• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12531.78
    • RUB159.82
    • EUR14538.12
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +21°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Iqtisodiyot

    O‘zbekistonda investitsiyalar uchun eng jozibador tarmoqlar aniqlandi

    Ayni paytda sarmoyalarni qaysi sohalarga yo‘naltirish zarurligi masalasi dolzarb bo‘lib bormoqda — bir tomondan ko‘proq foyda olish uchun, ikkinchi tomondan — O‘zbekistonni rivojlantirishning strategik maqsadlariga erishish uchun. Bu haqda Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti (PMTI) ma’lumot berdi.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Investorlar potensial jozibador bo‘lish uchun qulay ishbilarmonlik va investitsiya muhitiga ega bo‘lishdan tashqari, sanoat sohalari ma’lum qiyosiy afzalliklarga ega bo‘lishi kerak.

    Sanoatning eng jozibador tarmoqlarini aniqlash va investitsiyalar kiritishga ko‘rsatmalar berish uchun, ishlab chiqarish tarmoqlarining qiyosiy afzalliklari, shuningdek, ushbu afzalliklarni oldindan belgilab beruvchi omillar aniqlandi.

    Sanoat sohasining ikki guruhi

    Tadqiqot natijasida ikkita sanoat guruhi aniqlandi.

    Baholashlar o‘tkazilgan sanoat guruhlari va asosiy vakil-mahsulotlari:

    Foto: PMTI

    Foto: PMTI

    Birinchi guruh — xalqaro savdoda qiyosiy ustunlikka ega bo‘lgan va investitsiyalardan darhol daromad olishi mumkin bo‘lgan tarmoqlar majmui.

    Ikkinchi guruh rivojlanish potensialiga ega bo‘lgan, lekin investitsiyalardan ma’lum sharoitlarda daromad oladigan tarmoqlarni ifodalaydi.

    Bu ichki va jahon narxlarida hisoblangan yalpi mahsulot (YIM)dagi qo‘shilgan qiymat (QQ) ulushining olingan nisbatlaridan kelib chiqadi. Hisob-kitoblar uchun har bir ko‘rib chiqilayotgan soha uchun asosiy mahsulotlar tanlangan.

    Tarmoqlarning qiyosiy ustunliklarini belgilovchi omillar

    Birinchi guruh tarmoqlari uchun yuqorida ko‘rsatilganidek, ichki narxlarda hisoblangan QQning YIMdagi ulushi jahon narxlarida xuddi shu ko‘rsatkichdan past.

    YIMdagi QQ ulushi qiymatlarining nisbatiga misol:

    Foto: PMTI

    Foto: PMTI

    Birinchi guruh tarmoqlarining qiyosiy afzalliklari qanday omillar bilan belgilanadi?

    Ish haqi. Mehnat xarajatlari qo‘shilgan qiymat elementlaridan biridir. Shunga ko‘ra, yuqoridagi koeffitsiyent qisman O‘zbekistonda ishchi kuchi boshqa mamlakatlarga nisbatan sezilarli darajada arzonligi bilan ham bog‘liq.

    Bundan kelib chiqadiki, ushbu tarmoqlarda mehnat xarajatlari ham raqobatdosh mamlakatlarga nisbatan past. Ushbu guruhdagi ko‘plab sohalar ko‘p mehnat talab qiladigan ekanligini hisobga olsak, ushbu xarajat moddasiga alohida e’tibor qaratish lozim.

    Masalan, to‘qimachilik va tikuvchilik sanoatida ish haqi shunga o‘xshash mahsulotlar ishlab chiqaradigan boshqa mamlakatlarga qaraganda sezilarli darajada past.

    To‘qimachilik mahsulotlari ishlab chiqarishda o‘rtacha oylik nominal ish haqi (AQSH dollari, 2020-yil uchun):

    Foto: PMTI

    Foto: PMTI

    Potensial bozorlar. Ichki bozorning potensial jozibadorligi aholi sonining yillik o‘sishi va iste’mol tovarlari — oziq-ovqat, to‘qimachilik va kiyim-kechaklarga bo‘lgan talabning tobora ortib borishi bilan bog‘liq. Mamlakat hududlarida energetika tizimini izchil rivojlantirish, qayta tiklanadigan energetikani rivojlantirish istiqbollari hisobiga elektr jihozlariga bo‘lgan ichki talab ham ortadi.

    Bundan tashqari, O‘zbekiston tashqi bozorlarni zabt etish uchun yaxshi imkoniyatlarga ega. O‘zbekistonning sanoat tovarlariga tashqi talabning yil sayin ortib borayotgani buning dalilidir.

    Shunday qilib, so‘nggi besh yilda to‘qimachilik mahsulotlari va kiyim-kechak eksporti qariyb ikki baravar oshdi. Shu bilan birga, tayyor kiyim-kechak eksporti 3 baravar oshdi.

    Xuddi shu kabi O‘zbekistonda ishlab chiqarilayotgan elektr jihozlar va ehtiyot qismlarga bo‘lgan tashqi talab 2,1 baravar ortib bormoqda.

    Mavjud xomashyo. O‘zbekiston to‘qimachilik mahsulotlari va kiyim-kechak ishlab chiqarish uchun paxta yetishtirish bo‘yicha yetarli salohiyatga ega.

    Oziq-ovqat mahsulotlari, xususan, meva-sabzavot konservalari ishlab chiqarishda ham O‘zbekistonda xomashyo salohiyati mavjud. Meva-sabzavot ekinlari yetishtiriladigan maydonlarni kengaytirishga qaratilgan siyosat bu xom-ashyoni yanada foydalanishga qulayroq qilmoqda.

    Meva-sabzavot ekinlarini yetishtirish uchun qulay agroiqlim sharoitlari muhim omil hisoblanadi. Mamlakatda yil davomida turli xil meva va sabzavotlar yetishtiriladi. O‘zbekiston iqlimi ko‘p viloyatlarda yiliga ikki, ayrim janubiy viloyatlarda esa uch marta sabzavot hosilini olish imkonini beradi.

    O‘zbekistonda elektr jihozlari butlovchi qismlarini ishlab chiqarish uchun mis xomashyosining keng, arzon bazasi mavjud. So‘nggi 5 yil ichida mamlakatda mis ishlab chiqarish hajmi qariyb 1,5 baravar oshdi. Ushbu resursning aksariyati xomashyo sifatida eksport qilinadi, bu esa foydalanilmagan katta potensial mavjudligini ko‘rsatadi.

    Bundan tashqari, jahon bozorida misning narxi doimiy ravishda o‘sib bormoqda (so‘nggi uch yil ichida jahon banki ma’lumotlariga ko‘ra 40 foizdan ortiq). Bu esa o‘z zaxirasiga ega bo‘lgan O‘zbekistonning mavqeyini yanada manfaatli qiladi.

    Ikkinchi guruh tarmoqlari uchun ichki narxlarda hisoblangan QQning YAMdagi ulushi jahon narxlarida xuddi shu ko‘rsatkichdan yuqori.

    Kimyo sanoatida YIMdagi QQ ulushi qiymatlarining nisbatiga misol:

    Foto: PMTI

    Foto: PMTI

    Tahlil shuni ko‘rsatdiki, shunga o‘xshash nisbatlar asosan energiyani ko‘p talab qiladigan tarmoqlar uchun xarakterlidir: kimyo, qora metallurgiya, qurilish materiallari ishlab chiqarish.

    Shunga ko‘ra ichki narxlarda qo‘shilgan qiymatning tashqi narxlardagi qo‘shilgan qiymat ulushiga nisbatan yuqori ulushi energiya xarajatlarining nisbatan pastligiga bog‘liq.

    Boshqacha qilib aytganda, ushbu tarmoqlarning hozirgi ustunligi energiya narxining nisbatan pastligi bilan bog‘liq. Biroq bu afzallik bozordan tashqari omillarga, ushbu holatda, sun’iy cheklash va energiya narxini subsidiyalash orqali asoslanadi.

    Kelajakda siyosatchilar qanday choralarini qo‘llash rejalashtirilganligini bilib, ma’lum bir mahsulot guruhining raqobatbardoshligi qanday o‘zgarishini taxmin qilish mumkin.

     

    Xususan, liberallashtirish va O‘zbekistonning bozor relslariga bosqichma-bosqich o‘tishi sharoitida ushbu tarmoqlar katta ehtimol bilan raqobatbardosh bo‘lmaydi.

    Yaqin istiqbolda texnologiklikning hozirgi darajasini saqlab qolgan holda, ular raqobatbardosh ustunliklarini yo‘qotishi mumkin.

    Shunday qilib, O‘zbekiston resurslar narxini belgilashning yangi tizimiga o‘tganda texnologik siyosatni takomillashtirish va mahsulot birligiga resurslar sarfini sezilarli darajada kamaytirish sharti bilan ushbu tarmoqlarga qo‘yilgan sarmoyalar daromad keltiradi.

    Ushbu tarmoqlarga investitsiyalar, kelajakda resurslarning o‘sishini hisobga olgan holda, ishlab chiqarish birligining yuqori xarajatlarini kamaytirish uchun mavjud ishlab chiqarish quvvatlarini modernizatsiya qilish va uskunalarni yangilashga yo‘naltirilishi kerak.

    07.09.2022, 20:07   Izoh (0)   11045
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Global geoiqtisodiy hodisalar O‘zbekiston iqtisodiyotiga qanday ta’sir ko‘rsatadi?

    07.09.2022, 19:36

    Eng ko‘p uzum va qovun eksporti: sentabr oyida O‘zbekiston bozorlarida oziq-ovqat mahsulotlari bilan vaziyat qanday

    07.09.2022, 14:30

    Yaqinlashib kelayotgan embargoga qaramay, Yevropa hali ham Rossiya neftiga qaram — Bloomberg

    07.09.2022, 07:00

    Oxirgi besh yilda narxlar o‘zgarishi o‘zbekistonliklar hayotiga qanday ta’sir qildi?

    06.09.2022, 22:19

    Dunyoda metall narxi global retsessiya xavotirlari tufayli tusha boshladi

    06.09.2022, 21:28

    Saudiya Arabistoni oktabrda Osiyo uchun neft narxini pasaytirmoqchi

    06.09.2022, 21:01
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Oqtepa Lavash “Kalmar o‘yini” asosida Dalgona Boksini chiqardi


    “Mikrokreditbank” ATB IX Germaniya-O‘zbekiston biznes forumi doirasida ODDO BHF bank bilan 50 million dollarlik shartnoma imzoladi


    American University of Technology (AUT) 28-iyun - Ochiq eshiklar kuniga taklif etadi


    Click & Smart Business (sobiq UZKASSA): biznes muvaffaqiyati va mijozlar qulayligi uchun hamkorlik


    Market Yandex Go Samarqandda ishga tushdi


    Savdo, fintex va “yashil” loyihalar: Octobank Xitoy bilan hamkorlikni qanday yo‘lga qo‘ymoqda


    Toshkent va Bangkok o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri aviaqatnov: Centrum Air yangi xalqaro yo‘nalishni ishga tushiradi 


    O‘zbekiston terma jamoasining dunyodagi eng yirik sport tadbiriga chiqishi Kia brendining mavqeini yanada mustahkamlashga xizmat qiladi 


    BYD Astana Motors rasmiy dilerlik tarmog‘i Toshkentdagi barcha beshta dilerlik markazida "Best Buy Day" tadbirini o‘tkazadi


    “Wyndham Garden Charvak” kurort majmuasi qurilishi qanday kechayotganini ko‘rsatdi


    Anorbank va Beelab O‘zbekiston raqamli banking bozorida hamkorlik o‘rnatdi


    Toshkent shahar hokimligi ko‘magida 2025-yil 2-4-oktyabr kunlari CAEx HoReCa & UzFPT ko‘rgazmasi bo‘lib o‘tadi


    "Eco Expo Central Asia 2025" doirasida xalqaro ekologik tashabbuslar birlashmoqda


    Paynet xizmatlari endi Kapitalbank bankomatlarida mavjud


    “S&P” O‘zbekiston Milliy Bankining rеyting prognozini “ijobiy”ga ko‘tardi 

     

    Tavsiya etamiz

    “Trampning Titanigi to‘xtaydi” — Eron elchisi

    25 iyun, 13:39

    AQSHning Yaqin Sharqdagi harbiy bazalari soni nechta va qayerda joylashgan?

    24 iyun, 19:05

    Vashington Tehronga qarshi harbiy kampaniyadan Xitoy va Rossiyani jilovlashda foydalanmoqchimi? Mintaqamizni nimalar kutadi?

    19 iyun, 22:05

    Chelyabinskka qulagan meteorit — 540 kiloli osmon jismi qanday topilgan edi?

    19 iyun, 13:31
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Joy hammaga yetardi: Jeyms Kemeronga ko‘ra, “Titanik” yo‘lovchilarining omon qolish imkoniyati bo‘lgan

    Kino | 25 iyun, 23:50

    “XVJ O‘zbekiston iqtisodiyotiga soliq yukini oshirishni taklif qilmoqda. Izohga hojat yo‘q” — Yuliy Yusupov

    O‘zbekiston | 25 iyun, 23:38

    Eʼtiborsiz qoldirmaslik kerak bo‘lgan D vitamini tanqisligining 9 ta belgisi

    Maslahatlar | 25 iyun, 23:10

    Sochingizga zarar yetkazadigan tungi odatlar

    Go‘zallik | 25 iyun, 22:50

    “Daryo” dayjesti: 25-iyunning eng muhim xabarlari

    O‘zbekiston | 25 iyun, 22:30

    Oddiy va kamtar: boyligini ko‘z-ko‘z qilmaydigan turk aktyor va aktrisalari

    Kino | 25 iyun, 22:03
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.