Хитой Ташқи ишлар вазирлиги Пекиннинг Украинадаги кенг кўламли урушга якун ясаш режасини эълон қилди. Ҳужжат “Хитойнинг Украина инқирозини сиёсий йўл билан ҳал қилиш бўйича позицияси” деб номланади.
Режа 12 бандни ўз ичига олади, хусусан Пекин урушни тугатишни тезлаштириш учун қуйидагиларни бажаришга чақирмоқда:
Барча мамлакатларнинг суверенитетини ҳурмат қилиш. Хитой назарида, барча давлатлар халқаро ҳуқуққа, жумладан, БМТ Низомининг мақсад ва тамойилларига қатъий риоя қилиши керак. Барча мамлакатларнинг суверенитети, мустақиллиги ва ҳудудий яхлитлиги ҳам самарали таъминланиши, халқаро ҳуқуқ икки томонлама стандартларсиз қўлланилиши керак.
Совуқ уруш менталитетидан воз кечиш. Хитой ҳарбий блокларни кучайтириш ёки кенгайтириш орқали минтақалар хавфсизлигини таъминлашга ҳаракат қилмасдан, ҳар бир давлатнинг қонуний хавфсизлик манфаатларига жиддий ёндашишга чақирмоқда. “Биз хавфсизликнинг умумий концепциясига амал қилишимиз ва лагерлар тўқнашуви пайдо бўлишининг олдини олишимиз керак”, — дейилади ҳужжатда.
Ўт очишни тўхтатиш. Хитой “урушда ғолиблар бўлмаслигини” таъкидлаб, мамлакатларни “оловга ёғ сепмасликка” чақирмоқда. ХХР, шунингдек, Россия ва Украина ўртасида тўғридан тўғри мулоқотни тиклаш зарурлигини таъкидламоқда.
Тинчлик музокараларини бошлаш. “Мулоқот ва музокаралар Украина инқирозидан чиқишнинг ягона асл йўли”, дейилади режада. Хитой, шунингдек, халқаро ҳамжамиятни музокараларни қайта бошлаш учун шарт-шароит яратиш ва платформа тақдим этишга чақирди.
Гуманитар инқирозни ҳал қилиш. Пекин гуманитар масалаларни сиёсийлаштиришнинг олдини олишга, тинч аҳоли хавфсизлигини ҳимоя қилишга ва уларни эвакуация қилиш учун гуманитар йўлаклар яратишга чақирди. Бундан ташқари, Хитой гуманитар ёрдамни кўпайтиришни ва БМТнинг бу борадаги мувофиқлаштирувчи ролини қўллаб-қувватлашни таклиф қилмоқда.
Тинч аҳоли ва ҳарбий асирларни ҳимоя қилиш. Хитой уруш томонларини халқаро гуманитар қонунларга қатъий риоя қилишга, тинч аҳоли ва фуқаролик объектларига ҳужум қилмасликка, ҳарбий асирларнинг асосий ҳуқуқларини ҳурмат қилишга ва уларни алмашиш учун янада қулай шарт-шароитлар яратишга чақирмоқда.
Атом электр станцияларининг хавфсизлигини таъминлаш. Хитой можаро томонларини “тинч ядровий иншоотларга қуролли ҳужум қилинишига йўл қўймасликка” ва ядровий хавфсизлик бўйича конвенсияларга риоя қилишга чақирмоқда.
Стратегик хавфларни камайтириш. Пекин ядровий қуроллардан, шунингдек, биологик ва кимёвий қуроллардан фойдаланиш мумкин эмаслигини таъкидлади.
Ғалла экспортини кафолатлаш. Хитой Қора денгиз орқали ғалла ташиш бўйича келишувга барча томонлар риоя қилиши керак, деб ҳисоблайди.
Бир томонлама санкцияларни тугатиш. Хитойнинг фикрича, бир томонлама санкциялар “нафақат муаммоларни ҳал қилмайди, балки янгиларини келтириб чиқаради”. У барча “тегишли давлатлар”ни бир томонлама санкцияларни бас қилишга, инқирозни ҳал қилишда ўз ҳиссасини қўшишга ва ривожланаётган мамлакатлар иқтисодиётини ўстириш учун шароит яратишга чақирди.
Ишлаб чиқариш ва таъминот занжирларининг барқарорлигини таъминлаш. Пекин барча мамлакатларни жаҳон иқтисодиётини ҳимоя қилишга, уни сиёсийлаштириш ёки ундан қурол сифатида фойдаланишга уринишларга қарши туришга чақирди.
Урушдан кейинги тикланишга ҳисса қўшиш. “Халқаро ҳамжамият можаро зоналарида урушдан кейинги реконструкцияни қўллаб-қувватлаш учун чора кўриши керак”, — дейилади ҳужжатда.
Хитойнинг тинчлик режаси ҳақида Хитой Коммунистик партияси марказий қўмитасининг ташқи ишлар комиссияси девонхонаси раҳбари Ван I Мюнхен хавфсизлик конференциясидаги чиқиши чоғида маълум қилди. Ўша пайтда дипломат режанинг тафсилотларини ошкор қилмади, бироқ хавфсиз дунё яратиш учун барча давлатлар БМТ Низоми, шунингдек, бир-бирининг суверенитети ва ҳудудий яхлитлигини ҳурмат қилиши кераклигини таъкидлади. Шу билан бирга, саволларга жавоб берар экан, у “Россиянинг қонуний хавфсизлик манфаатларини ҳам ҳурмат қилиш зарурлигини” қайд этди.
Режа эълон қилинишидан олдинроқ Ван И Москвага келди ва у ерда Россия президенти Владимир Путин билан учрашди. AFP хабарига кўра, Хитой режани тақдим этишдан олдин Украина билан маслаҳатлашмаган.
Изоҳ (0)