Эртага, 9 ноябрь куни Тошкент шаҳрида ўтказиладиган Иқтисодий ҳамкорлик ташкилотининг16-саммитида 8 та давлат ва ҳукумат раҳбарлари иштирок этади. Тадбирда савдо-иқтисодий, транспорт ва гуманитар ҳамкорликни янада кенгайтириш масалалари муҳокама қилинади. Прогрессив ислоҳотлар маркази директори Миршоҳид Асланов “Дарё” мухбирига берган интервьюсида мазкур ташкилот фаолиятининг аҳамияти тўғрисида гапирди.
“ИҲТ потенциал и катта”
Ўзбекистоннинг Иқтисодий ҳамкорлик ташкилоти (ИҲТ) мамлакатлари билан савдо айланмаси ўтган йили 12 миллиард доллар бўлган. Бу рақам 2023 йилнинг 9 ойи давомида 9 миллиард долларни ташкил этди. ИҲТга аъзо давлатларнинг ўзаро товар айланмаси ҳажми тахминан 80 миллиард доллар. Бу рақам катта кўрингани билан аслида ниҳоятда кичик. Чунки ИҲТ узоқ йиллардан бери ўзининг тўлиқ потенциал ини кўрсата олгани йўқ. Масалан, Осиё–Тинч океани минтақасида ASEAN деган ташкилот бор. Унга ҳам 10 та давлат аъзо. ИҲТга аъзо давлатларда 500 миллион аҳоли бўлса, ASEAN’да 620 миллион. Лекин уларнинг товар айланмаси 750 миллиард доллар, бизда эса 80 миллиард. Деярли 10 баробар пастроқ. Аммо ҳали имкониятимиз кўп деб ўйлайман.
“Ўзаро ҳамкорлик даражаси паст”
ИҲТ давлатларининг бир–бири билан ҳамкорлик даражаси паст. Яъни биз кўпроқ бошқа мамлакатлар билан ҳамкорлик қиламиз. Масалан, ИҲТга аъзо давлатларнинг ўзаро ички айланмаси ҳажми умумий ташқи савдо айланмасининг 8 фоизини ташкил этади. ASEAN’да эса бу кўрсаткич 21 фоиз. Яъни улар бир-бирлари билан кўпроқ ҳамкорлик қилади. Биз эса бошқалар билан.
Савол туғилади: маданият, география жиҳатдан энг яқин мамлакатлар нега ўзидан узоқдаги давлатлар билан кўпроқ ҳамкорлик қилмоқда? Мана шу нуқтада ўзаро ҳамкорликни кучайтириш учун нима қилиш керак, деган савол ҳам келиб чиқади. Ўзбекистоннинг сўнги бир йил ичидаги ташаббуслари айнан мана шу саволга жавоб беришга қаратилмоқда. Ўзбекистонга ҳамкор энг йирик 10 та давлатни олсак, уларнинг 5 таси ИҲТ аъзоси. Бу жиҳатдан бизнинг имкониятларимиз кўп ва уни ишлата билишимиз керак. ИҲТ аъзолари бир-бири билан рақобатдош эмас, шерик, яқин ҳамкор бўлиши ва жаҳонда ўзининг рақобатдошлигини ошириши мумкин.
Иқтисодий муаммолар ҳақида
Бугунги кунда иқтисодий занжирларнинг узилиши (ишлаб чиқариш, транспорт, коммуникация) жиддий муаммолардан саналади. Иккинчи томондан эса ИҲТга аъзо Афғонистон масаласи турибди. Мамлакат ҳукумати жаҳон ҳамжамияти томонидан тан олинмаган. Ва уни бизда ўтказилаётган саммитда қатнашиши ҳам муаммо бўлиб турибди, яъни саммитда қатнашмаяпти.
Худди шу каби масалалардан яна бири баъзи мамлакатларнинг санкцияларидир. Ўзбекистон олдида жаҳон ҳамжамиятда мавжуд санкцияларни ҳурмат қилган ҳолда бошқа йўналишларни янада жадал ривожлантириш масаласи бор. Уларни ҳам муҳокама қилиш керак бўлади. Албатта, бу масалаларни ечса бўлади ва ўйлайманки, Ўзбекистон ташаббуси билан кўп муаммолар ечимини топади.
Изоҳ (0)