Марказий банк Ўзбекистонда валюта операцияларини амалга ошириш қоидаларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритишга оид идоралараро қарор лойиҳасини муҳокамага қўйганди. Тузатишларда тадбиркорлик субъектлари томонидан чет эл валютасини харид қилиш устидан назоратни кучайтириш таклиф этилмоқда.
“Тошкент” Республика фонд биржаси бошқаруви раиси Георгий Паресишвилининг Spot га маълум қилишича, Марказий банк томонидан таклиф этилаётган валютани тартибга солишдаги ўзгартиришлар мамлакатда инвестиция муҳити ва хорижий инвесторларнинг Ўзбекистон фонд бозорига кириши учун катта хавф туғдиради.
“Таклиф этилаётган қўшимча меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинса, хорижда валюта сотиб олиш ва олиб чиқиш тартиби жуда мураккаблашади — у ҳозир ҳам осон эмас. Натижада фонд бозоримиз жиддий хорижлик инвесторлар учун эшиклар ёпилади. Бирорта нормал инвестор валюта хариди ва уни ечиб олишда кўплаб мураккаб ҳужжатларни талаб этиладиган бозорга киришни хоҳламайди”, — дейди у.
Паресишвилининг сўзларига кўра, хорижий инвесторлар томонидан валюта конвертацияси ва даромадларни репатриация қилиш жараёнини мураккаблаштириш инвестиция муҳитига салбий таъсир кўрсатади, чунки капитални олиб чиқиб кетиш йўлидаги тўсиқлар мамлакатга хорижий инвестициялар оқимини камайтиради. Валюта хариди ва капитални олиб чиқиб кетишдаги чекловлар оқибатида Ўзбекистон шунчаки хорижий инвестициялардан маҳрум бўлиши мумкин.
“Гайкаларни қотириш, инвесторларга чет эл валютасини сотиб олиш ва ўз даромадларини мамлакатдан олиб чиқишни қийинлаштириш нотўғри. Марказий банкдагилар биз тақиқламаяпмиз, шунчаки қўшимча ҳужжатлар сўраяпмиз дейиши мумкин. Аммо бу аслида чекловга олиб келади, чунки бюрократия янада мураккаблашади ва инвесторларга мамлакатдан пул маблағларини конвертация қилиш ҳамда чиқаришида қўшимча харажатни юзага келтиради”, — дея қўшимча қилади Паресишвили.
Фонд биржаси раҳбарининг таъкидлашича, маҳаллий бозор иштирокчилари ва хорижий инвесторлар Марказий банк томонидан таклиф этилаётган ўзгаришларни валюта либераллашувидан қайтишнинг дастлабки белгиси сифатида қабул қилмоқда. У мазкур лойиҳани бозор иштирокчиларининг барча фикларини инобатга олган ҳолда ҳар томонлама муҳокама қилиниши кераклигини айтди.
“Ҳар қандай мамлакатда инвесторлар олдиндан прогонозлар аниқ бўлишини яхши кўради ва аксинча, улар “сюрприз”лар ва олдиндан айтиб бўлмайдиган ҳаракатларни ёқтирмайди. Улар бир кунга эмас, балки узоқ муддатга инвестиция муҳити ва мамлакатдаги тартиб-таомиллар узоқ вақт ёмонлашмайди деган умидда сармоя киритади”, — дейди мутахассис.
Ўз навбатида, молиявий таҳлилчи Карен Срапионовнинг таъкидлашича, ҳар қандай чекловлар валютага бўлган талабнинг ортишига олиб келади, чунки одамлар 2017 йилгача мамлакатда бўлган муаммоларни ёдидан чиқармаган ва ҳамон ортга қайтишдан қўрқади.
Шунингдек, у Ўзбекистонда ноаниқлик юзага келса, инвесторлар ўзларига кўпроқ содиқ бўлган бошқа давлатларга сармоя киритишни афзал кўришларини таъкидлади.
Portfolio Investments инвестиция компанияси бош директори Мунир Ёқубов Марказий банк томонидан таклиф этилаётган чора-тадбирларни бугунги воқеликда Ўзбекистон бозори учун чекловчи деб атади.
“Бугунги кунда акциядорлик жамиятлари томонидан маълумотлар, шу жумладан, аудиторлик ҳисоботлари ўз вақтида ва сифатли ошкор этилиши устидан давлат томонидан назорат йўқ. Ҳатто мамлакатдаги энг йирик акциядорлик жамиятлари ҳам қонун талабига биноан IFRС ҳисоботлари ва аудиторлик ҳисоботларини эълон қилмайди. Ўзбекистондаги маҳаллий компаниялар ҳисоботларни эълон қилиш ва ўз вақтида текширувдан ўтишни бошламагунча, хорижликлар томонидан валютани репатриация қилиш бўйича аудит талабини жорий этиш — бунга йўл қўйиб бўлмайди”, — дейди у.
Portfolio Investments раҳбарининг қўшимча қилишича, ҳозир ҳам Ўзбекистон инвесторлар томонидан хавфсиз бошпана сифатида қабул қилинмаяпти ва валюта назоратини кучайтириш инвестиция муҳитини яхшилашга ёрдам бермайди.
Аввалроқ мазкур ҳужжатга киритилаётган ўзгартириш ва қўшимчалар валюта операцияларини чеклаш ёки қатъийлаштиришни эмас, балки амалда мавжуд нормаларга аниқлик киритиш, айрим операцияларни амалга ошириш жараёнини янада соддалаштириш, тарқоқ нормаларни умумлаштиришни назарда тутаётганини маълум қилганди.
Изоҳ (0)