Ўзбекистонда хотин-қизлар зўрланишига оид, хусусан, Андижонда 5 ойлик келинчак бир неча эркак томонидан зўрлангани ҳақида хабарлар кенг тарқалиб, жамоатчилик орасида кескин танқидлар ва турли баҳс-мунозараларга сабаб бўлмоқда.
Жамоатчилик фаоли, блогер Азиза Умарованинг айтишича, бундай пайтларда органлар тегишлича ҳаракат қилмаяпти ва бундай хабарлар деярли оддий ва бепарво қабул қилинадиган бўлиб қолди.
«Ҳатто ҳеч қанақа резонанс йўқ. Хабарларига қараганда, улар қанақадир аҳмоқона рейдлар, ниқоблар, тиктокчилар, сумалак пиширган тунги клубнинг енгилтак аёлларини ушлаш билан банд, овора. Лекин орган ходимлари чиндан ҳам керак жойда улар йўқ», — деб ёзган у ўзининг Telegram-каналида.
Азиза Умарова икки йил аввал Қаршида мактабдан иккинчи синф қизни ўғирлаб кетиб, зўрлаб, ариққа ташлаб кетилганини эсга олди.
«Ўшанда қизнинг отаси прокуратуранинг жиноий иш очишига эриша олмаганди. Қон йиғлаётган отанинг мурожаатини Facebook’да эълон қилган депутатни эса партиядан чиқариб юбориш билан қўрқитиб, постни ўчириб ташлашга мажбур қилишганди», — деб ёзади у.
«Аёл тақдирининг қийматини жамият ўлчаб келган. Шунга қараб, биз тубанлик сари юмалаётгандаймиз», — деб таъкидлаган блогер ва аёлларнинг зўрланиш ҳолатлари, хусусан, Андижондаги келинчак билан боғлиқ ҳолатни жиддий ва синчковлик билан текширилишини ва ҳар бир айбдор учун оғир жазо тайинланишини талаб қилган.
Блогер Шаҳноза Соатова зўравонларни қамаш билан аёлларга нисбатан зўравонлик тўхтамаслигини, муаммо ҳал бўлиш у ёқда турсин, вазият сал бўлса ҳам, яхшиланмаслигини айтмоқда.
«Уч кунда унутамиз, шу билан кейинги зўравонлик ошкор бўлгунча (кўпда ошкор бўлмайди). Чунки бундай жиноятлар зўравон (эркак) ва қурбон (аёл)нинг ҳаётига турлича таъсир қилади. Эркак бир қилмишига бир жазо олади: қамалади, бирор йилда балки афв билан чиқар, шу билан ‘йигитчилик’, ‘эркакчилик’ деб жамият буни унутади, қабул қилади, рози бўлади, муроса қилади...
Аёл эса бир марта эмас, бир умрга қурбон бўлади, энди уни жамият аввалгидек қабул қилмайди. Айбсиз бўлса-да, айбдор бўлиб қолаверади. Эркаклар у ёқда турсин, биринчи бўлиб ўз ҳамжинслари, аёллар айблайди, мен авлиёроқман деган позициядан турволиб. Шунинг учун кейинги қурбонлар вазиятни яширади, кейинги ваҳшийлар эса зўравонлик жазосизлигининг тимсоли бўлиб, ҳамманинг кўз ўнгида бемалол яшаб юраверади. Мана шу ҳол зўравонликнинг ҳеч қачон тўхтамаслигига сабаб», — дейди блогер.
Унинг сўзларига кўра, зўрлаш ҳолатларида кўпинча «ғунажин кўзини сузмаса...» деб аёллар айбланади. Агар иш икки томон розилиги билан рўй берган бўлса, буни қизлар ва йигитлар тарбиясига, ахлоқига йўйиш мумкин, сабабни ва чорани шу йўналишдан изласа, мантиқ бўлади. Лекин куч ишлатиш, зўрлаш, бир томоннинг ожизлигидан фойдаланиш, буни ваҳшийларча амалга ошириш, кейин эса шу ваҳшийларнинг жамиятда бемалол яшаб юра олиши — бу ғайриинсоний ҳолат, буни жамиятнинг қусури, фикрлаши, дунёқараши, аёл ва эркакка нисбатан турлича стандартлари оқибати деб баҳолаш керак.
Ўзбекистонда аёлларга нисбатан зўравонлик ҳолатлари бўйича муносабат билдирган Саида Мирзиёева ҳам жамият разолат ва сукут учун, «аёлнинг ўзи айбдор» деган қараш учун жуда оғир бадал тўлаётганини айтганди.
«Кап-катта, уйланган, бир неча болалари бор эркаклар, биттасининг ёши 40 дан ошган ҳатто. Уларни нима тўхтатиши мумкин эди? Шу ишни қилсам, ҳаётим барбод бўлади деган ўй! Етти пуштимга исноди тегади деган фикр! Лекин ундай ўй-фикр йўқ, чунки бунга асос йўқ. Бу эркакларни жазосизлик, қилган ишининг оқибати енгил бўлиши, ‘барибир ҳеч нима қилолмайди, ким ишонарди, ўзини айблаймиз, бировга айтолмайди’ деган фикрлаш қутуртирган. Ахир кўпни кўрган, тажрибали эркаклар қиляпти бу ишни, ўсмирлар эмас! Уларда бу ваҳшийликни оила ё мактаб эмас, жамият тарбиялаган!
Нимага зўравон эркакни жамият ўзидан четлатмайди? Нега вақт ўтиши билан уни қабул қилишади ва кечиришади-ю, аёлни қабул қилишмайди? Нега зўравон эркак маълум вақт ўтгач, яна ошналари билан бемалол ош еб, тўйга бориб, элга қўшилиб, ўғил-қиз уйлаб, тўн кийиб юра олади, зўравонлик қурбони бўлган аёлни ‘ит тегган қовун’ деб бирор даврага қўшмайдилар, ўша оиладан қиз олишни исташмайди, ўтса, ортидан пичир-пичир, ғийбат, босим бир умр тинмайди? Нега ваҳший эркак қамалади, чиқади ва ўзини осмайди, ёқмайди, аёл эса ўзини осади, ёқади, сувга ташлайди? У ахлоқсизлик қилмади, кўзини сузмади, уни бир ваҳший майиб қилди-ку!», — дейди Шаҳноза Соатова.
Унинг таъкидлашича, бундай дунёқараш, фикрлаш, муносабат билан зўравонлик тўхтамайди. «Токи аёллар ва эркакларга жамият тозалиги, ахлоқи борасида бирдек масъулият ва жавобгарлик юкланмас экан, токи икки хил стандартлар тўхтамас экан, зўравонлик тўхтамайди! Кейинги қурбон эса сизнинг яқинингиз бўлиши мумкин!», — деб таъкидлаган блогер.
Блогер Азиза Қурбонова эса Ўзбекистон эгалламаган фақат битта — зўрлаш бўйича рейтинг қолди, деган фикрда.
«Биз эгалламаган фақат битта рейтинг қолди: зўрлаш бўйича юқори рейтинг. RAPE (иккинчи томоннинг розилигисиз жинсий зўрлик) бўйича жаҳон рейтингларида ҳозирча номимиз йўқлигига сабаб — шунчаки қурбонлар жим эди. Қурбонлар жим — рақамлар йўқ — рақамлар йўқ — рейтинглар ҳам йўқ. Энди ўзбек аёллар жамияти оз-моз (жуда оз) тилга кира бошлади. Аёллар гапира бошлади. Қурбонлар гапиряпти — рақамлар бор — жазолар йўқ — тез орада рейтинглар ҳам уйғониб қолади! Раҳмат сизга, азиз ва севикли эркаклар жамияти!», — деб ёзган у Telegram’даги саҳифасида.
Маълумот учун, Ўзбекистонда 2020 йилда номусга тегиш ҳолатлари 27,7 фоизга ошган. 2021 йилнинг дастлабки уч ойи ичида ҳуқуқ-тартибот идораларига зўравонликка учраган аёллар томонидан 11 мингдан ортиқ мурожаат бўлган.
Изоҳ (0)