2023 йилнинг 1-чорагида Ўзбекистон иқтисодиёти ички ва ташқи зарбалар шароитида ривожланди. Бироқ иқтисодиёт ташқи қийинчиликларга чидамлилигини кўрсатди. Бу ҳақда “Дарё”га Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази хабар берди.
Давлат статистика қўмитаси маълумотларига кўра, Ўзбекистон ялпи ички маҳсулоти (ЯИМ) 2023 йилнинг 1-чорагида 5,5 фоизга ўсди.
Қўшни мамлакатлардаги кўрсаткичлар
Қўшни мамлакатларда ЯИМнинг ўсиш суръатлари январь—март ойларида ўтган йилнинг дастлабки уч ойига нисбатан тезлашди.
Шундай қилиб, Қозоғистонда иқтисодиёт 4,9 фоизга, Қирғизистонда 4,6 фоизга ўсди. Хитойда ЯИМ ўсиши 4,5 фоизни ташкил этди. Россия Иқтисодий ривожланиш вазирлигининг ҳисоб-китобларига кўра, январь—февраль ойларида мамлакат ялпи ички маҳсулоти ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 3,2 фоизга камайди, инфляция секинлашди, йил бошидан бери нархлар 1,7 фоизга ошди.
2023 йилнинг дастлабки уч ойида Ўзбекистонда инфляция 2022 йилнинг январь—март ойларидаги 2,9 фоиздан 2,4 фоизгача пасайди. Озиқ-овқат маҳсулотлари нархи асосан — 3,4 фоиз (2022 йил январь—март ойларида 4,4 фоиз), ноозиқ-овқат маҳсулотлари нархи 1,6 фоиз (2,1 фоиз), пуллик хизматлар нархи 1,6 фоиз (1,5 фоиз)га ўсди.
Инвестициялар
Асосий капиталга инвестициялар ҳажмининг ўсиш суръати 3,1 фоизгача секинлашди (2022 йил январь—март ойларига нисбатан 26,3 фоиз). Ўсиш бюджет маблағлари ҳисобидан инвестиция ҳажмининг 2,1 баробарга сезиларли ўсиши, шунингдек, жалб этилган хорижий инвестициялар ва давлат кафолати остида олинган кредитлар ҳажмининг 22 фоизга ўсиши билан боғлиқ.
Марказлаштирилмаган инвестициялар орасида тўғридан тўғри хорижий инвестицияларнинг 37 фоизга ўсиши кузатилмоқда. Умуман олганда, 1-чорак якунларига кўра, марказлаштирилган инвестициялар улуши инвестициялар умумий ҳажмининг 10 фоиз, марказлаштирилмаган инвестициялар улуши — 90 фоизни ташкил этди.
Соҳалар кесимидаги вазият
Январь—март ойларида иқтисодиётнинг барча тармоқларида ўсиш кузатилди, аммо 2022 йилнинг 1-чорагига нисбатан саноат, қурилиш ва хизмат кўрсатиш соҳаларида ўсиш суръатлари секинлашди.
2023 йилнинг дастлабки уч ойида саноат маҳсулотлари ишлаб чиқариш 4,1 фоизга ошди (2022 йил январь—март ойларида 5,7 фоиз). Энг катта ўсиш электр энергияси, газ таъминоти, буғ ва ҳавони тозалаш тармоғида (5,4 фоиз) қайд этилди. Кўриб чиқилаётган даврда маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажми 4,3 фоизга ошди.
Тоғ-кон саноатида ўсиш суръати 2022 йил январь—март ойларига нисбатан 2 фоизгача тезлашди (0,8 фоиз). Истеъмол товарлари ишлаб чиқаришнинг ўсиши 2022 йилнинг 1-чорагида 24 фоиздан 2023 йилнинг биринчи 3 ойида 5,1 фоизгача секинлашди.
Кўриб чиқилаётган даврда кўрсатилган бозор хизматлари ҳажми 10,9 фоизга ошди (2022 йил январь—март ойларида 15,9 фоиз). Ўсиш барча соҳаларда кузатилмоқда.
2022 йилнинг 1-чорагида энг юқори суръатларда алоқа ва ахборотлаштириш хизматлари — 21 фоиз, молиявий хизматлар — 16,9 фоиз, таълим хизматлари — 16,6 фоиз ўсди.
Транспорт соҳасида кўрсатилаётган хизматлар ҳажми 13,7 фоиз, автотранспорт 4,2 фоизга ошди. Йўловчилар айланмаси 5,3 фоизга ошди, аммо юк айланмаси 3,3 фоизга камайди.
Шунингдек, чакана савдо айланмасининг ўсиш суръати 5,2 фоизга (2022 йилнинг мос даврида — 10,8 фоиз) пасайиши кузатилмоқда.
2023 йилнинг дастлабки 3 ойида қурилиш ишларининг ўсиш суръати 2022 йилнинг 1-чорагидаги 6,3 фоиздан 4,5 фоизгача секинлашди.
Қишлоқ хўжалигида аксинча, ишлаб чиқариш ҳажмининг ўсиши 3,2 фоизга (ўтган йилда 2,8 фоиз) тезлашиши кузатилмоқда.
Ташқи савдо айланмаси
Кўриб чиқилаётган даврда ташқи савдо айланмаси 11,9 фоизга ўсиб, 14,8 млрд долларга етди.
Шу билан бирга, экспорт ҳажми 2,6 фоизга камайди ва 5,7 млрд долларни ташкил этиб, 2022 йилнинг шу даврига нисбатан 2,4 баравар сезиларли ўсиш кузатилди. Импортнинг ўсиш суръати 23,4 фоизгача секинлашди (2022 йил январь—март ойларида — 44,2 фоиз) ва импорт ҳажми 9,1 млрд долларни ташкил этди.
Экспорт кўрсаткичларининг пасайиши хорижга ёқилғи-энергетика ресурслари етказиб бериш 48 фоизга, олтин 19 фоизга, саноат товарлари деярли 10 фоизга, хом ашё 40 фоизга камайиши билан боғлиқ.
Шунингдек, озиқ-овқат экспорти 26 фоизга, кимёвий маҳсулотлар 13 фоизга, машина ва транспорт ускуналари деярли 2 баравар, тайёр маҳсулотлар 36 фоизга, хизматлар деярли 50 фоизга ошди.
Импортда асосий ўсиш машина ва транспорт ускуналарини етказиб бериш 42 фоизга, минерал ёқилғи ва нефть маҳсулотлари 53 фоизга, озиқ-овқат маҳсулотлари 17 фоизга, кимёвий маҳсулотлар 16 фоизга, хом ашё етказиб беришнинг 21 фоизга ошириш ҳисобига тўғри келмоқда.
Умуман олганда, салбий таъсир кўрсатган кўплаб ташқи ва ички муаммоларга қарамай, Ўзбекистон иқтисодиёти 2023 йилнинг 1-чорагида барқарорликни намойиш этди ва ўсиш суръатларини сақлаб қолди.
Аввалроқ Ўзбекистон ташқи савдоси йил бошидан бери қарийб 15 млрд долларга етгани ҳақида хабар берилганди.
Изоҳ (0)