ЖССТ 70 йил олдин вафот этган афроамерикалик Генриетта Лаксни мукофотлади. Унинг «абадий» ҳужайралари кўплаб илмий кашфиётларда ёрдам берган

Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) бош директори Тедрос Гебрейесус афроамерикалик аёл Генриетта Лаксни махсус мукофот билан тақдирлади. Унинг «абадий» саратон ҳужайралари кўп йиллардан буён тиббий тадқиқотларда қўлланиб келинадиган HeLa ҳужайра маданиятини яратиш учун материал бўлиб хизмат қилган.

«Генриетта Лаксга ҳурмат кўрсатиш орқали ЖССТ тарихий ва илмий адолатни тиклашнинг аҳамиятини, соғлиқни сақлаш ва фан соҳасида ирқлар тенглигини тарғиб қилишнинг муҳимлигини тан олади. Бу, шунингдек, тиббиётга улкан, лекин кўпинча эътибордан четда қолиб кетадиган ҳиссасини қўшган аёлларнинг, айниқса оқтанли бўлмаган аёлларнинг хизматларини эътироф этиш учун сабабдир», — дейилади ЖССТ баёнотида.

Мукофотни Лакснинг 87 ёшли ўғли — уни шахсан биладиган ва ҳали ҳаёт бўлган сўнгги яқини Лакс Лоренс олди. У мукофот учун, қолаверса, онасининг меросини эътироф этгани учун ташкилотга миннатдорчилик билдирди.

«У ҳаётлигида жуда фаол аёл бўлган, ўз жамиятига фойда келтирган, бошқаларга яхшироқ яшашга ёрдам берган ва ғамхўрлик қилган. У вафотидан кейин ҳам дунёга ёрдам беришда давом этмоқда», — деди Лоренс.

Генриетта Лакснинг бир нечта набиралари, эваралари ва бошқа оила аъзолари ҳам ЖССТнинг Женевадаги қароргоҳида бўлиб ўтган маросимда иштирок этди.

Генриетта Лакс бундан 70 йил олдин — 1951 йил октябрь ойида 31 ёшида вафот этган. Лакс бачадон бўйни саратони билан оғриган. Жонс Ҳопкинс университети касалхонасида даволаниш вақтида шифокорлар Лаксдан ўсимтанинг намуналарини олган. Беморнинг хабардорлиги ва розилигисиз биоматериал тарихда биринчи марта инсон ҳужайралари линиясини яратиш учун ишлатилган.

1970 йилларга келиб, Лакснинг оиласи Генриеттанинг ҳужайралари билан бутун дунёда тажриба ўтказилаётганидан хабар топган. Ўшандан бери улар Лакснинг замонавий фанга қўшган ҳиссаси тан олинишини ва унга компенсация тўланишини талаб қилиб келарди. 4 октябрь куни Генриеттанинг авлодлари Thermo Fisher Scientific биотехнология компаниясидан уларнинг рухсатисиз HeLa линиясини сотишни тўхтатишни ва ҳужайра маданиятининг қўлланишидан тушган пулни уларга беришни талаб қилди.

Генриетта Лакснинг ҳаётига бағишлаб «Генриетта Лакснинг мангу ҳаёти» номли китоб ёзилган ва шу номда бадиий фильм ишланган.