Америкалик сиёсатшунос олим Самуэл Ҳантингтон ўзининг “Цивилизациялар тўқнашуви ва янги дунё тартиби” китобида Россия Ғарбни ўзига душман деб билишини, ўз навбатида, Ғарб ҳам Россияни душман деб ҳисоблашини таъкидлаган. Бу муаммога ечим сифатида Россияни Ғарб цивилизациясига яқинлаштиришни таклиф қилади.
Ҳақиқатдан ҳам Россия кун келиб Ғарб цивилизацияси билан яқинлашиши мумкинми? Бу борада сиёсатшунослар Фарҳод Каримов ва Мухтор Назиров “Дарё” билан суҳбатда ўз фикрларини билдириб ўтди.
Сиёсатшунос Фарҳод Каримов тарихда рус ва Ғарб цивилизациялари бир-бирига яқин бўлганлиги ва кун келиб улар аслида битта цивилизациядан эканлигини англаб етишини таъкидлади.
Аслида, Россия Ғарбга у қадар узоқ эмас. Яъни бу икки цивилизация кескин конфронтация ривожланган цивилизациялар эмас. Масалан, Ўрта асрларда Россия империясидаги императорлар Европадаги қироллар билан қариндош бўлган. Лекин у пайтда Европа цивилизацияси Россия цивилизациясидан олдинда эди. ХХ асрдан кейин қадриятларнинг йўқолиши Европа цивилизациясини қаритди. Бу ҳақда ҳам Ҳантингтон ўз асарида ёзган. Россия цивилизацияси эса ҳали ёш. Шунинг учун Европа цивилизацияси ўзига мутлақо бегона бўлган цивилизацияларни яқинлаштиргандан кўра, ўзига яқинроқ бўлган рус цивилизациясини жон сақлаб қолиши учун ассимиляция қилгани яхшироқ. Мисол учун, Ҳантингтон Европа цивилизациясини сақлаб қолиш учун Жанубий Америка цивилизациясини яқинлаштириши керак, деб таъкидлайди. Бу концепция бор ва бунинг устида ишлашмоқда. Шунинг учун Россия бугун Европа билан уруш ҳолатида. Лекин кун келиб улар аслида битта цивилизациядан эканлигини англаб етади, — деди сиёсатшунос.
Мухтор Назиров эса ҳозирда Ғарб цивилизацияси янги кўринишда шаклланаётганини ва ўзига Шарқий Европа мамлакатларини интеграция қилиб бораётганини таъкидлади.
Православ цивилизацияси фақат Россия эмас. Православ цивилизациясининг ичига Шарқий Европа мамлакатлари (Болгария, Венгрия, Молдова, Польша, Руминия, Словакия, Чехия, Эстония) киради. Ҳозир бу ҳудуддаги мамлакатлар секин-аста Ғарб цивилизациясига интеграция қилиб бормоқда. Яъни диний ва маданий тафовутлар йўқолиб бормоқда. Лекин русларни европаликлар тўлиқ европалик деб ҳисобламайди. Осиёда эса русларни осиёлик деб ҳисоблашмайди. Шунинг учун ҳам руслар ўзини кўпроқ Евросиё мамлакати деб билади. Ҳозир Ғарб янгича кўринишда шаклланмоқда. Ғарб цивилизацияси ўзининг ҳарбий ва иқтисодий устунлигини сақлаб қолмоқчи, — дейди сиёсатшунос.
Мухтор Назиров сўзида давом этиб, Россиянинг Ғарб интеграциясига қўшилмаслигининг айрим сабабларини айтиб ўтди.
Бир вақтлар Россияни НАТОга қўшиш фикри ҳам билдирилган эди. Шунда сиёсатшунослар “Россия НАТОга қўшиладими ёки НАТО Россияга қўшиладими”, деган саволни берган. Рус геосиёсатчиларининг тафаккурида Россия барибир мустақил куч маркази бўлиб қолаверади ва ўз атрофида майда мамлакатлар гуруҳини шакллантиришга ҳаракат қилади. Шу нуқтаи назардан яқин истиқболда Россия Ғарб цивилизацияси билан яқинлашмайди. Бўлиши мумкин, масалан, Совет Иттифоқини парчалаш учун бир вақтлар Хитойни Ғарб СССР орбитасидан чиқариб олган. Худди шу сингари, Ғарб Хитойни яккалаш учун Россияни унинг орбитасидан чиқариб олиши мумкин. Фақат бу ерда биргина муаммо мавжуд. Буни кўп рус сиёсатшунослари таъкидлайди. Ҳозирги Ғарб сиёсатчиларига Россия ҳудудининг катталиги тўғри келмайди. Ғарб учун кичикроқ Россия керак. Агар ўртамиёна Россия бўлганида, аллақачон Европага интеграция қилиб кетган бўлар эди, — деди сиёсатшунос Мухтор Назиров.
Суҳбатнинг тўлиқ вариантини “Дарё”нинг YouTube’даги саҳифасида томоша қилишингиз мумкин.
Изоҳ (0)