“Daryo” reportaji: Tamaki mahsulotlarining noqonuniy savdosiga qarshi kurash choralari aholi tomonidan qo‘llab-quvvatlanmoqda

Joriy yil may oyida alkogol va tamaki mahsulotlarining tarqatilishi hamda iste’mol qilinishini cheklash to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi qonuni qabul qilindi. Unda bir qator vazirlik va idoralarning bu boradagi vakolatlari belgilab berilgan deya hikoya qiladi “Daryo” muxbiri Azizbek Abduvaliyev.

Jumladan, soliq organlariga savdo ob’yektlari hamda umumiy ovqatlanish korxonalari tomonidan alkogol va tamaki mahsulotlari bilan savdo qilish qoidalarining buzilishi holatlari yuzasidan jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlarini ko‘rib chiqish, ushbu mahsulotlarning qonunga xilof ravishda aylanishini oldini olish, ularni aniqlash va chek qo‘yish bo‘yicha tadbirlarni amalga oshirish vazifasi yuklatilgan. 

Soliq idoralariga bu borada ayniqsa “Soliq hamkor” tizimi qo‘l kelmoqda. Ushbu tizim orqali endi noqonuniy tamaki mahsulotlari savdosi yuzasidan ham murojaat yo‘llash mumkin. 

“2023-yil 1-iyundan qalbaki aksiz markali yoki aksiz markasiz tamaki mahsulotlarini sotish, ruxsati bo‘lmagan holda tamaki mahsulotini sotish kabi qonun buzilishi holatlari haqida coliq organiga murojaat yo‘llash tizimi ishga tushdi. “Soliq hamkor” orqali kelib tushgan murojaatlar nazorat va boshqa tadbirlarni o‘tkazish uchun asos bo‘ladi. Murojaatlar 10 ish kunida majburiy tartibda ko‘rib chiqilib, natijasi bo‘yicha murojaat yo‘llagan fuыaro xabardor qilinadi, uning shaxsi esa oshkor etilmaydi. Tasdig‘ini topgan murojaatlar bo‘yicha ma’muriy huquqbuzarlik uchun jarimaning 20 foizi, jinoyatlar uchun esa BHMining 5 baravarigacha miqdorda rag‘batlantiriladi”, — deydi Namangan viloyat soliq boshqarmasi bosh inspektori Shuhrat Mamajonov. 

Tamaki mahsulotlarining noqonuniy aylanmasining oldini olish borasida qonun va qarorlar qabul qilinayotgani ijobiy holat, albatta. Biroq ushbu hujjatlarni keng ommaga yetkazish, aholini xabardor qilish muhim vazifalardan biri hisoblanadi. Namangan viloyatida ko‘ngillilar va soliq idoralari xodimlari tomonidan yangi qabul qilingan qoidalar ommabop tushuntirilgan buklet va flayerlar tarqatish yo‘lga qo‘yildi. 

“Mazkur flayerlar aholi gavjum nuqtalar — bozorlar, savdo markazlari, bog‘ va xiyobonlarda tarqatilmoqda. Ularda noqonuniy tamaki mahsulotlari sotish orqali o‘z biznesi va ozodligini xatarga qo‘yish mumkinligi haqida ogohlantirilgan, aksizsiz sigaretlar savdosiga guvoh bo‘lganda soliq idoralariga murojaat etish tartibi tushuntirilgan, bu bilan 500 ming so‘mdan to jarima summasining beshdan birigacha mukofot olish imkoniyati mavjudligi bildirilgan. Quvonarli tomoni, flayerlarni tarqatish davomida hamyurtlarimiz bu ishlarni faqat mukofotni ko‘zlab emas, balki fuqarolik burchlarini bajarish uchun ham tayyor ekanliklarini aytishmoqda”,  — deydi Namangan viloyat soliq boshqarmasi bosh inspektori Oydin Esonaliyeva.

Tadqiqotlarga ko‘ra, oxirgi 2 yil mobaynida O‘zbekistonda noqonuniy tamaki mahsulotlari bozori 3 marotabaga o‘sgan. Joriy yil may oyida noqonuniy savdo ulushi 23,1 foizni tashkil etgan. Bu borada Farg‘ona vodiysida holat ayniqsa ayanchli: vodiy viloyatlarida ushbu ko‘rsatkich 43 foizni tashkil etmoqda. Xo‘sh, Namangan viloyatida jamoatchilik mazkur holat yuzasidan qanday fikrda? 

Muxbirimiz tomonidan o‘tkazilgan aholi o‘rtasida o‘tkazilgan so‘rov davomida so‘ralganlarning deyarli barchasi joriy etilayotgan o‘zgarishlarni qo‘llab-quvvatlashini ta’kidlagan. Noqonuniy tamaki mahsulotlari savdosi inson salomatligi uchun xavf, davlat byudjeti uchun esa zarar ekanligi, ruxsat berilmagan joylardagi savdo nuqtalarida esa hatto bolalarga ham sigaretlar sotilayotganidan jiddiy tashvish bildirishgan.