«Фуқаролар кўпинча ижарачи билан низо чиққанидан кейин мурожаат қилади» — Солиқ қўмитаси

Сентябрь ва октябрь ойларида Ўзбекистонда, хусусан, Тошкент шаҳрида квартира ижара нархларининг кескин ошиши кузатилди. Бунга Рассияда сафарбарлик эълон қилингани сабаб қилиб кўрсатилмоқда.

Квартира ижра нархлари ошиши фонида Давлат Солиқ қўмитаси Тошкент шаҳридаги уй-жой ижарасининг ўртача нархи маълум қилди. Унда айтилишича, Тошкент шаҳрида уй-жой ижараси ойига ўртача 1 миллион сўмдан кўпроқни ташкил қилган. Ҳудудларда эса ижара ҳақининг ўртача миқдори 630 минг сўмдан 977 минг сўмгача экани маълум қилинган.

Табиийки, бу нархлар бозор нархларидан бир неча бараварга кам. Хонадонларини ижарага берувчи шахслар нима учун солиқдан қочмоқда, бунга қандай жавобгарлик бор? Шу каби саволларга Давлат солиқ қўмитаси бошқарма бошлиғи Шуҳрат Исмоилов «Дарё» мухбирига берган қисқача интервьюсида жавоб берди.

Маълум қилинишича, ҳозирги кунда жисмоний шахслар ўртасида 100 мингдан ортиқ ижара шартномалари тузилган. Уларининг 25 фоизга яқини белгиланган меъёр бўйича тузилган.

Шуҳрат Исмоиловнинг айтишича, дастлаб ижарачи ва фуқаро ўртасида шартнома тузилаётганда нарх камайтириб кўрсатилади. Кейинчалик ўртада қандайдир келишмовчилик, бошқа муаммолар чиққандан сўнг солиқ органига мурожаат қилади.

«Фуқароларимиз хонадон эгалари ёки қўни-қўшнилар билан келишмовчилиги натижасида ахборотлар берилади. Ходимлар томонидан ўрганилганда ижара шартномаси тузмасдан ёки сумма ҳақиқатдагига нисбатан анча кам миқдорда тузилган бўлиб чиқади. Бундай ҳолатларда Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 159 прим 1-моддасига асосан жарима белгиланади», — деди у.

Солиқ масъулининг таъкидлашича, 4 мингга яқин чет эллик фуқаролар Ўзбекистонда ижара шартномасини тузган.

«Чет эллик, мисол учун, Германия, Япония фуқароларининг тузган ижара шартномалари ўртача 3 миллион 500 минг сўм атрофида. Россия фуқаролари, Мустақил давлатлар ҳамдўстлиги мамлакатларидан келган фуқаролар эса бир ойлик ижарани ўртача 1 миллион сўм атрофида шартнома тузган. Шунингдек, Тошкент шаҳрининг Мирзо Улуғбек, Шайхонтоҳур ҳамда Миробод туманларида кўпроқ ижара шартномаларининг юқори қийматини камайтириб кўрсатиш ҳолатлари кузатилган», — деди Шуҳрат Исмоилов.

Маълумот учун, 100 мингга яқин жисмоний шахслар ўртасида тузилган шартномалари ҳисобидан 38 миллиард сўмга яқин солиқлар ҳисобланган. Бу ўтган йилнинг мос даврига нисбатан ҳисобланаётган солиқлар суммаси 30 фоизга ошган. Агар ижара шартномалари ҳақиқий нархларда тузилса, давлат бюджетига қўшимча 50 миллиард сўмга яқин маблағ тушиши мумкин.

Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 159 прим 1-моддасига кўра, фуқаролар ўртасида бинони, иншоотни ёки уларнинг бир қисмини, турар жойни ижарага бериш шартномасининг, текин фойдаланишга бериш шартномасининг мавжуд эмаслиги ёхуд давлат солиқ органларида ижарага бериш шартномасининг мажбурий ҳисобга қўйилишига риоя этмаслик, — базавий ҳисоблаш миқдорининг беш бараваридан (1 миллион 500 минг сўм) ўн бараваригача (3 миллион сўм) миқдорда жарима солишга сабаб бўлади.