Ўзбекистонда аҳолини манзилли ижтимоий ҳимоя қилиш ва моддий қўллаб-қувватлашни кучайтириш, давлат томонидан кўмакка муҳтож фуқароларга амалий ёрдам кўрсатиш йўналишида бир қатор тизимли ислоҳотлар амалга оширилмоқда.
Ушбу ишларнинг самарадорлигини ошириш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Ижтимоий ҳимоя ягона реестри ахборот тизими орқали кам таъминланган оилаларни аниқлаш ва уларга ижтимоий нафақалар тайинлаш бўйича электрон кўринишда ариза беришни жорий этиш тўғрисида”ги қарори лойиҳаси ишлаб чиқилди.
Мазкур ҳужжат билан кам таъминланган оилалар болалари учун нафақа ва моддий ёрдам (ижтимоий нафақа) тайинлаш ва тўлаш тартибига ўзгартириш киритилишининг сабаблари қуйидагилардан иборат.
Кам таъминланган оилаларга болалар нафақаси ёки моддий ёрдам тайинлаш учун оиланинг вояга етган барча меҳнатга лаёқатли аъзоси расмий иш билан банд бўлиши талаб этилади. Агар оиланинг меҳнатга лаёқатли аъзосидан бири расмий иш билан банд бўлмаса, нафақа ёки моддий ёрдам тайинлаш рад этилади.
Бунда, амалдаги тартиб бўйича оиланинг томорқа ер майдони мавжуд бўлганда ҳар 4 сотих ерга бир оила аъзоси автоматик равишда банд деб белгиланади ҳамда расмий даромад талаб этилмайди.
Ҳозирда 326 минг тадан ортиқ оилаларга айнан оила аъзолари автоматик равишда банд деб белгиланганлиги сабабли нафақалар тайинланган.
Лекин шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, ушбу оилаларнинг аъзолари ишга жойлашиш, фаолиятларини якка тартибдаги тадбиркор ёки ўзини ўзи банд қилиш орқали расмийлаштириш чораларини кўришмаган.
Натижада, амалиётда ўзига тўқ катта ҳовлига эга бўлган ёки томорқасидан умуман фойдаланмаган оилаларга ҳам нафақа тайинланиши ҳамда аҳоли ўртасида тизимга нисбатан ишонч камайишига сабаб бўлмоқда.
Мисол учун, 3 фарзандлик оиланинг 8 сотих ер майдони мавжуд ва эр-хотин норасмий даромад олади. Бунда, эр ва хотиндан бандлик талаб этилмайди ва 8 сотих ер учун 274,4 минг сўм норматив даромад ҳисобланади. Норматив даромад оиладаги бир киши (54,8 минг сўм) учун энг кам истеъмол харажатидан кам бўлганлиги сабабли нафақа тайинланади.
Киритилаётган ўзгартиришларга кўра, оиланинг томорқа ер ва/ёки деҳқон хўжалиги майдонида фақат оиланинг бир ишсиз аъзосини автоматик равишда “банд” сифатида қабул қилиниб, кейинги аъзоларини фаолиятини расмийлаштириши талаб этилмоқда.
Амалдаги тартибга мувофиқ, томорқада банд бўлган фуқаролар ихтиёрий равишда солиқ органида ўзини-ўзи банд қилган шахс сифатида рўйхатдан ўтиш тартиби мавжуд. Бунда, ўзини-ўзи банд қилган сифатида рўйхатдан ўтган фуқарога бир йилда базавий ҳисоблаш миқдорининг 1 баробари (330 минг сўм) ижтимоий солиқ тўлаган тақдирда нафақа тайинлашда “банд” сифатида қабул қилинади ҳамда пенсия ҳисоблашда 1 йиллик иш стажига эга бўлади.
Изоҳ (0)