«Ҳамма нарса жойида турибди». Ичан-қалъада сохталиги айтилган 101 та экспонат ҳақида (видео)

Вазирлар Маҳкамасининг Маданий меросни ҳимоя қилиш инспекцияси ҳамда Маданий мерос агентлиги Хива шаҳридаги Ичан-қалъа давлат музей-қўриқхонасида ўрганиш ишларини олиб боргани ҳақида хабар берилган эди. Ўрганиш давомида айрим ашёларнинг тавсифларига ўзгартиришлар киритилгани юзасидан асословчи ҳужжатлар мавжуд эмас, деб топилган.

Шунингдек, ноёб ашёлар рўйхатига киритилган экспонатлар хатловдан ўтказилган. Унга кўра, жами 101 та музей ашёлари кирим китоби тавсифномаларига ўлчами, материали, ишланиш услуби ва яратилган даври бўйича мос келмаслиги аниқланган.

Маданий меросни ҳимоя қилиш инспекцияси томонидан ўрганиш якунлари бўйича тегишли хат-ҳужжатлар ҳуқуқий баҳо бериш учун ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларига тақдим этилган.

«Дарё» мухбири Миролим Исажонов мазкур ҳолат бўйича Ичан-қалъа давлат музей-қўриқхонаси фонди директори Озод Каримов билан сохталиги айтилаётган экспонатлар борасида суҳбатлашди.

Озод Каримовнинг таъкидлашича, 2022 йилнинг март ойида ҳақиқатан Ичан-қалъа давлат музей- қўриқхонасидаги экспонатлар хатловдан ўтказилган. Комиссия томонидан 101 та ашёлар кирим китобидаги маълумотларга тўғри келмагани ҳақида хулоса ёзилган.

«Шундан кейин ҳаммаёқда шов-шув кўтарилди ва директор буйруғи билан қайта комиссия тузилиб, текширув ўтказилди. Натижада кўп нарса нотўғри ёзилганлиги маълум бўлди.

Шуни алоҳида айтиш керакки, бу ердаги нарсалар ҳеч қаерга кетмаган, ҳаммаси шу фондда сақланяпти. Эллик йилдан бери мана шу ерда ишлаб келяпман. Ўтган вақт ичида бирор буюм юқори ташкилотлар раҳбарлари рухсатисиз ҳеч қаерга олинмаган. Ҳамма нарса жойида турибди.

Ҳозирги кунда биз экспонатларни ўрганяпмиз. Қисқа вақт ичида ҳаммасини жой-жойига қўйиб, далолатномалар ёзамиз ва элимиз олдида юзимиз ёруғ бўлишига ишонамиз», — дейди у.

Фонд директорининг қайд этишича, 101 та ноёб ашёлар ичида мисдан ишланган буюмлар, матодан тикилган кийимлар, қуроллар ҳам бор.

«Уларнинг ҳаммаси жойида турибди, ҳеч нарса алмаштирилмаган. Биздан аввал ишлаган ходимлар, 60 йилларда фаолият юритганлар экспонатларни нотўғри ўлчаган, қайси техникадан фойдаланганини билмаймиз. Уларнинг ишини биз тўғрилаб чиқяпмиз.

Бу ерда авваллари саводсиз, 4-синфни битирганлар ишлаган. Ҳозирги кирим китоби 1966 йилда инвентаризация қилиниб, янгидан ёзилган. Уни ўқисангиз грамматик, стилистик хатолар жуда кўп. У вақтларда арабчани билмаганлар ҳам ишлаган. Бугунги кунда бизда икки нафар олий маълумотли араб тили мутахассислари фаолият юритяпти. Улар кирим китобидаги камчилик ва хатоларни тўғрилаб келмоқда», — дейди Озод Каримов.

Унинг айтишича, мазкур бино 1616 йилда қурилган. Аммо термитлар еб, тугатганидан кейин XIX аср бошларида Оллоқулихон янгидан барпо эттирган ва Арабхон мадрасаси деб ном қўйилган.

«Бу бинодан 1976 йилдан бери фонд сифатида фойдаланиб келинади. Лекин ҳозирги даврда мазкур бинодан фонд сифатида фойдаланиш хато ва бу тўғри келмайди. ЮНЕСКО ҳам «Бу тарихий ёдгорлик, бу ерда ишласаларингиз ниманидир бузиб қўясизлар ёки синдирасизлар. Ашёларни бошқа жойда сақланглар», деб бу ерда фонд қилмасликни тавсия этган», — дейди фонд директори.

Бундан аввал Сурхондарёдан Мирзо Улуғбек даврига оид мис тангалар топилгани, Хоразмда меъморий архитектура ёдгорлиги ҳисобланувчи Дешон қалъанинг бир қисми қулаб тушганитўғрисида хабар берилганди.