Дунёнинг энг ривожланган давлатларидан бири Япония жамиятида ҳам баъзи масалаларда эскича қарашлар сақланиб қолган. Мамлакатда тўрт йил яшаган, ҳозирда Буюк Британиянинг Шарқий Англия университети ўқитувчиси Шерзод Мўминов Телеграмъдаги каналида бу ҳақдаги фикрларини ёзди.
“Минус”ларнинг энг каттаси — ёпиқ фикрлилик
Япониядек жамиятнинг ҳам камчиликлари бор. Ҳатто етти ўлчаб, бир кесадиган, ҳар ишда тартиб ва мувозанатни хуш кўрадиган япон жамияти ҳам ҳамма масалаларда дунёда етакчи эмас. Бугун ана шулар ҳақида қисқача, менинг субъектив нуқтаи назаримдан гаплашамиз.
Бошидан айтай, Японияга эътирозим кўп эмас. Тўрт йил умримни у ерда ўтказганман — жуда жиғибийронимни чиқарадиган нарса бўлмаса, аҳамият бермайман. Чунки “плюс”лар “минус”ларни ошиғи билан босиб кетади.
Минусларнинг энг каттаси ва эътирозларимнинг асоси — япон жамиятида ҳануз ҳукм сурадиган ёпиқ фикрлиликдир. Яъни “ўзимиз билганимизча, ўзимиз учун”, қабилида фикрлаш, эгилмаслик. Бу асрлар давомида орол мамлакатда яшаш маҳсули — “орол менталитети”. Мен “севмайдиган” жиҳатлар, асосан, шу менталитетдан келиб чиқади. Японияда бир муддат яшасангиз, буларнинг камида биттасига дуч келасиз. Бошида тушунмайсиз. Қаршилик қилиб кўрасиз. Балки жаҳл ҳам қиларсиз. Охир-оқибат ҳаммаси бефойда эканини тушуниб етасиз.
Бундай ёпиқ фикрлаш, орол менталитети, японларнинг таъбири билан айтганда “қаттиқбошликка” мисоллар кўп. Ҳаммасини ёзиб бўлмайди. Шунинг учун бу ерда эскилик сарқитлари сақланиб қолган уч соҳа ҳақида ёзаман.
Банклар
Турист бўлиб эмас, яшаш ё ишлашга борсангиз, банк ҳисоби очишингиз керак бўлади. Аммо бу сиз ўйлаганчалик осон эмас. Кўп банклар ҳалигача чет элликларга 6 ойгача ҳисоб очмайди. Пулингизни ёстиқ тагида сақлаб юраверардингиз-у, муаммо бор: ойлик ё стипендия банкка ўтказилади. 2010 йили Япониядан кетиб, 2013 йилда қайтиб борганимда, қабул қилувчи томон биринчи тўловни — уч ойлик стипендия ва бошқа тўловлар учун 800 минг ена (8 минг АҚШ доллари атрофида) нақд берган.
Ҳисоб очиш учун йирик бир банкка борганман, 1 соат айланиб-ўргулгандан кейин, “инкан”, яъни шахсий муҳрингиз борми, дейишган. “Йўқ эди, ўзбекман,” десам, “қандай қилиб инкансиз яшайсизлар Ўзбекистонда,” деган.
Бундай вазиятларда Почта банки сизга оро киради. Улар одатда муаммосиз ҳисоб очиб беради (аммо пул ўтказиш ё қабул қилиш учун барибир 6 ой кутасиз).
Мобил алоқа компаниялари
Японияга четдан телефон олиб бора кўрманг. Чунки унга SIM-карта олгунча телефонни денгизга улоқтиришгача борасиз. Четда чиққан телефон Японияда ҳам бўлиши мумкин, аммо япон алоқа компаниялари сизга SIM-карта бермайди. Чунки телефонни улардан олмагансиз. Яна ўша 2013 йилга қайтамиз. Бир йилдан ортиқроқ туришим керак бўлгани учун, контрактга SIM-карта олмоқчи бўлганман. Ўша пайт телефоним “Нексус” эди, алоқа компания офисида, сотувда ҳудди ўшандай “Нексус” турганди. Лекин менга “телефонинг Англияники деб” SIM-карта беришни хоҳлашмаган. “Мана, ўзларингда шу модел турибдику”, деб жиғибийроним чиққанида, “сенинг моделингда Япония стандарти белгиси йўқ экан” деган. Мени дискриминация қиляпсизлар, деганман. 2 соат бошини қотирганимдан кейин, “жавобгарлик ўз бўйнимда”, деган қоғозга қўл қўйдириб, SIM-карта берган.
Ижарага уй олиш
Техника тараққиёти деярли XXII асрга етган Японияда уй ижарага олиш кўпинча, ҳануз ХХ аср қоидаларига кўра амалга оширилади. Мен у ерга биринчи борганимга бу йил 15 йил бўлади. Ўшандан бери қоидалар сал юмшагандек. Аммо риэлтор орқали ижарага уй олиш ҳануз жуда қийин. Биринчидан, катта шаҳарларда яхши уйлар (Японияда бу поезд бекатига яқин жой дегани) жуда қиммат бўлади. Иккинчидан, яхши жой топсангиз, уйга киргунча каттагина тўлов қилиш керак бўлади. Риэлтор ва маҳаллага қараб, қўшимча тўловлар ҳам бўлиши мумкин.
Тўловлар: 1) Риэлтор пули. Уйни интернетда топсангиз ҳам сайт эгаси бўлган риэлтор компания тўлов олади; 2) Камида бир ойлик ижарага тенг депозит. Қайтарилиши мумкин; 3) Эскилик сарқити бўлмиш “калит пули,” яъни уй эгасига миннатдорлик тўлови. 1-2 ойлик ижарага тенг. Қайтарилмайди.
Изоҳ (1)
Haa shovvozlar)