Дунёда ўлим жазоси сони деярли учдан бир қисмга ошди — Amnesty International

Amnesty International (АИ) инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ташкилоти ҳисоботига кўра, 2023 йилда дунё бўйлаб камида 1153 киши бошни чопиш, осиш, отиш ёки заҳарлаш йўли билан қатл этилган.

Бу ўтган йилга нисбатан 31 фоизга кўп: 2022 йилда камида 883 та ҳукм ижро этилган. Ўтган йилда ўлим жазосини ижро этган 16 мамлакатдан фақат бир нечтасида кескин ўсиш кузатилган: Эронга барча қатлларнинг деярли тўртдан уч қисми (камида 853), Саудия Арабистони эса 15 фоиз (172) ҳиссасига тўғри келган. Сомалида (камида 38 та) ва Қўшма Штатларда (24) кўпроқ (2022 йилга нисбатан) ўлим ҳукмлари ижро этилган.

2023 йилда дунёда чиқарилган янги ўлим жазолари сони ҳам 20 фоизга ошган — 52 мамлакатда 2428 та ҳукм.

Хитой қатл этилганлар сони бўйича Эрон ва Саудия Арабистонини ортда қолдирган. Хитойда ўлимга ҳукм қилинганлар ва қатл этилганлар сони ҳақидаги маълумотлар давлат сири ҳисобланади. 

Халқаро Амнистия кўрсаткичлари айсбергнинг фақат учини кўрсатади, чунки аксар мамлакатларда аниқ маълумотлар йўқ, — деди Бундестагнинг инсон ҳуқуқлари қўмитаси раҳбари.

Ўлим жазоси қўлланиладиган баъзи мамлакатларда қатл сиёсий восита сифатида қўлланилади. Халқаро Амнистия ташкилоти ҳисоботига кўра, Эрон ҳукумати аҳолини қўрқитиш ва ўз ҳокимиятини мустаҳкамлаш учун ўлим жазосидан тобора кўпроқ фойдаланмоқда.

Ўлимга ҳукм қилинганларнинг умумий сонининг 60 фоиздан ортиғи халқаро ҳуқуққа кўра ўлим жазосига тортилмаслиги керак бўлган жиноятлар, хусусан, гиёҳванд моддалар билан боғлиқ жиноятлар бўйича ижро этилган.

Эрон ва Саудия Арабистони жиноят деб ҳисобланиши мумкин бўлган ҳаракатлар учун кўплаб қатлларни қайд этган. Сингапур ҳукумати ўлим жазосини ҳаддан ташқари қўллаш орқали гиёҳвандлик муаммосини назорат қилишга ҳаракат қилган.

АИ қатл этилганлар сони 18 тадан 24 тага кўпайган Қўшма Штатлардаги вазиятдан хавотир билдирган. АҚШнинг Айдаҳо ва Теннесси штатлари отиб ўлдириш йўли билан қатл қилишга рухсат берувчи қонун лойиҳаларини киритган, Монтана ҳалокатли инъекцияларда ишлатиладиган моддалар рўйхатини кенгайтиришни кўриб чиқмоқда.