Хабар қилинганидек, Туркияда мутафаккир Жалолиддин Румий вафотининг 747 йиллиги муносабати билан «Шаби арус» маросимлари доирасида маданий тадбирлар бошланган бўлиб, уларда ўзбекистонлик журналистлар ҳам иштирок этмоқда. Тадбирлар доирасида ОАВ вакиллари Туркиянинг Коня ва Истанбул шаҳарларидаги зиёратгоҳлар, маданий марказлар, тарихий қадамжолар ва Жалолиддин Румий ҳаёт йўлига тааллуқли масканларда бўлиши белгиланган эди.
Коня ички Анадолу ҳудудида жойлашган шаҳар бўлиб, мамлакатнинг тарихий ва маданий жиҳатдан энг муҳим марказлардан бири саналади. Турк ва ислом оламининг дунёга машҳур мутафаккирларидан бири мавлоно Жалолиддин Румий билан номи бирлашган шаҳар бой тарихий ўтмишга эга. Сафарнинг дастлабки кунида журналистлар ҳудуднинг энг кўзга кўринган ҳамда дунёнинг турли бурчакларидаги сайёҳларни ўзига жалб қилувчи Мавлоно Жалолиддин Румий мақбарасига (музей) зиёрат қилди. Айтиш керакки, Коняда Анадолу, Салжуқий давлатини бошқарган султонлар, вазирлар, муҳим тарихий шахсларнинг мақбаралари, жамғармалари, масжидлари, мадрасалари жуда кўп. Мавлоно мақбараси уларнинг ичида энг машҳури саналади.
Мавлононинг ўлимидан бери юзлаб йиллар ўтган бўлса-да, у бутун дунё бўйлаб ўз фикрлари билан эсланиб, қабул қилинган ва асарлари ўнлаб тилларда ўқишда давом эттирилмоқда. Мавлоно мақбараси ва музейи бу борада катта аҳамиятга эга. Румий яшаган даврда Салжуқийлар давлати мўғулларнинг босқинчи кучлари натижасида тобора заифлаб бораётган давр эди. У ўз кучини, мавқейи ва сиёсий келажагини йўқота бораётган бир давлатда яшаган. У Туркия тупроқларидаги маънавий тубанлик ва инқирозга тушган инсонларни маънавий жиҳатдан жонлантирди, жамиятнинг зиёли қатлами билан дўстона муносабатлар қурган.
Салжуқий султонлари саройининг ёнида унинг отасига бир боғ совға қилинган эди. Мавлоно 1273 йилда вафот этгач, унинг мақбараси худди шу боғнинг ичида қурилган. Салжуқийлар меъморчилик санъати билан қурилган мақбарага «Яшил мақбара» деб ном берилди. Мақбара мавлавийлик даргоҳининг ўртасида жойлашган. Тўртта катта устун устига қурилган мақбаранинг уст қисмида қубба бор. Ташқаридан кўп бурчакли кўринишдаги зиёратгоҳнинг қуббаси яшил рангда бўлиб, мақбаранинг деворлари ҳам яшил рангли чиннилар билан безалган. Қуббанинг устки қисми ташқаридан катта кулоҳ билан ўралган. Ушбу мақбарага вақт ўтгач, мавлавийлик тариқатининг обрўли вакиллари ва Мавлононинг яқинлари ҳам дафн этилган. Мавлоно даргоҳини ўз ичига олган музей соҳасида дарвешлар тунаган маконлар, самохона, шаби арус ҳудуди, масжидни кўриш мумкин. Музейда бундан ташқари Мавлоно ва мавлавийликка оид асарлар билан қўлёзма китоблар, лавҳалар, плиталар, лампалар, мусиқа асбоблари, мавлавийлик тариқатига оид либослар, Румий ишлатган асбоб-анжомлар, Мавлононинг маснавий асаридан баъзи бўлимлар зиёрат этувчиларнинг кўриши учун тақдим этилган. Кутубхонада турли даврларга оид тўрт мингдан ортиқ қўлёзмалар мавжуд. Бу асарларнинг барчаси рақамлаштирилган ва тадқиқотчиларнинг хизматида.
Фақатгина қабрдан иборат бўлган бино 1926 йилдан кейин музей сифатида очилган. 1954 йилда қайта кўриб чиқилиб, Мавлоно музейи дея номланган. Унинг майдони боғи билан 6500 квадрат метрдан иборат. Музейда 6 та бўлим мавжуд. Улардан биринчиси — қироат хонаси. Бу Қуръонни чиройли овозда ва тўғри ўқишни англатади. Ҳозирги кунда мақбаранинг сайр қилинган зиёратгоҳ қисмининг масжид бўлимида жуда катта сандиқлар ва мавлавийлик тариқатига оид китоблар, тарихий ёзувлар кўргазмага қўйилган. Усмоний подшоҳларнинг кўпчилиги мавлавийлик тариқатига аъзо бўлганликлари учун ҳар бир подшо ушбу мақбаранинг кенгайтирилишига ва безалишига катта ҳисса қўшган. Мақбаранинг ёнида Усмонлилар давридан қолган жоме масжид ўрин олган.
Туркияда Тўпкапи саройидан сўнг энг кўп зиёрат этилган даргоҳ саналувчи мақбара бепул хизмат кўрсатиб келмоқда. Истанбул ва Анқарадан тезюрар поездлар ушбу мақбара жойлашган Коня шаҳригача қатнайди.
Изоҳ (0)