Ijtimoiy tarmoqlarda Namangan viloyatining Uchqo‘rg‘on tumanida ko‘mir olish uchun yuzaga kelgan navbatlar aks etgan video tarqaldi. “Daryo” muxbiri Azizbek Abduvaliyev mutasaddilar bilan uchrashib, viloyatda ko‘mir ta’minoti borasidagi vaziyatni o‘rgandi.

“Mahalla raisi ko‘mir olib kelib berishini kutolmayman”

“Ko‘mirta’minot” MCHJ viloyat filiali Uchqo‘rg‘on tuman bo‘limi boshlig‘i Hakimjon Boymatovning aytishicha, joriy yil 23-noyabr kuni tumanga 10 ta vagonda 670 tonna ko‘mir kelgan. Keltirilgan ko‘mir vagonlardan tushirilib, ajratilguniga qadar ko‘mirxona darvozasi yarim soat chamasi yopilgan va videoda aks etgan vaziyat, ya’ni aholining darvoza oldida to‘planib qolishi ro‘y bergan. Shundan so‘ng mahalla raislari ishtirokida olib kelingan mahsulot taqsimot qilinib, manzillariga yetkazilgan.

Darvoza oldida navbat kutgan ayollardan birining aytishicha, ko‘mir olish uchun besh kun davomida bu yerga kelgan va nihoyat mahsulot olishga muvaffaq bo‘lgan.

Biz tomonlarda gaz yo‘q, svet juda ko‘p o‘chadi. Uyimda nogiron bolam bor, unga sharoit qilib berishim kerak. Mahalla raisi ko‘mir olib kelib berishini kuta olmayman, — deydi u.

Biz mahalla raisi olib kelib tarqatgunicha kutdik. Uyda uch xo‘jalik yashaymiz, shu sabab bizga 1 tonna ko‘mir berishdi. Xonadonimizda uchta pechka yonardi. Hozir bitta xonani elektrda isityapmiz, ikkita pechkaga kuniga 5 kilodan ko‘mir solamiz. Mahalladan beriladigan ko‘mirning kattasiyam, maydasi ham bor. Mayda, uqalanib ketadiganini baklajkaga solib, keyin pechka ichiga tashlaymiz, zo‘r yonadi, — deydi tumanning “Qumto‘g‘on” mahallasida yashovchi Aziza Niyozova.

Tumanning “Namuna” mahallasida yashovchi Oybek Yo‘ldoshevning aytishicha, ko‘mirni imkon boricha yozda olib, g‘amlab qo‘yish kerak. “Yozda kilosini 950 so‘mdan qilib, 1 tonna katta ko‘mir olganmiz. Hozir shu ko‘mir 1500 so‘mdan 2000 so‘mgacha sotilyapti”, — deydi u.

Uchqo‘rg‘onda ko‘mir olish uchun navbatlar kuzatilgani haqida videolar tarqalganidan so‘ng viloyat hokimi Shavkat Abdurazzoqov tumanga yetib borgan. U bu yerda mutasaddilar ishtirokida aholi xonadonlariga ko‘mir yetkazib berish holatini muhokama qilib, ko‘mir olishdagi tartibsizliklar, aholi ko‘mir yetkazish jadvalidan vaqtida xabardor qilinmaganini tanqid qilgan, aholi e’tirozini keltirib chiqarishga yo‘l qo‘yganlar faoliyatini o‘rganib chiqish va aybdorlarga chora ko‘rish bo‘yicha ko‘rsatma bergan.

“Bu yil mahalliy ko‘mirning sifati ancha yaxshi, shu uchun talab ham yuqori”

“Ko‘mirta’minot” MCHJ viloyat filiali iqtisodchisi Anvarjon Yo‘ldoshevga ko‘ra, viloyatga joriy yilda jami 308 ming tonna ko‘mir yetkazib berish rejasi tuzilgan. Bundan 210 ming tonnasi (2021-yilda 190 ming tonna bo‘lgan) aholi, 98 ming tonnasi esa budjet muassasalariga to‘g‘ri keladi. Bog‘cha, maktab va shifoxona kabi budjet tashkilotlariga ko‘mir yetkazib berish rejasi to‘liq bajarilgan, aholi bo‘yicha esa 75 foizni tashkil etmoqda. Yil oxiriga qadar bu reja bajarilishi, kelgusi yil yanvar—fevral oylarida esa rejadan tashqari yana 32 ming tonna mahsulot yetkazib berilishi ta’kidlanmoqda.

U tumanlarda ko‘mir olish uchun navbatlar yuzaga kelayotganiga izoh berar ekan, buni mahalliy ko‘mir sifati ancha yaxshilangani va aholi qahraton qishga astoydil tayyorgarlik ko‘rgani bilan izohladi.

Oldinlari aholiga BR markali ko‘mir berilgan bo‘lsa, bu yil BZR markali, ya’ni sifati ancha yaxshi bo‘lgan va maydasi kam ko‘mir yetkazilmoqda. Qolaversa, telekanallar, ijtimoiy tarmoqlarda bu yil qish qattiq kelishi haqida ko‘p gapirildi, shuning uchun hamma ko‘mir g‘amlamoqda. Yana bir gap, ko‘mir narxi 2019-yildan beri o‘zgarmay kelyapti, tonnasi 300 ming 300 so‘mdan iborat. Faqat ko‘mir tarqatish shoxobchalaridan to mahallalarga yetib borgunicha transport xarajatlari qo‘shilib, bu narx oxirgi manzilda 400-450 ming so‘mga aylanishi mumkin. Hozir viloyat uchun haftasiga 100 vagon, o‘rtacha 7 ming tonnadan ko‘mir olyapmiz. Talab oshgani sari vagonlar soni ham ko‘payib boraveradi, — deydi u.

Namangan shahrida aholi xonadonlariga ko‘mir yetkazib berilishi uchun mas’ul bo‘lgan Bahrom G‘oziyevning ta’kidlashicha, har bir xo‘jalik uchun bir oyda 500 kilogramm ko‘mir berilishi belgilangan. Shuningdek, o‘zgarmagan narxlarda ham ko‘mir olishga imkoni yo‘q ehtiyojmand oilalar ham hisobga olingan. Ularga shu paytga qadar 25 tonna bepul ko‘mir yetkazib berilgan.

Ko‘mir bozorida nima gap?

Namangan shahrining Taxtako‘prik dahasida viloyatdagi eng katta ko‘mir bozori joylashgan. Bu yerda asosan Qozog‘iston va Qirg‘iziston ko‘mirlari sotiladi. Qozog‘iston ko‘mirini uylarni isitish uchun, Qirg‘iziston ko‘mirini esa oshxona, qahvaxona va restoranlar uchun xarid qilishadi.

Bozorda xorij ko‘miri mayda-yirikligi va yonishiga qarab 1700 so‘mdan 2000 so‘mgacha sotilmoqda. O‘tgan yili bu narx o‘rtacha 1500 so‘mga teng bo‘lgan.

Sotuvchi Abdulahad Ergashev bu yil savdo ancha sustligini, aholi asosan mahalliy ko‘mirni xarid qilayotganini, bir kunda o‘rtacha 1,5–2 tonna ko‘mir sotilayotganini aytmoqda. Mavsum esa qisqa, fevral oyiga bormay tugaydi.

Ijtimoiy tarmoq faoli Ikromjon Mamadaliyevning aytishicha, xorij ko‘mirining kaloriyasi baland, bir tonnasi mahalliy uch tonna ko‘mirning o‘rnini bosadi. Qolaversa, xorij ko‘miri tufayli is gazi chiqishi muammosi deyarli mavjud emas.

Shu sababli o‘ziga murojaat qilgan ehtiyojmand, yetim bolalarni tarbiyalayotgan oilalarga xorij ko‘miridan yetkazib berayotgan ekan. Bu yil shu tariqa xabar olingan xonadonlari soni ellikdan oshibdi. “Sizga o‘xshash tashabbuskor va himmatli insonlar ko‘payaversin” deya minnatdorlik bildirdik bunga javoban.