АҚШ президенти Жо Байденнинг Усмонлилар империяси даврида арманларнинг ўлдирилишини геноцид деб тан олиш тўғрисидаги баёноти «ғирт аблаҳона» ва Туркия бунга яқин ойларда жавоб беради. Бу ҳақда Туркия президентининг матбуот котиби Иброҳим Калиннинг сўзларига таяниб, «РБК» хабар берди.
«Яқин кунлар ва ойларда турли шакл ва даражадаги реакциялар бўлади. Туркия расмийлари ушбу жуда номувофиқ ва адолатсиз баёнотга жавоб қайтаради. Америка президентининг позицияси тарихий фактлар билан тасдиқланмаган», — деди Калин ва Туркия парламенти шу ҳафта АҚШнинг ҳаракатлари тўғрисида баёнот беришини қўшимча қилди.
АҚШ президенти Жо Байден 23 апрель куни Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғон билан суҳбат чоғида арманлар геноцидини тан олиш нияти борлигини маълум қилди. Америка президенти 24 апрель — Геноцид қурбонларини хотирлаш кунида бу ҳақда расмий баёнот берди.
Байден арманлар геноцидини тан олганидан кейин, Анқарадаги АҚШ элчиси Дэвид Саттерфилд Туркия Ташқи ишлар вазирлигига чақирилган. Туркия ташқи ишлар вазири ўринбосари Америка элчисига АҚШнинг баёноти ҳуқуқий асосга эга эмаслигини ва Анқара «уни инкор қилиб, номақбул деб ҳисоблаши ва қатъиян қоралаши»ни маълум қилган. Шунингдек, ТИВда қайд этишларича, Байденнинг баёноти Туркия ва АҚШ муносабатларига зарар етказган ва энди уни тузатиш қийин бўлади.
Байденнинг баёнотидан кейин Туркиядаги барча Америка дипломатик муассасалари эҳтиёт чораси сифатида ўз фаолиятини икки кунга тўхтатиб туради. АҚШ элчихона ва консулхоналари келаётган душанба ва сешанба кунлари ёпиқ бўлади.
Туркия ташқи ишлар вазири Мевлут Чавушўғли Байденнинг баёнотини сиёсий оппортунизм деб баҳолади. «Ҳеч ким бизга ўтмишимиз ҳақида ҳеч нарса ўргатолмайди. Сиёсий оппортунизм — бу тинчлик ва адолатнинг энг катта хиёнати. Биз фақат популизмга асосланган ушбу баёнотни бутунлай рад этамиз», — деди Чавушўғли.
Озарбайжон раҳбари Илҳом Алиев ҳам ўз навбатида Байденнинг баёнотини қоралади. Унинг фикрига кўра, Америка президентининг сўзлари «тарихий хато» ва бундай баёнот қабул қилиниши мумкин эмас. Алиев Байденнинг сўзлари минтақада пайдо бўлаётган ҳамкорлик тенденцияларига зарар етказганини ҳам таъкидлади.
Арманистон бош вазири Никол Пашинян эса Байденга миннатдорлик билдириб, АҚШ мазкур геноцидни тан олганидан кейин тарихда содир бўлган ушбу фожиа ўз расмий тасдиғини топганини таъкидлаган.
Арманлар геноцидини тан олиш Байденнинг сайловолди ваъдаларидан бири бўлган. Худди шундай ваъдани 2008 йилда АҚШнинг бўлғуси 44-президенти Барак Обама ҳам берган, аммо президентлик курсисида ўтказилган саккиз йил ичида у ушбу тарихий воқеаларни геноцид деб атамаган эди.
Турли хил ҳисоб-китобларга кўра, арманларга нисбатан қирғин пайтида 660 мингдан 1,5 миллионгача одам ўлдирилган. Туркия ҳам Озарбайжон сингари 1915 йил воқеаларини геноцид деб тан олмайди, аммо ушбу халқ орасида кўплаб қурбонлар бўлганини инкор этмайди. 2014 йилда Туркия бош вазири Ражаб Тоййиб Эрдўғон (амалдаги президент) мамлакат парламентида нутқ сўзлаб, ХХ аср бошларида арман миллатига қарши амалга оширилган оммавий қирғин натижасида ҳалок бўлганларнинг авлодларига илк бор ҳамдардлик билдирган эди.
Изоҳ (0)