2022 йил 24 февраль куни Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавров хавотирли қўнғироққа жавоб берди. Бир неча ой давомида Украина билан чегарада 100 мингдан ортиқ кучлар тўплангач, Россия президенти Владимир Путин Украинага бостириб киришга буйруқ берди. Financial Times Украинадаги уруш қандай бошлангани ҳақида мақола эълон қилди. Унинг таржимасини қуйида ҳавола этамиз.
Украинага қарши “махфий операция” Сергей Лавровни кутилмаганда ҳайратда қолдирди. 21 февраль куни Россия президенти Хавфсизлик Кенгашидан Донецк ва Луганск халқ республикаларини тан олиш ҳақидаги фикрларини сўради, бироқ Путин уларга ҳақиқий ниятини билдирмади. Лавровни зулматда ушлаб туриш, ҳатто Россиянинг дипломатик саъй-ҳаракатларига путур етказган ташқи сиёсатда қарорлар қабул қилишда ҳам атрофида яқин одамларни тўплашга мойил бўлган Путин учун одатий ҳол эмасди.
Шу муносабат билан телефон қўнғироғи Лавров режани олдиндан билган кам сонли одамлардан бири эканини англатади. Кремлнинг юқори раҳбарияти Украинага босқинни Путин 24 февраль тонгида “махсус ҳарбий амалиёт” эълон қилганида билган. Кейинроқ шу куни россиялик ўнлаб олигархлар Кремлда учрашди, чунки Ғарб санкциялари улар қурган империяни қулатиши мумкин эди. “Тадбирда иштирок этган ҳар бир киши нимадир йўқотди”, — дейди тадбирда қатнашган олигархлардан бири.
Улар учрашув бошланишини кутишар экан, олигархлардан бири Лавровнинг орқасидан жосуслик қилиб, ундан Путин Украинага нима учун уруш бошлаганини сўради, Лавров эса нима деб жавоб беришни билмасди, сабаби Кремлдаги амалдорлар ундан кўра кўпроқ нарсани биларди. Босқиндан ҳайратланган олигархлардан бири Лавровдан Путин қандай қилиб Кремлдаги аксарият юқори мартабали амалдорлар, Россия иқтисодий кабинети, бизнес элиталари ишониши мумкин бўлмаган бундай катта урушни бошлаганини сўради.
“Унинг учта маслаҳатчиси бор. ъИван Грозний, Буюк Пётр ва Буюк Екатеринаъ”, — дея Лавров олигархга жавоб берган.
Путиннинг ҳужум режаси доирасида Россия қўшинлари Киевни бир неча кун давомида блицкриг (қисқа муддатли уруш режаси) орқали қўлга киритиши керак эди. Бунинг ўрнига уруш Россия учун даҳшатли тарихий пропорсияга айланди. Бир йил ўтгач, Путиннинг уруши АҚШ ва Европа расмийларига кўра, Россия қуролли кучлари орасида 200 мингдан ортиқ ўлик ва ярадорга сабаб бўлди; мамлакат ўзининг танк, артиллерия ва круиз ракеталари захирасини йўқотди; мамлакатни жаҳон молиявий бозорларидан ва Ғарб таъминотидан кесиб ташлади.
Шунингдек, Украинадаги жанглар Путинни аниқ белгилаган мақсадларига, яъни “демилитаризация ва денасификация”га яқинлаштирмади. Гарчи Россия ҳозирда Украина халқаро ҳудудининг 17 фоизини назорат қилса-да, у урушнинг биринчи ҳафталарида, назорати остида бўлган ҳудудларидан воз кечди, назоратида бўлган ягона шаҳар Херсондан чекинди. Бу Путин аннексия эълон қилишни режалаштирганидан ўтиб юз берди. Бироқ Путин ҳарбий ҳаракатларидан четга чиқиш ниятини билдирмади.
Бир неча кун олдин Россия президенти Федерал Мажлисга мурожаатида уруш “мамлакатнинг мавжудлиги учун” олиб борилаётганини айтиб, Ғарб уни Украинага бостириб киришга мажбур қилганини таъкидлади.
“Урушни бошлаганлар улардир. Биз буни тўхтатиш учун куч ишлатяпмиз”, — деди у. Россияга бостириб кириш қимматга тушган бўлса-да, Путин буни кузатишдан манфаатдор, дейди унга яқин манбалар.
“Уруш фикри ҳеч қачон юз минглаб одамларнинг ўлимига қаратилмаганди. Ҳаммаси даҳшатли хато бўлди. Дастлабки режа асосида Путин ҳарбий ҳаракатни оқлаш учун янги асос қидирмоқда, у бу орқали унинг бошқа йўли қолмаганини таъкидламоқчи. Путин ўзига яқин одамларга шундай дейди: ъБиз бутунлай тайёр эмас эдик. Армия, ҳарбий саноатимиз тартибсиз. Аммо НАТО бизга бостириб киргандан кўра, биз шу йўлдан кетганимиз маъқулъ”, — дейди Россиянинг собиқ юқори мартабали расмийси.
Financial Times газетаси Путиннинг олти йиллик ишончли шериклари, шунингдек, Россиянинг уруш ҳаракатларида иштирок этган одамлар, ғарб ва Украинадаги амалдаги ва собиқ юқори мартабали амалдорлар билан Путин босқинга киришишда қўпол хато қилгани ҳақида суҳбатлашди. Уларнинг барчаси нозик масалаларни муҳокама қилиш учун анонимлик шарти билан гапирди.
Путинни таниган одамлар уруш бошланганидан бери янада яккаланиб қолган лидерни тасвирлайди.
“Сталин ёмон одам эди, лекин яхши менежер эди, чунки уни алдаб бўлмасди. Лекин ҳеч ким Путинга ҳақиқатни айтолмайди. Ҳеч кимга ишонмайдиган одамлар, уларга ёлғон гапирадиган жуда оз сонли одамларга ишонишни бошлайди”, — дейди манбалардан бири.
“Агар рози бўлмасангиз, кетишингиз мумкин”
2022 йил Путин босқинчилик режаларини яқин маслаҳатчиларидан яширган биринчи ҳолат эмас. 2014 йилда Россия Қримни Украинадан тортиб олганида, у ўзининг хавфсизлик кенгашига хабар бермаган. Бунинг ўрнига, мудофаа вазири Сергей Шойгу ва уч нафар юқори даражадаги хавфсизлик ходими билан тун бўйи эрталаб соат 07:00 гача яриморолнинг аннексия қилинишини маслаҳатлашган. Россиянинг собиқ юқори мартабали амалдори ва АҚШнинг собиқ юқори лавозимли амалдорига кўра, дастлаб маслаҳатчилар Путинни Қримга қўшин киритмасликка чақирган.
“Путин шундай деган: ъбу тарихий лаҳза. Агар рози бўлмасангиз, кетишингиз мумкинъ, — дея эслайди собиқ россиялик амалдор.
“Ғарб кескинлик кучайиб, Европанинг Россия билан иқтисодий алоқаларига таҳдид солишидан чўчиганида, Путин тўғри қарор қабул қилганига амин бўлди”, — дейди Россия президентига яқин манбалар.
2014 йилги босқиндан кейинги йилларда Путиннинг яқин доираси тобора қисқара бошлади, чунки у Россия хавфсизлигига ғарбдан таҳдидлар кучайиб бораётганини кўрган. 2020 йилда Cовид-19 пандемияси бошланганида Путиннинг изоляцияси чуқурлашди: Россия президентига касаллик юқишидан қўрқишди, ҳатто юқори амалдорлар ҳам бир неча ҳафта давомида карантин ўтказишга мажбур бўлди.
Путин билан узоқ вақт ўтказган кам сонли одамлардан бири унинг дўсти, собиқ физик Юрий Ковалчук эди, у 1990 йилларда Санкт-Петербург ташқарисидаги қишлоқда бўлажак президентнинг уйига туташ дачага эгалик қилган.
Яширин Ковалчук — банкир ва медиамагнат, АҚШ у Путиннинг шахсий молиячиси эканини айтган. У деярли ҳеч қачон омма олдида гапирмайди ва Financial Timesънинг изоҳ бериш сўровига жавоб бермаган.
Уни таниганларнинг айтишича, у ўзининг катта акаси физик Михаил билан рус императорлик реваншизмига иштиёқи бор, унинг акасига тегишли АҚШнинг супер аскарлар ва “этник қуроллар” яратиш режалари ҳақидаги назарияси баъзида Путиннинг нутқларида акс этади.
Пандемия авжига чиққанида, Путин илгари уни тинглаган нисбатан либерал, ғарбга қарашли ишончли шахслардан деярли узилиб қолди. Бунинг ўрнига, у дастлабки бир неча ойни Валдайдаги қароргоҳида ўтказди, у Буюк Пётр сингари Россиянинг буюклигини таъминлаш бўйича ўзининг тарихий миссияси ҳақида фикр юритишга илҳомлантирган кичик Ковалчук билан эди.
“У чиндан ҳам муқаддаслик ва Буюк Пётр ҳақида айтган ҳамма гапларга ишонади. Путин Пётр сифатида эсда қоламан, деб ўйлайди”, — дейди собиқ юқори лавозимли амалдор.
Путин ёш президент Владимир Зеленский билан муносабатлари ёмонлашгани сабабли, Украинага тобора кўпроқ эътибор қаратди. Зеленскийнинг биринчи ҳаракатларидан бири Путиннинг яқин дўсти, Украина парламентида энг йирик мухолифат партиясини бошқарган Виктор Медведчукнинг таъсирини чеклаш эди. Собиқ президент Пётр Порошенко Медведчукдан Москва ўртасида муҳим воситачи сифатида фойдаланган бўлса-да, Зеленский жамоаси унинг Путинга таъсири сусая бошлаганига ишониб, бошқа воситачиларни қидирди.
Аммо Путин эҳтимолий босқинчилик режаларини туза бошлаганида, Медведчук украиналиклар Россия кучларини қучоқ очиб кутиб олишини таъкидлади. Режанинг бир қисми 2014 йилги инқилобдан қочган собиқ президент, Россияда муҳожирликда бўлган Виктор Янукович билан боғлиқ эди. У Медведчукнинг қонунийлигини ва уни Россия кўмагида Украинани бошқаришга жалб қилиш ҳақидаги видеомурожаатни эфирга узатиши керак эди.
Медведчук вакили бўлган россияпараст озчилик уни Москва билан алоқалари учун нафратланганлар сонидан анча кўп бўлган. Улар Украинадаги сиёсий воқеликка кескин қарама-қарши эди. Аммо бу Путинни Медведчук партияси орқали маҳаллий ҳамкорларга пул тўлашга жалб қилди.
Москвада жуда кўп шубҳа бор эди. “Агар Медведчук ёмғир ёғаётганини айтса, деразадан қарасангиз қуёшли бўларди. Сизда махфий хизматлар бор, қандай қилиб Медведчукнинг сўзларига асосланиб жиддий бир иш қила оласиз?”, — деди россиялик юқори мартабали собиқ амалдор.
Бироқ, унинг баҳосини Федерал хавфсизлик хизмати тасдиқлади, у Путиннинг ғалабаси аниқ эканига ишонч ҳосил қилди ва бу муваффақият кафолати бўлади деган умидда Украинадаги амалдорларга катта миқдорда пора берди.
“Федерал хавфсизлик хизмати Россия президенти эшитишни хоҳлаган нарсани айтишнинг бутун тизимини яратди. Катта бюджет ажратилган ва ҳар бир даражада коррупция мавжуд эди. Сиз юқорига ҳикоянинг тўғри версиясини айтасиз ва ўзингиз учун ҳақиқатни қисқартирасиз”, — дейди ғарб разведкаси ходими.
Уруш бошланишидан уч кун олдин Хавфсизлик Кенгашининг мажлисида кенгаш котиби Николай Патрушев Путинга дипломатияга яна бир имкон беришни айтган.
“У армия қандай ёмон аҳволда эканини биларди ва Путинга ҳам шундай деди”, — дейди Кремлга яқин одам.
Бироқ, худди 2014 йилда бўлгани каби, Путин ҳам ўзини яхши билишини таъкидлаб, буни рад этди.
“Путин ҳаддан ташқари ўзига ишонган. Гитлер ўз генералларини яхшироқ билганидек, у ўз маслаҳатчиларини яхши биларди”, — дейди АҚШ расмийси.
Босқинчилик ҳаракати Путин уни ишга туширгани биланоқ бошланди. Бош штаб бошлиғи Валерий Герасимов Киев яқинидаги Гостомел аэродромини эгаллаб олиш режасини ишлаб чиқди ва Россия элита ҳаво-десант эскадриляларини Зеленский ҳукумати қароргоҳига ҳужум қилиш учун платформа билан таъминлади.
Медведчукнинг баъзи шериклари рус қўшинларини олдинга силжитишда, босқинчиларни асосий нуқталарга олиб бориш учун бинолар ва йўлларда белгилар чизишда қатнашди. Қолганлар ҳукумат кварталига ҳужумга қўшилди. Украина жанубида улар Россияга ҳудуднинг катта қисмини, жумладан Херсонни ҳам деярли қаршилик кўрсатмасдан Россияга қўлга киритишда ёрдам берди.
“Бироқ, Медведчук одамларининг аксарияти шунчаки пулни олиб, қочиб кетди, босқинга қўшилишни рад этди ёки тўғридан-тўғри Украина расмийларига бориб, уларга берилган кўрсатмалар ҳақида огоҳлантирди, — дейди украиналик юқори мартабали амалдор ва собиқ АҚШ ҳамда Россия расмийлари.
Урушдан олдинги Украина армиясининг қулаши ҳақидаги башоратлар, асосан, Россия ҳаво кучлари тезда Украина осмонини назорат қилишни ўрнатади, деган тахминга асосланганди. Бунинг ўрнига, рус армиясидаги тартибсизлик оқибатида уруш бошида Россия ўзига тегишли авиатехникаларни уриб туширди. Оқибатда Россия бир неча учувчиларидан айрилди.
Украина Мудофаа вазирлиги Ҳарбий разведка бош бошқармаси бошлиғи ўринбосари Вадим Скибицкий Россия ўз самолёти ва вертолётини артиллерия ва танклардан уриб туширганини айтди. Бу россиялик ҳарбийларнинг суҳбатларини қўлга киритиш орқали тасдиқланган.
Ерда, Россиянинг ютуқлари катта йўқотишларга тўғри келди, Херсондан ташқари бирон бир йирик шаҳар эгалланмади. Март ойининг охирига келиб, Россия кучлари шу қадар ёмон аҳволда эдики, улар марказий ва шимоли-шарқий Украинанинг аксарият қисмидан чиқиб кетди, бу эса “яхшилик ишораси” сифатида тасвирланган. Бриллиант режа муваффақиятсизликка учради. Россия режаси ўхшамади.
“Жаҳон тарихидаги ноёб уруш”
Урушдаги вазият аён бўлгач, Путин разведка хатоларини ўзидан соқит қилиш учун “айбдор” излай бошлади. Ғарблик икки расмийнинг сўзларига кўра, у Федерал хавфсизлик хизматининг хорижий операциялар учун масъул бўлган ва украиналик ҳамкорларга пора бериш орқали босқинчиликка асос солган Сергей Беседа эди.
Расмийларга кўра, Беседа дастлаб уй қамоғига олинган. Бироқ бу узоқ давом этмаган. АҚШ расмийлари ўзларининг россиялик ҳамкасблари билан икки томонлама учрашувга етиб келган ва рус оммавий ахборот воситалари Беседанинг ҳибсга олиниши ҳақидаги маълумотни ошкор қилганидан сўнг, улар Беседа қаердалигини билишга интилган.
“Бунинг ўрнига Беседа учрашувда қатнашиб, Марк Твеннинг сўзидан иқтибос келтирди: ъБиласизми, менинг ўлимим ҳақидаги миш-мишлар жуда бўрттирилганъ”, — деди собиқ АҚШ расмийси.
Беседанинг тез қайтиши Путиннинг энг катта заиф томонларидан бири эканини кўрсатди. Россия президентига яқин манбаларга кўра, Путин садоқатни ваколатдан кўра кўпроқ қадрлайди; махфийликка устунлик беради; қўл остидагилар у эшитишни хоҳлаган нарсани айтганида, бюрократик маданиятга раҳбарлик қилади.
“Уруш атрофидаги тинимсиз ташвиқот ва Путиннинг элитага содиқлик талаблари маслаҳатчиларнинг унга нима эшитишни хоҳлаётганини айтишга ундади”, — дейди одамлар.
“Унинг ақли жойида. Бу ўринли. У ақлдан озмаган. Лекин ҳеч ким ҳамма нарсада мутахассис бўла олмайди. Улар Путинга маълумотни холис етказиши керак, лекин ундай эмас. Назорат тизими катта муаммо. Бу унинг билимида катта бўшлиқларни келтириб чиқаради, Путин қабул қилаётган маълумотлар эса юқори сифатини талаб қилади”, — дейди Путиннинг узоқ йиллик ишончли вакили.
Элитадаги кўпчилик учун ёлғон гапириш омон қолиш тактикаси ҳисобланади: президент Путин маъмурияти ва иқтисодий кабинетининг кўп қисми урушга қарши эканини, аммо бу борада ҳеч нарса қилишга қодир эмаслигини айтган.
“Бу ҳақиқатан ҳам жаҳон тарихидаги ноёб уруш бўлиб, бутун элита бунга қарши”, — дейди собиқ юқори лавозимли амалдор.
Кам сонли, жумладан, иқлим бўйича собиқ махсус элчи Анатолий Чубайс жимгина истеъфога чиқди. Унга яқин икки кишининг сўзларига кўра, ҳозирда йирик давлат компаниясига раҳбарлик қилаётган собиқ юқори мартабали амалдорлардан бири ўз лавозимида бўлганидаёқ Исроил паспортини олиш учун ариза топширишгача борган ва мамлакатни тарк этишни режалаштира бошлаган.
Уруш давом этар экан, Россиянинг нотўғри ҳисоб-китоблари кўлами Путинга туша бошлади ва бу уни қуйи даражадаги одамлардан кўпроқ маълумот олишга ундади, дейди уни таниган одамлар. Ҳарбий тузумни танқид қилувчи ўта миллатчи блогерлар гуруҳи ўтган ёздан бери Путин билан камида икки марта ёпиқ эшиклар ортида учрашув ўтказган; баъзилари сентябр ойида Украинанинг тўрт вилоятини қўшиб олиш маросимида фахрий меҳмонлар бўлди.
Путиннинг янги скептисизми унинг Украинага ҳужуми биринчи навбатда хато эканини тан олишни истамаслиги билан чекланган, дейди одамлар. Урушга қарши бўлган баъзи либерал амалдорлар, санкциялар Россия иқтисодиётига олиб келиши мумкин бўлган иқтисодий зарарни кўрсатиб, уни урушни тугатишга ишонтиришга ҳаракат қилган.
Аммо Путин буларни инобатга олганини айтган ва шундай деган: “Биз жуда катта нарх тўлаймиз, тушунаман. Бу қанчалик қийин бўлиши тушунмадик”.
“Аммо ақлдан озган одамни қандай ишонтириш мумкин? У ҳеч кимга ишонмайди”, — дейди манба.
Мудофаа вазирлиги баёнотлари ва декабрь ойида фронтдаги аскарларнинг ёмон таъминлангани ҳақидаги шикоятлари ўртасидаги тафовут ҳақидаги саволга Путин ўзининг севимли телекўрсатуви, “Баҳорнинг ўн етти лаҳзаси” номли совет драмаси қаҳрамони билан қуйидагича изоҳлаган: “Мендан бошқа ҳеч кимга ишониб бўлмайди", деган ва кулиб қўйган.
Экзистенсиал кураш давом этмоқда
Путиннинг 21 февраль кунги Федерал Мажлисга мурожаати унинг қатъиятини намойиш этди, чунки у Россия уруши ғалабага эришгунча давом этишини таъкидлади. Бу нутқ унинг ўтган куздан бери ядровий риторикага биринчи марта қайтарди, ўшанда у Россиянинг ютуқларини ҳимоя қилиш учун “мамлакат ихтиёридаги бўлган барча воситалардан фойдаланиш” ҳақида яширин огоҳлантиришлар бериб, Россия биринчи ядровий зарба бериши мумкинлигини айтди.
“Бу таҳдидлар Ғарб давлатларини шунчалик хавотирга солдики, АҚШ, Буюк Британия ва Франция, НАТОнинг учта ядровий давлати Россияга қўшма хабар юбориб, агар Путин Украинада ядро қуролидан фойдаланишга қарор қилса, оддий қуроллар билан жавоб қайтаришга ваъда берди”, — дейди собиқ АҚШ ва Россия расмийлари.
Кремлга яқин икки кишининг фикрича, Путин Украинада ядро қуролидан фойдаланиш имкониятини аллақачон ўйлаб топган ва ҳатто чекланган зарба ҳам Россияга ҳеч қандай фойда келтирмайди, деган хулосага келган.
“Унинг ядро тугмасини босиши учун ҳеч қандай сабаби йўқ. Украинани бомбардимон қилишдан нима фойда?”, — деди собиқ россиялик амалдор.
Бунинг ўрнига Путин Россия АҚШ билан ушбу мамлакатларнинг ядровий арсеналларини тартибга солувчи қуроллар бўйича Стратегик ҳужум қуроллари бўйича шартномани тўхтатди. Бу Путиннинг уруш бошланганидан бери эскалация зинапоясида қўйган энг аниқ қадами бўлди.
Бироқ бу сафар Путин ядро қуролини амалда қўллаш билан таҳдид қилмади, буни таҳлилчилар у Россиянинг чекловларини тан ола бошлаганининг белгиси сифатида талқин қилмоқда.
“Уруш бир йилдан бери давом этмоқда. Путин узоқ вақтдан бери Украинага эмас, Ғарбга қарши курашаётганини айтиб келади. Бу ҳақда гапиришда давом эта олмайсиз, аниқ нарсани кўрсатиш учун қадам ташлаш керак. Акс ҳолда, унинг парадигмасида Ғарб Россия билан полни артаётганга ўхшайди ва у бунга жавобан ҳеч нарса дея олмайди”, — дейди Путинга нутқларни ёзиб берган собиқ расмий Аббос Галлямов.
Путиннинг ҳисоб-китобига кўра, Россия Ғарб Украинага қараганда урушга кўпроқ содиқ ва иқтисодий қийинчиликларга бардош бера олади. Катта республикачилар АҚШ қанча вақтгача Украинани бир хил даражада қўллаб-қувватлашда давом этиши мумкинлиги ҳақида очиқ савол бермоқда ва партия 2024 йилда Оқ уйни эгаллаш учун реал имкониятни сақлаб қолади.
Украинага ҳарбий ёрдамни кучайтириш орқали Ғарб расмийлари Россиянинг мағлубиятидан бошқа нарса муаммони ҳал қилмаслигини тушунмоқда.
“Биз ўзимизга уруш қандай тугашини хоҳлашимиз бўйича савол беришимиз керак? Путин омон қоладиган ва кўпроқ вақтга эга бўлган вазиятда бўлишни хоҳлаймизми? Биринчи ва иккинчи жаҳон уруши ўртасидаги сукунатга ўхшаш нарсами?”, — дейди Европа Иттифоқи ташқи ишлар вазири.
Путин, аксинча, бу стратегик нотинчликни кўра олишига умид қилмоқда. Урушнинг дастлабки ойларида Путин сафарбарлик риторикасини қўллаб, бутун жамиятни босқин ортида бирлашишга чақирди. 22 февраль кунги ватанпарварлик митингидаги саҳна кўриниши Путиннинг бир неча йил ичида бу йўлни қанчалик босиб ўтганини кўрсатди.
Кейин Путин пайдо бўлиб, танлаб олинган аскарлар билан қўл бериб кўришди ва русларга улардан илҳом олишини айтди. “Ватан бизнинг оиламиз. Бу ерда турган одамлар ўзларининг энг қимматли ва азиз нарсаси - бизнинг оиламизни ҳимоя қилишга қарор қилмоқда. Қаҳрамонларча, мардларча, мардонавор курашмоқда”, — деди Путин.
Россия мустақил оммавий ахборот воситалари ўн минглаб давлат хизматчилари ва талабаларга “Лужники”даги 22 февралдаги концертда қатнашиши учун пул тўлагани ёки қатнашишга мажбурлангани ҳақида хабар берди.
Афтидан, Путинни қўллаб-қувватлаш учун “Лужники” стадионини одамлар билан тўлдириб бўлмаслиги расмийлар уруш атрофида одамларни тўплаш қанчалик қийин бўлишини билдиради.
“У ақлий жиҳатдан ҳам бу яқин орада содир бўлмаслигини тушунади. Бу қиммат ва узоқ давом этадиган жараён бўлади. Путиннинг фикрича, унинг вақти ва буни амалга ошириш учун ресурслари, нефть ва газ учун пули бор. Айнан рус ерларини тўплагани учун Путин Буюк Пётр сингари ёдга олинади”, — дейди АҚШ расмийси.
“Агар уруш Россия учун ҳалокатли мағлубият билан якунланса нима бўлишини ўйлаш қўрқинчли. Бунинг ортида турган одам ҳаётдан кетиши кераклигини англатади. Агар бу дунёда адолат бўлмаса, унда ҳеч кимда адолат бўлмайди. Бу икки шахматчининг ўйинига ўхшайди. Улардан бири ютқазиб, иккинчисининг бошига шахмат тахтаси билан уради. Бу унинг ғалаба қозонганини англатадими? Йўқ, бу шунчаки умидсизлик ҳаракати”, — дея қўшимча қилади америкалик расмий.
Изоҳ (0)