Ядро қуроли бўйича конференция иштирокчилари якуний ҳужжат ҳақида келишиб ололмади

Ядро қуролини тарқатмаслик ҳақидаги шартнома (ЯҚТШ) анжуманида якуний ҳужжат ҳақида келишиб олишга муваффақ бўлинмади, деб ёзади «РБК». Бу ҳақда конференция раиси Густаво Злаувинен эълон қилган.

Унинг сўзларига кўра, иштирокчилар ҳужжат мундарижаси бўйича консенсусга келмаган, балки унинг процедура қисминигина келишиб олган, унга мувофиқ, кейинги конференция 2026 йилда ўтказилади.

Россия Ташқи ишлар вазирлиги қурол-яроғ тарқатмаслик ва унинг устидан назорат масалалари бўйича департаменти директори ўринбосари Игорь Вишневецкий маълум қилишича, ҳужжат матнига нисбатан норозиликлар кўпчилик делегацияларда бўлган, Россия делегацияси норозиликлари эса асосийларидир. Улар «ошкора сиёсий хусусиятга эга» бандларга тегишли. «Биз сўнгги марта уриниб кўрдик, ушбу бандларни ўзгартиришни таклиф қилдик», — деди у ва Россия томонининг илтимоси қондирилмаганини қўшиб қўйди.

Россиянинг Женевадаги БМТ бўлинмасидаги доимий вакили ўринбосари Андрей Белоусов маълум қилишича, консенсусга эришилмаганига ўзаро зид нуқтаи назарга эга давлатларнинг бир-бирининг фикрларини инобатга олишни истамаслиги ҳамда Россия ҳарбий операция олиб бораётган Украина бўйича баъзи делегацияларнинг «сиёсий тусга эга, нохолис, асоссиз ва ёлғон» баёнотлари ҳам сабаб бўлган. Аммо, дипломат қайд этишича, якуний ҳужжатнинг йўқлиги конференция муваффақиятсизликка учраганини билдирмайди.

ЯҚТШ амал қилишини кўриб чиқиш бўйича 10-конференция 1 августдан буён Нью-Йоркда ўтказилаётган эди, муҳокама мавзуларидан бири Запорожье АЭСдаги вазият бўлди. Украинадаги жанговар ҳаракатлар бошидан буён у Россия назорати остида турибди; томонлар бир-бирини АЭС ҳудудини ўққа тутишда айбламоқда.

ЯҚТШ 1970 йил 5 март куни кучга кирган бўлиб, уни 191 та мамлакат имзолаган. Ядро қуролига эга бўлмаган давлатлар уни ишлаб чиқармаслик ва сотиб олмаслик мажбуриятини ўз зиммасига олган. Ядро қуроли бўлган мамлакатлар эса бошқа давлатларни уни ишлаб чиқариш ёки сотиб олишга ундамасликка ва ёрдам бермасликка ваъда берган.

Конференциянинг якуний ҳужжатлари шартноманинг яна беш йилга узайтирилишини тасдиқларди, аммо 1995 йилда битим муддатсиз тарзда узайтирилди. Ҳозир якуний ҳужжат мажбурий юридик кучга эга эмас. 2015 йилда ўтказилган аввалги конференцияда ҳам якуний ҳужжат ҳақида келишиб олинмаган эди.