Ижтимоий тармоқларда Наманган вилоятининг Учқўрғон туманида кўмир олиш учун юзага келган навбатлар акс этган видео тарқалди. «Дарё» мухбири Азизбек Абдувалиев мутасаддилар билан учрашиб, вилоятда кўмир таъминоти борасидаги вазиятни ўрганди.
«Маҳалла раиси кўмир олиб келиб беришини кутолмайман»
«Кўмиртаъминот» МЧЖ вилоят филиали Учқўрғон туман бўлими бошлиғи Ҳакимжон Бойматовнинг айтишича, жорий йил 23 ноябрь куни туманга 10 та вагонда 670 тонна кўмир келган. Келтирилган кўмир вагонлардан туширилиб, ажратилгунига қадар кўмирхона дарвозаси ярим соат чамаси ёпилган ва видеода акс этган вазият, яъни аҳолининг дарвоза олдида тўпланиб қолиши рўй берган. Шундан сўнг маҳалла раислари иштирокида олиб келинган маҳсулот тақсимот қилиниб, манзилларига етказилган.
Дарвоза олдида навбат кутган аёллардан бирининг айтишича, кўмир олиш учун беш кун давомида бу ерга келган ва ниҳоят маҳсулот олишга муваффақ бўлган.
Биз томонларда газ йўқ, свет жуда кўп ўчади. Уйимда ногирон болам бор, унга шароит қилиб беришим керак. Маҳалла раиси кўмир олиб келиб беришини кута олмайман, — дейди у.
Биз маҳалла раиси олиб келиб тарқатгунича кутдик. Уйда уч хўжалик яшаймиз, шу сабаб бизга 1 тонна кўмир беришди. Хонадонимизда учта печка ёнарди. Ҳозир битта хонани электрда иситяпмиз, иккита печкага кунига 5 килодан кўмир соламиз. Маҳалладан бериладиган кўмирнинг каттасиям, майдаси ҳам бор. Майда, уқаланиб кетадиганини баклажкага солиб, кейин печка ичига ташлаймиз, зўр ёнади, — дейди туманнинг «Қумтўғон» маҳалласида яшовчи Азиза Ниёзова.
Туманнинг «Намуна» маҳалласида яшовчи Ойбек Йўлдошевнинг айтишича, кўмирни имкон борича ёзда олиб, ғамлаб қўйиш керак. «Ёзда килосини 950 сўмдан қилиб, 1 тонна катта кўмир олганмиз. Ҳозир шу кўмир 1500 сўмдан 2000 сўмгача сотиляпти», — дейди у.
Учқўрғонда кўмир олиш учун навбатлар кузатилгани ҳақида видеолар тарқалганидан сўнг вилоят ҳокими Шавкат Абдураззоқов туманга етиб борган. У бу ерда мутасаддилар иштирокида аҳоли хонадонларига кўмир етказиб бериш ҳолатини муҳокама қилиб, кўмир олишдаги тартибсизликлар, аҳоли кўмир етказиш жадвалидан вақтида хабардор қилинмаганини танқид қилган, аҳоли эътирозини келтириб чиқаришга йўл қўйганлар фаолиятини ўрганиб чиқиш ва айбдорларга чора кўриш бўйича кўрсатма берган.
«Бу йил маҳаллий кўмирнинг сифати анча яхши, шу учун талаб ҳам юқори»
«Кўмиртаъминот» МЧЖ вилоят филиали иқтисодчиси Анваржон Йўлдошевга кўра, вилоятга жорий йилда жами 308 минг тонна кўмир етказиб бериш режаси тузилган. Бундан 210 минг тоннаси (2021 йилда 190 минг тонна бўлган) аҳоли, 98 минг тоннаси эса бюджет муассасаларига тўғри келади. Боғча, мактаб ва шифохона каби бюджет ташкилотларига кўмир етказиб бериш режаси тўлиқ бажарилган, аҳоли бўйича эса 75 фоизни ташкил этмоқда. Йил охирига қадар бу режа бажарилиши, келгуси йил январь—февраль ойларида эса режадан ташқари яна 32 минг тонна маҳсулот етказиб берилиши таъкидланмоқда.
У туманларда кўмир олиш учун навбатлар юзага келаётганига изоҳ берар экан, буни маҳаллий кўмир сифати анча яхшилангани ва аҳоли қаҳратон қишга астойдил тайёргарлик кўргани билан изоҳлади.
Олдинлари аҳолига БР маркали кўмир берилган бўлса, бу йил БЗР маркали, яъни сифати анча яхши бўлган ва майдаси кам кўмир етказилмоқда. Қолаверса, телеканаллар, ижтимоий тармоқларда бу йил қиш қаттиқ келиши ҳақида кўп гапирилди, шунинг учун ҳамма кўмир ғамламоқда. Яна бир гап, кўмир нархи 2019 йилдан бери ўзгармай келяпти, тоннаси 300 минг 300 сўмдан иборат. Фақат кўмир тарқатиш шохобчаларидан то маҳаллаларга етиб боргунича транспорт харажатлари қўшилиб, бу нарх охирги манзилда 400-450 минг сўмга айланиши мумкин. Ҳозир вилоят учун ҳафтасига 100 вагон, ўртача 7 минг тоннадан кўмир оляпмиз. Талаб ошгани сари вагонлар сони ҳам кўпайиб бораверади, — дейди у.
Наманган шаҳрида аҳоли хонадонларига кўмир етказиб берилиши учун масъул бўлган Баҳром Ғозиевнинг таъкидлашича, ҳар бир хўжалик учун бир ойда 500 килограмм кўмир берилиши белгиланган. Шунингдек, ўзгармаган нархларда ҳам кўмир олишга имкони йўқ эҳтиёжманд оилалар ҳам ҳисобга олинган. Уларга шу пайтга қадар 25 тонна бепул кўмир етказиб берилган.
Кўмир бозорида нима гап?
Наманган шаҳрининг Тахтакўприк даҳасида вилоятдаги энг катта кўмир бозори жойлашган. Бу ерда асосан Қозоғистон ва Қирғизистон кўмирлари сотилади. Қозоғистон кўмирини уйларни иситиш учун, Қирғизистон кўмирини эса ошхона, қаҳвахона ва ресторанлар учун харид қилишади.
Бозорда хориж кўмири майда-йириклиги ва ёнишига қараб 1700 сўмдан 2000 сўмгача сотилмоқда. Ўтган йили бу нарх ўртача 1500 сўмга тенг бўлган.
Сотувчи Абдулаҳад Эргашев бу йил савдо анча сустлигини, аҳоли асосан маҳаллий кўмирни харид қилаётганини, бир кунда ўртача 1,5–2 тонна кўмир сотилаётганини айтмоқда. Мавсум эса қисқа, февраль ойига бормай тугайди.
Ижтимоий тармоқ фаоли Икромжон Мамадалиевнинг айтишича, хориж кўмирининг калорияси баланд, бир тоннаси маҳаллий уч тонна кўмирнинг ўрнини босади. Қолаверса, хориж кўмири туфайли ис гази чиқиши муаммоси деярли мавжуд эмас.
Шу сабабли ўзига мурожаат қилган эҳтиёжманд, етим болаларни тарбиялаётган оилаларга хориж кўмиридан етказиб бераётган экан. Бу йил шу тариқа хабар олинган хонадонлари сони элликдан ошибди. «Сизга ўхшаш ташаббускор ва ҳимматли инсонлар кўпаяверсин» дея миннатдорлик билдирдик бунга жавобан.
Изоҳ (0)