Америка кассетали ўқ-дориларининг Украинага ўтказилиши уруш ҳудудида гуманитар муаммоларга олиб келиши мумкин, томонлар оловга ёғ сепмаслиги ва можаронинг кучайишига ҳисса қўшмаслиги керак. Бу ҳақда 10 июль куни Хитой Ташқи ишлар вазирлиги расмий вакили Мао Нин журналистлар билан бўлиб ўтган брифингда маълум қилди, деб ёзади Sina.
“Кассетали ўқ-дориларнинг масъулиятсизларча топширилиши гуманитар муаммоларга олиб келиши мумкин”, — деди Мао Нин.
Хитой, шунингдек, АҚШ қарори халқаро ҳамжамиятда хавотир уйғотганига ҳамда кўплаб давлатлар аллақачон бу қарордан норози эканига эътибор қаратди.
Пекин кассетали ўқ-дориларни топшириш масаласида “эҳтиёткор ва вазмин позицияси”да бўлиш керак, деб ҳисобламоқда. Мао Нин шунингдек, Хитой можародан чиқишнинг ягона йўли сифатида музокараларни кўришини эслатди.
7 июль куни АҚШ президентининг миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчиси Жейк Салливан Киевга кассетали ўқ-дорилар етказиб бериш режасини маълум қилди. Оқ уй Украинада кластерли снарядлардан фойдаланиш тинч аҳоли учун хавф туғдиришини тан олган, шунинг учун АҚШ уларни топшириш қарорини кейинга қолдирган.
Кассетали ўқ нима?
Кассетали ўқ-дорилар (ёки кассетали бомбалар) ўнлаб-юзлаб кичикроқ бомбаларни ўз ичига олган контейнерлардир. Уларни самолётдан, артиллериядан, ракета отиш мосламаларидан, денгиз қуролларидан отиш мумкин.
Кассетали ўқ-дорилар олдиндан белгиланган баландликда очилади, бу мўлжалланган нишоннинг майдонига боғлиқ бўлиб, ичидаги ўқ-дорилар белгиланган ҳудудга тақсимланади. Ўқ-дорилар бир-бирига таймер билан боғланган ва ерга яқинроқ портлайди.
Нима учун кассетали ўқ-дорилар баҳсга сабаб бўлмоқда?
Бомбалар катта майдонга тушгани сабабли улар жанговар бўлмаган ҳудудларга ҳам таҳдид солиши мумкин. Бундан ташқари, Халқаро Қизил хоч қўмитаси маълумотларига кўра, ўқ-дориларнинг 10 фоиздан 40 фоизгача бўлган қисми нобуд бўлади ва портламаган ўқ-дорилар тинч аҳоли учун йиллар ва ҳатто ўнлаб йиллар давомида хавф туғдиради.
Потенциал ҳалокатли кассетали ўқ-дорилар Лаос ва Вьетнамда ишлатилганидан 50 йил ўтиб ҳамон портламай қолмоқда, бу эса мазкур қуролларни кенг миқёсда тақиқлашни талаб қилишга ундади.
Кассетали ўқлар тўғрисидаги конвенция туфайли дунёнинг аксарият мамлакатлари ушбу қуроллардан фойдаланишни аллақачон тақиқлаб қўйган, бу эса уларни захиралаш, ишлаб чиқариш ва узатишни ҳам тақиқлайди. Ушбу конвенция га 123 давлат қўшилган, аммо яна 71 давлат (хусусан, АҚШ, Украина, Россия) қўшилмаган.
Душман қўшинлари ёки транспорт воситаларига ҳужум қилиш учун ўқ-дорилардан фойдаланиш халқаро ҳуқуққа зид эмас. Аммо, Human Rights Watch ташкилотига кўра, бу қуроллар билан тинч аҳолини нишонга олиш уруш жинояти сифатида баҳоланиши мумкин. Ташкилот, шунингдек, Украина ҳам, Россия ҳам уруш пайтида кассетали ўқлардан фойдаланган ҳолда тинч аҳолини ўлдирганини даъво қилмоқда.
Изоҳ (0)