«Энг ёмони — болаларнинг қийналганини кўриш». Беш фарзанди ўзидек қора ишчи бўлишини хоҳламай, уларни ўқитиш учун 17 йилдан бери Россияда ишлаётган муҳожир ҳикояси

«Дарё» «Муҳожирлар ҳаёти» лойиҳаси доирасида хорижда меҳнат қилаётган ўзбекистонликларнинг ҳаётини ёритишда давом этади. Бу галги қаҳрамонимиз — 17 йилдан буён Россияда ишлаётган Зафар Эшонқулов.

Муҳожирлик ҳаётимнинг бошланиши ҳам бошқаларникидан деярли фарқ қилмайди. Техникумни битириб, совхозларда ишлаганман. Ўша пайтлари ойлигим 120 сўм атрофида эди. Рўзғорга бемалол етарди. Уйландим, бирин-кетин болаларим туғилди. Вақт ўтиб, олаётган маошим қора қозонни тебратишга етмай қолди. Қолаверса, фарзандларимни университетларда ўқитиб, олий маълумотли қилиш истагим ҳам бор эди. Бунинг учун эса кўпроқ даромад топишим керак эди. Хуллас, эл қатори бир дунё орзу ниятлар билан 2005 йили Россияга йўл олдим.

Чита вилоятининг Могоча шаҳридаги хусусий корхонадан иш топдим. Бу ер бир бой одамга тегишли. Унинг ёнилғи қуйиш шохобчалари ҳам бор. Қўшимчасига корхона ёнилғи ташийдиган машиналарнинг таъмири билан ҳам шуғулланади. Мен бу ерда пайвандловчи бўлиб ишлайман.

Иш жойимда доим пайвандлаш ишлари бўлмагани учун ёнилғи қуйиш шохобчаларига ҳам хизмат кўрсатаман. Хуллас, нима иш бўлса, қилиб кетавераман. Шунинг учун ҳам бошлиғимиз менга ишонади. 17 йилдан бери фақат шу ерда ишлаб келяпман.

Ойлик даромадим кўнгилдагидек. Нолимайман, аммо мен яшаётган ҳудуд жуда ҳам совуқ, абадий музлик деса ҳам бўлади. Қишда ҳаво ҳарорати -50 даражагача совуқ бўлади. Худога шукр, бу йил -45 даража атрофида бўлди. Қишни айланиб ўтишнинг иложи йўқ. Белгиланган вазифам туфайли ташқарида ишлашимга тўғри келади.

Россиядаги инқироз биз учун фойда бўлган

2005—2006 йиллардаги Россияда муҳожирлик ҳаёти билан ҳозиргисини солиштирадиган бўлсам, фарқ жуда катта. Авваллари ҳужжатсиз ишлардик. Россия милицияси ҳам, қозоқлар ҳам чегара постларида «ҳужжатинг йўқ экан» деб биздан пул олишга ҳаракат қилишарди.

Ўша пайтлари Ўзбекистонга поездда бориб келардик. Вагонда аёл кишими, эркакми, аҳамияти йўқ, очиқчасига пул талаб қилишарди. Мажбур берардик. Ҳозир самолётда келиб, кетаётганим учун бундай муаммолар йўқ.

2009 йили бутун дунёдаги иқтисодий инқироз биз учун фойдали бўлган. Чунки Европа билан Владивостокни боғловчи катта автомобиль йўли қурилган. Ўша йили ёнилғини кўпроқ сотиб, биз ҳам яхши пул ишлаганмиз. Ойига 400-500 доллар уйга жўнатиш имконимиз бўлган.

Муҳожирликда топганларим

17 йиллик муҳожирлигим давомида дадам раҳматли қуриб берган уйни таъмирладим. Фарзандларимни ўқитдим, икки қизимни турмушга узатиб, битта ўғлимни уйладим. Катта ўғлимга жой олиб, у ерга уй қуриб, яшаса бўладиган шароитга келтириб, ўзини алоҳида қилиб чиқардим.

Аслида катта ўғлим мен билан бирга 2009 йилдан 2019 йилгача ишлаб юрди. Келиб, кетиб, моддий тарафдан оёққа туриб олди. Бу менга катта ёрдам бўлди. Уйланганидан кейин қайта келтирмадим. Болаларининг олдида бўлсин, дедим. Чунки оиласиз яшаш қийинлигини жуда яхши биламан. Ўғлим ҳам мен каби ҳаётда яшашини истамайман. Унинг ҳам болалари олдида бахтли яшашга ҳаққи бор. Ҳозир фарзандларининг олдида ишлаб юрибди.

Ҳозир 22 га кирган эгиз ўғил-қизимни ўқитяпман. Қизим Термиз давлат университетида ўқийди, ўғлим эса ўз кучи билан Политехника институтига бюджетга кирган.

Қизимни яхши жойга турмушга узатсам, ўғлим дурустроқ жойларга кириб ишласа, тўйини кўнглимдагидек ўтказсам, бўлди, ташвишларим тугайди дейман-у... Ўзбекнинг муаммоси тугамайди-да. Олти набирам бор. Аллоҳ куч-қувват бериб турса, болаларимдан ортиб, уларга ҳам ёрдам бериш ниятидаман.

Армоним — отамнинг ёнида кўп бўла олмадим

Дадам жуда яхши инсон эдилар. Ҳаммамизнинг олий маълумотли бўлишимизни хоҳлардилар. Укам ва сингилларим ўз кучи билан олийгоҳларга кирганида жуда қувонган, болаларим ҳам ўқишга кирганида қувончдан йиғлаб юборгандилар. Фақат эгизакларимнинг бу ютуғини кўролмай, дунёни тарк этдилар....

Россияга келаётганимда дадамнинг аҳволи яхши эди. Кетганимдан кейин юрак хуружидан вафот этибди. Боролмадим, уларни сўнгги манзилга кузатолмадим. Дадам билан ўтириб, кўп-кўп суҳбатларини ололмаганим менга армон бўлиб қолди.

Ота давлат экан. Одам қанча гаплашса ҳам, ёнида бўлса ҳам, тўймас экан... Худди хаёлимда камдай туюлаверади.

Аёлим менинг йўқлигимни  билдирмади

Аёлим — ҳамшира. Унга минг раҳмат айтаман. Шунча йил йўқлигимни билдирмай, болаларимга тарбия берди. Худога шукр, фарзандларим ҳам дадамиз биз учун ишлаб юрибди, деб яхши ўқиб, мени уялтирмасликка ҳаракат қилишди. Биргаликда икки қизимизни турмушга узатдик, ўғлимизни уйладик. Улардан кўнглим тўқ. Эгизакларимнинг ҳам ўқишини битиргизиб, уйли-жойли қилиб олсам, оталик вазифамни тўлиқ бажарган бўлардим.

Ҳар сафар аёлимга: «Энди қайтсам, бўлди, ҳеч қаёққа кетмай, олдингда бўламан, биргалашиб қарилик гаштини сурамиз», дейман. Аммо қанийди, ҳеч йўқ 150 доллар ойлик берадиган иш бўлса, бу ерларда юрмасдим...

Агар вазият ўзгармаса, бу ерларда юришдан фойда йўқ

Россия ва Украина ўртасида кузатилаётган вазият туфайли кўп муҳожирлар ишсиз қолди, даромадлари тушиб кетди. Ишимда, ойлик маошимда қисқартиришлар бўлмади, лекин нарх-наволар ошиб кетди. Доллар кўтарилгани ҳисобига топган пулимизни уйга юбора олмадик. Агар вазият ўзгармаса, бу ерларда юришнинг фойдаси йўқ.

Очиғини айтсам, оиламдан узоқда, совуқ об-ҳавода яшаш жонимга тегганди. Сентябрь ойида Ўзбекистонга бутунлай қайтишни режа қилиб тургандим. Ҳозирги ҳолат эса кетиш қароримни янада тезлаштиряпти.

Ниятим — тезроқ уйимга қайтиб, қолган умримни оилам, набираларим бағрида ўтказиш.