Бугун, 19 декабрь куни бўлиб ўтган Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси йиғилишида 2022 йил учун давлат бюджети тўғрисидаги қонунга ўзгартишлар киритиш ҳақидаги қонун лойиҳаси кўриб чиқилди ва қабул қилинди.
Мажлисда депутат Дониёр Ғаниев Молия вазирлигидан бюджетдан автомобиль корхоналари утилизация йиғимларини қоплаб бериш учун 225 миллиард сўм қўшимча субсидия берилиши қанчалик мантиқли экани ҳақида сўради.
«Харажатлардан бири хориж мамлакатларига экспорт қилинаётган автомобиль саноати корхоналари транспорт харажатлари учун деб айтилди. Лекин тушунтириш хатида кўриш мумкинки, бу маблағлар транспорт харажатлари эмас, утилизация харажатлари учун. Яъни экспортга юборилган давлатлар тарифлари бўйича белгиланган утилизация йиғимларини қоплаб бериш учун қўшимча 225 миллиард сўм илгари суриляпти. Лекин бундан олдинги муҳокамаларда қайта-қайта айтдикки, ҳозирги иқтисодий ҳолат фискал харажатларимизни тартибга солиш ва оптималлаштиришни талаб этмоқда. Чунки иқтисодий ўсиш аввалгидек эмас.
Геосиёсий вазиятни ҳамммамиз кўриб турибмиз. Лекин шундай вазиятда ҳам негадир экспорт қилаётган автомобиль саноат корхоналари, асосан иккита монопол корхонани субсидия билан қўллаб-қувватлаяпмиз.
Энг ёмони, оддий қилиб тушунтирганда биз бу маблағлар билан тўғридан-тўғри ўша экспорт қилинаётган мамлакат фуқароларини чўнтагига пул соляпмиз. Яъни утилизация йиғимини қоплаб бериш орқали экспортга юборилаётган автомобилни сотиб олаётган россиялик ёки белоруслик харидорга автомобиль нархининг арзон бўлишини таъминлаяпмиз.
Бу бугунги кунда қанчалик устивор? Бошқа харажатларни қисқартираётган пайтда, тўғридан-тўғри монопол корхоналарни хориждаги мижози сотиб оладиган машина арзон бўлиши учун 225 миллиард сўм қўшимча субсидия беришимиз қанчалик мантиқли», – дея савол берди депутат.
Бунга жавобан, Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирининг биринчи ўринбосари Илҳом Норқулов бу масала нотўғри талқин қилинаётганини айтди.
«Бу масалага бироз аниқлик киритмоқчи эдим. Чунки ижтимоий тармоқларда ҳам сал нотўғри талқини чиқиб кетди. Фракциялар йиғилишида бу саволга жавоб берилган. Бу ерда утилизация бўйича йиғим қайтариб берилмаяпти, балки 2020—2022 йилларда мамлакатимиз экспортёрлари, фақат автомобиль экспортёрлари эмас, текстил корхоналари ва бошқа асосий экспорт бозорига чиқаётган корхоналаримизни қўллаб-қувватлаш учун транспорт харажатларини компенсация қилиб бериш назарда тутилган.
Ва уни манбалари утилизациядан тушадиган пуллар деб кўрсатилган. Бир нарсани айтиш керак, қанчалик адолатли деяпсиз. Бу ерда автосаноат ҳақида гап кетмаяпти. Ҳозир ҳатто денгизга чиқиш имконияти бор давлатлар ҳам рақобат бозорида ўзларини экспортёр корхоналарига транспорт бўйича субсидияларни бермоқда.
Шу нуқтаи назаридан мазкур сиёсат қилинган. Қўйилаётган пул маблағлари фақатгина 2022 йилга эмас, олдинги йиллар учун ҳам йиғилиб келинган компенсация учун талаб ҳисобланади», – деди вазирлик расмийси.
Дониёр Ғаниев жавобга эътироз билдириб, вазир ўринбосаридан депутатларни масалани нотўғри тушунган қилиб кўрсатишга уринмамасликни сўради.
«Мен бу жавобга жуда ҳам катта эътироз билдираман. Бу жавоб билан ҳозир мени тўғридан-тўғри ёлғончига айлантиряптилар. Истасангиз тушунтириш хатини ўқиб беришим мумкин. Бу ерда ҳеч қанақа транспорт харажатлари, текстил ёки бошқа соҳадаги экспортёлар ҳақида гап кетмаяпти.
Улар учун алоҳида экспортга кўмаклашиш жамғармаси бор ва у умуман бошқа жамғарма. Фракцияда сизнинг ҳамкасбингиз қайси корхонага қанча пул кетаётганини айтиб берган. Яъни УзАутўга бир юз қанчадир миллиард сўм, Самарқадаги оғир юк автомобиллари ишлаб чиқарадиган корхонага 87 миллиард сўм чиқаётганини айтди.
Сиз мени ёлғончи қилаяпсиз. Мен вазир қўл қўйган тушунтириш хатини ўқиб беряпман. Қанқасига жавобни чалғитяпсизлар? Бу ерда ҳамма ўқишни билади. Жамоатчилик олдида бизни нотўғри тушунган қилиб кўрсатиш ўрнига тўғри жавобни берақолинглар», – деди Дониёр Ғаниев.
Илҳом Норқулов мазкур масала юзасидан алоҳида учрашув ташкил қилиш таклифини берди.
«Дониёр ака, яна бир марта тушунтириш бериб кетмоқчиман. Мен узр сўрайман. Бошида айтдим сизга, бу савол-жавоб бўйича у ерда нотўғри тушуниш бўлган. Бу нарсани биз ҳам ичкарида муҳокама қилдик. Ва буни Молия вазирлиги ва тегишли корхоналар билан гаплашиб сизга аниқлаштирилган жавобни беряпмиз. Агар бўлади десангизлар, рухсат берсангизлар, бу масала бўйича алоҳида учрашув қилиб, изоҳ ва тушунтириш беришга тайёрмиз», – дея сўзни якунлади вазир ўринбосари.
Аввалроқ бош вазир ўринбосари – иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазири Жамшид Қўчқоров 2023 йилда Ўзбекистонда кутилаётган муҳим иқтисодий ўзгаришлар ҳақида маълумот берганди.
Изоҳ (0)