Mazkur konlar yangi Chotqol daryosidagi GES suv ombori zonasida qolishi mumkin. Aynan shu loyiha uchun Qirg‘iziston hukumati hozirda Beshorol qo‘riqxonasida investorlar qidiryapti.
Yaqinda Vena (Avstriya) shahrida Jahon banki ko‘magida o‘tkazilgan investitsiya forumida Chotqol GESning yangilangan loyihasi taqdim etildi. Ushbu loyiha 860 million kubometr hajmdagi suv ombori yaratishni, 10 kilometrlik derivatsion tunnel qurishni, shuningdek, ishlab chiqarilgan elektr energiyasini qo‘shni O‘zbekistonga eksport qilish uchun elektr uzatish liniyasini yotqizishni o‘z ichiga oladi.
“Dastlab Chotqol daryosida bir vaqtning o‘zida ikkita GES qurish uchun investorlar izlangandi, ammo hozirda balandligi 170-200 metr bo‘lgan bitta GES haqida gap bormoqda. Natijada bunday GES Chotqol daryosi vodiysining mavjud ekotizimlarini Beshorol qo‘riqxonasi bo‘ylab yo‘q qiladi, uni bo‘lib yuboradi”, — deydi ekologik koalitsiyasining koordinatori Yevgeniy Simonov.
Beshorol qo‘riqxonasi YUNESKOning “G‘arbiy Tyan-Shan” transchegaraviy butunjahon tabiiy merosi ro‘yxatining asosiy tarkibiy qismlaridan biri bo‘lib, uch davlat: Qirg‘iziston, Qozog‘iston va O‘zbekiston hududida joylashgan. Butunjahon merosi obyektlari doirasida kon qazish va yirik to‘g‘onlarni yaratish xalqaro huquq tomonidan taqiqlangan.
Ekologlar fikricha, YUNESKOning “G‘arbiy Tyan-Shan” transchegaraviy butunjahon tabiiy merosi obyekti hududini bunday keng miqyosda o‘zlashtirishning salbiy ekologik oqibatlari ushbu obyekt o‘zining noyob tabiiy xususiyatlarini yo‘qotib qo‘yishi va Jahon merosi ro‘yxatidan chiqarilishiga olib kelishi mumkin.
YUNESKO Butunjahon merosi qo‘mitasining navbatdagi sessiyasi 2024-yil 21—30-iyul kunlari Nyu Dehlida (Hindiston) bo‘lib o‘tadi. “Chegara bilmas daryolar” xalqaro koalitsiyasi allaqachon qo‘mita sessiyasida ishtirok etish uchun rasmiy taklif olgan.
Izoh (0)