“Дарё” репортажи: Тамаки маҳсулотларининг ноқонуний савдосига қарши кураш чоралари аҳоли  томонидан қўллаб-қувватланмоқда

Жорий йил май ойида алкогол ва тамаки маҳсулотларининг тарқатилиши ҳамда истеъмол қилинишини чеклаш тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси қонуни қабул қилинди. Унда бир қатор вазирлик ва идораларнинг бу борадаги ваколатлари белгилаб берилган дея ҳикоя қилади “Дарё” мухбири Азизбек Абдувалиев.

Жумладан, солиқ органларига савдо объектлари ҳамда умумий овқатланиш корхоналари томонидан алкогол ва тамаки маҳсулотлари билан савдо қилиш қоидаларининг бузилиши ҳолатлари юзасидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш, ушбу маҳсулотларнинг қонунга хилоф равишда айланишини олдини олиш, уларни аниқлаш ва чек қўйиш бўйича тадбирларни амалга ошириш вазифаси юклатилган. 

Солиқ идораларига бу борада айниқса “Солиқ ҳамкор” тизими қўл келмоқда. Ушбу тизим орқали энди ноқонуний тамаки маҳсулотлари савдоси юзасидан ҳам мурожаат йўллаш мумкин. 

“2023 йил 1 июндан қалбаки акциз маркали ёки акциз маркасиз тамаки маҳсулотларини сотиш, рухсати бўлмаган ҳолда тамаки маҳсулотини сотиш каби қонун бузилиши ҳолатлари ҳақида cолиқ органига мурожаат йўллаш тизими ишга тушди. “Солиқ ҳамкор” орқали келиб тушган мурожаатлар назорат ва бошқа тадбирларни ўтказиш учун асос бўлади. Мурожаатлар 10 иш кунида мажбурий тартибда кўриб чиқилиб, натижаси бўйича мурожаат йўллаган фуыаро хабардор қилинади, унинг шахси эса ошкор этилмайди. Тасдиғини топган мурожаатлар бўйича маъмурий ҳуқуқбузарлик учун жариманинг 20 фоизи, жиноятлар учун эса БҲМининг 5 бараваригача миқдорда рағбатлантирилади”, — дейди Наманган вилоят солиқ бошқармаси бош инспектори Шуҳрат Мамажонов. 

Тамаки маҳсулотларининг ноқонуний айланмасининг олдини олиш борасида қонун ва қарорлар қабул қилинаётгани ижобий ҳолат, албатта. Бироқ ушбу ҳужжатларни кенг оммага етказиш, аҳолини хабардор қилиш муҳим вазифалардан бири ҳисобланади. Наманган вилоятида кўнгиллилар ва солиқ идоралари ходимлари томонидан янги қабул қилинган қоидалар оммабоп тушунтирилган буклет ва флаерлар тарқатиш йўлга қўйилди. 

“Мазкур флаерлар аҳоли гавжум нуқталар — бозорлар, савдо марказлари, боғ ва хиёбонларда тарқатилмоқда. Уларда ноқонуний тамаки маҳсулотлари сотиш орқали ўз бизнеси ва озодлигини хатарга қўйиш мумкинлиги ҳақида огоҳлантирилган, акцизсиз сигаретлар савдосига гувоҳ бўлганда солиқ идораларига мурожаат этиш тартиби тушунтирилган, бу билан 500 минг сўмдан то жарима суммасининг бешдан биригача мукофот олиш имконияти мавжудлиги билдирилган. Қувонарли томони, флаерларни тарқатиш давомида ҳамюртларимиз бу ишларни фақат мукофотни кўзлаб эмас, балки фуқаролик бурчларини бажариш учун ҳам тайёр эканликларини айтишмоқда”,  — дейди Наманган вилоят солиқ бошқармаси бош инспектори Ойдин Эсоналиева.

Тадқиқотларга кўра, охирги 2 йил мобайнида Ўзбекистонда ноқонуний тамаки маҳсулотлари бозори 3 маротабага ўсган. Жорий йил май ойида ноқонуний савдо улуши 23,1 фоизни ташкил этган. Бу борада Фарғона водийсида ҳолат айниқса аянчли: водий вилоятларида ушбу кўрсаткич 43 фоизни ташкил этмоқда. Хўш, Наманган вилоятида жамоатчилик мазкур ҳолат юзасидан қандай фикрда? 

Мухбиримиз томонидан ўтказилган аҳоли ўртасида ўтказилган сўров давомида сўралганларнинг деярли барчаси жорий этилаётган ўзгаришларни қўллаб-қувватлашини таъкидлаган. Ноқонуний тамаки маҳсулотлари савдоси инсон саломатлиги учун хавф, давлат бюджети учун эса зарар эканлиги, рухсат берилмаган жойлардаги савдо нуқталарида эса ҳатто болаларга ҳам сигаретлар сотилаётганидан жиддий ташвиш билдиришган.