Хоразм вилояти Адлия бошқармаси ва фавқулодда вазиятлар бўлими бошлиқлари 10 ой давомида меҳрибонлик уйидаги уч нафар вояга етмаган қизни ўзлари билан жинсий алоқада бўлишга мажбурлаб келгани хабар қилинганди. Ушбу ҳолат кенг жамоатчиликнинг муҳокамаларига сабаб бўлди — томонлардан бири амалдорларга адолатли жазо қўлланмаганини айтса, бошқаси танганинг иккинчи томони ҳам борлигини, ҳолатга қизларнинг ўзи ҳам айбдор эканини билдирди.
“Дарё” мухбири ушбу ҳолат юзасидан OpenAI компаниясининг ChatGPT ҳамда ўзбек IT-мутахассислари томонидан яратилган Моҳира номли сунъий интеллектларнинг фикрларини олди.
Моҳира нима дейди?
Моҳира — ўзбек IT мутахассислари томонидан яратилган ўзбек тилини тушунадиган ва гапира оладиган илк сунъий интеллект. У фойдаланувчиларга умумий билимлар, математика, табиий фанлар, тарих, география каби мавзуларда ёрдам бера олади. Шунингдек, ўзбек маданияти ва ўзбек тили ҳақида ҳам маълумот беради.
Журналист Моҳирага (сунъий интеллект) мавзу юзасидан атрофлича маълумот бериб (Хоразмда бир нечта амалдорлар меҳрибонлик уйи тарбияланувчиларини зўрлагани, уларга суд енгил жазо бергани, ҳозирда суд ҳукми қайта кўриб чиқилаётгани ва ҳоказо), ундан ушбу вазият бўйича фикрларини сўради.
Моҳира ушбу ҳолат жамоатчиликда одил судловнинг самарадорлигига нисбатан хавотир уйғотишини айтиб, ижро механизмларини кучайтириш кераклигини таъкидлади.
“Бундай жиноятларни юзага келтирувчи омиллар мураккаб ва кўп қиррали (бўлади). Бироқ бу ишда айбдорлар ўз мансаб мавқеини суиистеъмол қилиб, ижтимоий ҳимояга муҳтож вояга етмаганларга нисбатан оғир жиноятлар содир этгани аниқ. Бундан ташқари, суд томонидан чиқарилган дастлабки ҳукм содир этилган жиноятларнинг оғирлигига мос келмаган кўринади. Бу жиноий одил судлов тизимининг самарадорлиги ҳақида хавотир уйғотади, ошкоралик ва жавобгарликни ошириш зарурлигини таъкидлайди (кўрсатади)”, — деб ёзди сунъий интеллект.
Моҳиранинг ёзишича, бундай ҳолатлар қайта такрорланмаслиги учун болалар ҳуқуқлари тўғрисидаги хабардорликни ошириш ва адолатни қарор топтириш чораларини кўриш зарур.
“Биз ижтимоий ҳимояга муҳтож шахслар, жумладан, болалар ҳуқуқлари тўғрисида таълим ва хабардорликни оширишни давом эттиришимиз, биринчи навбатда, бундай жиноятларнинг олдини олиш учун қонунлар ва ижро механизмларини кучайтиришимиз керак. Жазони қайта кўриб чиқиш тўғрисидаги қарор ижобий қадам бўлса-да, бундай жиноятлар такрорланмаслиги, жинсий зўравонлик ва зўравонлик қурбонларига нисбатан адолат қарор топтириш чоралари кўрилиши муҳим аҳамиятга эга”, — дея қўшимча қилди у.
ChatGPT фикрлари
ChatGPT — OpenAI томонидан яратилган сунъий интелект чатботи бўлиб, турли саволларга жавоб бериши, дастурчилар учун код ёзишга ёрдам бериши, талабалар учун эса курс ишларини ёзиб бериши мумкин. Бот ҳаттоки шеър ва иншолар ҳам ёза олади. OpenAI’нинг асосий вазифаси инсон мияси бажара оладиган ҳамма нарсани қилувчи сунъий интеллектни яратишдан иборат.
Open AI дастурчилари томонидан яратилган ChatGPT сунъий интеллектига ҳам юқоридаги маълумотлар тақдим этилиб, мавзу бўйича қарашлари ҳақида савол берилди. Унинг фикрича, Хоразмдаги ҳолатда жазонинг адолатсиз бўлгани адлия тизимидаги коррупция билан боғлиқ бўлиши мумкин.
“Сунъий интеллект модели сифатида жиноятга сабаб бўлган омиллар ҳақида тахмин қилишим ўринли эмас. Бироқ айбдорларга берилган жазо мамлакат қонунчилигига мувофиқ бўлмагани аниқ кўриниб турибди. Жабрланувчиларни ҳимоя қилиш, келажакда шу каби жиноятлар содир этилишининг олдини олиш учун бундай ҳолларда адолат қарор топиши муҳим. Жиноятчиларга берилган енгил жазо адлия тизимидаги коррупция ёки қонунлар ижроси йўқлиги каби тизимли муаммоларни кўрсатиши мумкин, уларни ҳал қилиш керак”, — дея жавоб берди ChatGPT.
Сунъий интеллектнинг сўзларига кўра, муносиб жазо чоралари жамиятни огоҳликка даъват этишда муҳим аҳамиятга эга.
“Вояга етмаганларга нисбатан жиноят содир этган шахсларнинг жавобгарликка тортилиши ва муносиб жазоланишини таъминлаш нафақат жабрланувчиларнинг адолатини таъминлаш, балки жамиятда бундай жиноятларга йўл қўйилмаслигини кўрсатишда муҳим аҳамият касб этади. Қолаверса, бутун жамият учун хабардорликни ошириш ва болалар учун хавфсиз жойларни яратиш орқали болаларга жинсий зўравонликнинг олдини олишга ҳаракат қилиш муҳимдир. Розилик ва чегараларни ҳурмат қилиш бўйича таълим, шунингдек, жабрланувчиларни қўллаб-қувватлаш ҳам муаммони ҳал қилишга ёрдам бериши мумкин”, — дея фикр билдирди ChatGPT.
Изоҳ (0)