• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12557.56
    • RUB159.44
    • EUR14809.13
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +30°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Иқтисодиёт

    Ўзбекистонда инвестициялар учун энг жозибадор тармоқлар аниқланди

    Айни пайтда сармояларни қайси соҳаларга йўналтириш зарурлиги масаласи долзарб бўлиб бормоқда — бир томондан кўпроқ фойда олиш учун, иккинчи томондан — Ўзбекистонни ривожлантиришнинг стратегик мақсадларига эришиш учун. Бу ҳақда Прогнозлаштириш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти (PMTI) маълумот берди.

    Фото: «Дарё» / Мадина Нурман

    Фото: «Дарё» / Мадина Нурман

    Инвесторлар потенциал жозибадор бўлиш учун қулай ишбилармонлик ва инвестиция муҳитига эга бўлишдан ташқари, саноат соҳалари маълум қиёсий афзалликларга эга бўлиши керак.

    Саноатнинг энг жозибадор тармоқларини аниқлаш ва инвестициялар киритишга кўрсатмалар бериш учун, ишлаб чиқариш тармоқларининг қиёсий афзалликлари, шунингдек, ушбу афзалликларни олдиндан белгилаб берувчи омиллар аниқланди.

    Саноат соҳасининг икки гуруҳи

    Тадқиқот натижасида иккита саноат гуруҳи аниқланди.

    Баҳолашлар ўтказилган саноат гуруҳлари ва асосий вакил-маҳсулотлари:

    Фото: PMTI

    Фото: PMTI

    Биринчи гуруҳ — халқаро савдода қиёсий устунликка эга бўлган ва инвестициялардан дарҳол даромад олиши мумкин бўлган тармоқлар мажмуи.

    Иккинчи гуруҳ ривожланиш потенциалига эга бўлган, лекин инвестициялардан маълум шароитларда даромад оладиган тармоқларни ифодалайди.

    Бу ички ва жаҳон нархларида ҳисобланган ялпи маҳсулот (ЯИМ)даги қўшилган қиймат (ҚҚ) улушининг олинган нисбатларидан келиб чиқади. Ҳисоб-китоблар учун ҳар бир кўриб чиқилаётган соҳа учун асосий маҳсулотлар танланган.

    Тармоқларнинг қиёсий устунликларини белгиловчи омиллар

    Биринчи гуруҳ тармоқлари учун юқорида кўрсатилганидек, ички нархларда ҳисобланган ҚҚнинг ЯИМдаги улуши жаҳон нархларида худди шу кўрсаткичдан паст.

    ЯИМдаги ҚҚ улуши қийматларининг нисбатига мисол:

    Фото: PMTI

    Фото: PMTI

    Биринчи гуруҳ тармоқларининг қиёсий афзалликлари қандай омиллар билан белгиланади?

    Иш ҳақи. Меҳнат харажатлари қўшилган қиймат элементларидан биридир. Шунга кўра, юқоридаги коэффициент қисман Ўзбекистонда ишчи кучи бошқа мамлакатларга нисбатан сезиларли даражада арзонлиги билан ҳам боғлиқ.

    Бундан келиб чиқадики, ушбу тармоқларда меҳнат харажатлари ҳам рақобатдош мамлакатларга нисбатан паст. Ушбу гуруҳдаги кўплаб соҳалар кўп меҳнат талаб қиладиган эканлигини ҳисобга олсак, ушбу харажат моддасига алоҳида эътибор қаратиш лозим.

    Масалан, тўқимачилик ва тикувчилик саноатида иш ҳақи шунга ўхшаш маҳсулотлар ишлаб чиқарадиган бошқа мамлакатларга қараганда сезиларли даражада паст.

    Тўқимачилик маҳсулотлари ишлаб чиқаришда ўртача ойлик номинал иш ҳақи (АҚШ доллари, 2020 йил учун):

    Фото: PMTI

    Фото: PMTI

    Потенциал бозорлар. Ички бозорнинг потенциал жозибадорлиги аҳоли сонининг йиллик ўсиши ва истеъмол товарлари — озиқ-овқат, тўқимачилик ва кийим-кечакларга бўлган талабнинг тобора ортиб бориши билан боғлиқ. Мамлакат ҳудудларида энергетика тизимини изчил ривожлантириш, қайта тикланадиган энергетикани ривожлантириш истиқболлари ҳисобига электр жиҳозларига бўлган ички талаб ҳам ортади.

    Бундан ташқари, Ўзбекистон ташқи бозорларни забт этиш учун яхши имкониятларга эга. Ўзбекистоннинг саноат товарларига ташқи талабнинг йил сайин ортиб бораётгани бунинг далилидир.

    Шундай қилиб, сўнгги беш йилда тўқимачилик маҳсулотлари ва кийим-кечак экспорти қарийб икки баравар ошди. Шу билан бирга, тайёр кийим-кечак экспорти 3 баравар ошди.

    Худди шу каби Ўзбекистонда ишлаб чиқарилаётган электр жиҳозлар ва эҳтиёт қисмларга бўлган ташқи талаб 2,1 баравар ортиб бормоқда.

    Мавжуд хом ашё. Ўзбекистон тўқимачилик маҳсулотлари ва кийим-кечак ишлаб чиқариш учун пахта етиштириш бўйича етарли салоҳиятга эга.

    Озиқ-овқат маҳсулотлари, хусусан, мева-сабзавот консервалари ишлаб чиқаришда ҳам Ўзбекистонда хом ашё салоҳияти мавжуд. Мева-сабзавот экинлари етиштириладиган майдонларни кенгайтиришга қаратилган сиёсат бу хом-ашёни янада фойдаланишга қулайроқ қилмоқда.

    Мева-сабзавот экинларини етиштириш учун қулай агроиқлим шароитлари муҳим омил ҳисобланади. Мамлакатда йил давомида турли хил мева ва сабзавотлар етиштирилади. Ўзбекистон иқлими кўп вилоятларда йилига икки, айрим жанубий вилоятларда эса уч марта сабзавот ҳосилини олиш имконини беради.

    Ўзбекистонда электр жиҳозлари бутловчи қисмларини ишлаб чиқариш учун мис хом ашёсининг кенг, арзон базаси мавжуд. Сўнгги 5 йил ичида мамлакатда мис ишлаб чиқариш ҳажми қарийб 1,5 баравар ошди. Ушбу ресурснинг аксарияти хом ашё сифатида экспорт қилинади, бу эса фойдаланилмаган катта потенциал мавжудлигини кўрсатади.

    Бундан ташқари, жаҳон бозорида миснинг нархи доимий равишда ўсиб бормоқда (сўнгги уч йил ичида жаҳон банки маълумотларига кўра 40 фоиздан ортиқ). Бу эса ўз захирасига эга бўлган Ўзбекистоннинг мавқейини янада манфаатли қилади.

    Иккинчи гуруҳ тармоқлари учун ички нархларда ҳисобланган ҚҚнинг ЯМдаги улуши жаҳон нархларида худди шу кўрсаткичдан юқори.

    Кимё саноатида ЯИМдаги ҚҚ улуши қийматларининг нисбатига мисол:

    Фото: PMTI

    Фото: PMTI

    Таҳлил шуни кўрсатдики, шунга ўхшаш нисбатлар асосан энергияни кўп талаб қиладиган тармоқлар учун характерлидир: кимё, қора металлургия, қурилиш материаллари ишлаб чиқариш.

    Шунга кўра ички нархларда қўшилган қийматнинг ташқи нархлардаги қўшилган қиймат улушига нисбатан юқори улуши энергия харажатларининг нисбатан пастлигига боғлиқ.

    Бошқача қилиб айтганда, ушбу тармоқларнинг ҳозирги устунлиги энергия нархининг нисбатан пастлиги билан боғлиқ. Бироқ бу афзаллик бозордан ташқари омилларга, ушбу ҳолатда, сунъий чеклаш ва энергия нархини субсидиялаш орқали асосланади.

    Келажакда сиёсатчилар қандай чораларини қўллаш режалаштирилганлигини билиб, маълум бир маҳсулот гуруҳининг рақобатбардошлиги қандай ўзгаришини тахмин қилиш мумкин.

     

    Хусусан, либераллаштириш ва Ўзбекистоннинг бозор рельсларига босқичма-босқич ўтиши шароитида ушбу тармоқлар катта эҳтимол билан рақобатбардош бўлмайди.

    Яқин истиқболда технологикликнинг ҳозирги даражасини сақлаб қолган ҳолда, улар рақобатбардош устунликларини йўқотиши мумкин.

    Шундай қилиб, Ўзбекистон ресурслар нархини белгилашнинг янги тизимига ўтганда технологик сиёсатни такомиллаштириш ва маҳсулот бирлигига ресурслар сарфини сезиларли даражада камайтириш шарти билан ушбу тармоқларга қўйилган сармоялар даромад келтиради.

    Ушбу тармоқларга инвестициялар, келажакда ресурсларнинг ўсишини ҳисобга олган ҳолда, ишлаб чиқариш бирлигининг юқори харажатларини камайтириш учун мавжуд ишлаб чиқариш қувватларини модернизация қилиш ва ускуналарни янгилашга йўналтирилиши керак.

    07.09.2022, 20:07   Изоҳ (0)   11054
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Глобал геоиқтисодий ҳодисалар Ўзбекистон иқтисодиётига қандай таъсир кўрсатади?

    07.09.2022, 19:36

    Энг кўп узум ва қовун экспорти: сентябрь ойида Ўзбекистон бозорларида озиқ-овқат маҳсулотлари билан вазият қандай

    07.09.2022, 14:30

    Яқинлашиб келаётган эмбаргога қарамай, Европа ҳали ҳам Россия нефтига қарам — Bloomberg

    07.09.2022, 07:00

    Охирги беш йилда нархлар ўзгариши ўзбекистонликлар ҳаётига қандай таъсир қилди?

    06.09.2022, 22:19

    Дунёда металл нархи глобал рецессия хавотирлари туфайли туша бошлади

    06.09.2022, 21:28

    Саудия Арабистони октябрда Осиё учун нефть нархини пасайтирмоқчи

    06.09.2022, 21:01
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Тошкентда навбатдаги САГ XL гилам дўкони ўз ишини бошлади


    Имзодан Engelberg премиум ромлари ҳашаматликнинг тимсолидир


    NRG Uzbekistan замонавий ва кенг мажмуа — Мафтун Макон турар жой мавзесини қуриш бўйича улкан лойиҳани амалга оширмоқда


    Fitch Kapitalbankнинг рейтингини "Ижобий" прогноз билан тасдиқлади


    Ҳудудий электр тармоқлари” АЖ Fitch Ratings агентлигининг халқаро кредит рейтингини “BB, барқарор” даражасига оширди


    Fitch Ratings “Бизнесни ривожлантириш банки” АТБ кредит рейтингини оширди 


    Смарт Business ва UZCARD Фарғона тадбиркорлари учун янги имкониятлар эшигини очмоқда 


    SonetUzStyle – ижодий контент учун Kia Sonet совға қиламиз


    NRG Uzbekistan 60 гектар майдонда "шаҳар ичида шаҳар" кенг кўламли турар-жой лойиҳасини ишга туширмоқда


    “Ўзбекгидроэнерго” АЖнинг халқаро кредит рейтинги ББ (барқарор) даражасига кўтарилди


    Инфляция ва жамғармалар: Нега пул ўз қийматини йўқотади?


    “АлоқаБанк” ёшлар билан ишлашга оид дастурларни кенгайтирмоқда


    Фарғона вилоятида мўл ҳосил: фермерлар 95 центнердан ортиқ ғалла етиштирди 


    HONOR илҳомлантирувчи AI технологияларга эга HONOR 400 сериясини тақдим этди


    Бургер ва лавашдан тортиб кабоб ҳамда flat white’гача — барчаси бир жойда!  

     

    Тавсия этамиз

    СССРнинг қўшни давлатга босқини тарихи: Афғонистонда ёдгорлик ўрнатилган ягона совет аскари ким эди?

    5 июл, 15:22

    “Эришиб бўлмайдиган балл белгилангани йўқ” — “Эл-юрт умиди” жамғармаси ижрочи директори

    4 июл, 22:11

    “АҚШ ўйиндан чиқмоқчи”. Украина Қўшма Штатлар ёрдамисиз қаергача бора олади?

    4 июл, 19:55

    Исроил АҚШга ҳужум қилган кун: ўнлаб америкаликларни ўлдириш бу англашилмовчилик эдими ёки фитна?

    2 июл, 19:45
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Мадагаскар яқинида 300 йил олдин чўкиб кетган ва денгиз қароқчилари ўлжасига айланган кема топилди

    Дунё | 5 июл, 23:55

    Бухоро ва Қорақалпоғистонда “валютчик”лар ушланди

    Ўзбекистон | 5 июл, 23:30

    “Европа ўтмишда Африкани талаган” — ЖАР президенти 

    Дунё | 5 июл, 23:15

    Клублар ўртасидаги ЖЧ. “ПСЖ” 9 киши бўлиб “Бавария”ни мағлуб этди

    Спорт | 5 июл, 23:06

    USAID фаолияти тўхтатилиши туфайли нигерияликларга очлик хавфи таҳдид солмоқда — ОАВ

    Дунё | 5 июл, 22:47

    Сирдарёда 892 млн сўмлик ноқонуний заргарлик савдоси фош этилди

    Ўзбекистон | 5 июл, 22:22

    Суперлига. “ОКМК” Муборакда “Машъал”ни мағлуб этди

    Спорт | 5 июл, 22:20

    Исроил Эроннинг бешта ҳарбий объектга зарба берганини яширгани аниқланди

    Дунё | 5 июл, 22:05
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.