Олий Мажлис Сенати Бюджет ва иқтисодий ислоҳотлар масалалари қўмитасининг мажлисида «Рақобат тўғрисида»ги қонуннинг Uzbekistan Airways ва Uzbekistan Airports, «Ўзбекистон темир йўллари» ҳамда «Ўзметкомбинат» акциядорлик жамиятлари томонидан ижро этилиши ҳолати муҳокама қилинди. Бу ҳақда Сенат матбуот хизмати хабар берди.
«Ўзбекистон темир йўллари»
Темир йўл соҳасида рақобатбардошликни ошириш ва рақобат муҳитини ривожлантириш ҳолатига салбий таъсир этувчи бир қатор омиллар мавжуд.
«Ички бозорда рақобатнинг мавжуд эмаслиги сабабли ‘Ўзбекистон темир йўллари’ АЖ хизматлар сифатини ошириш ва мослашувчан тариф сиёсатини қўллашдан манфаатдор эмас», — деб қайд этилган мажлисда.
Шу билан бирга, компания томонидан бугунги кунда мижозлар учун ниҳоятда кўп қулайлик яратадиган рақамли маҳсулотларни қўллаш тизими суст ташкил этилган.
Яна бир жиҳат, «Ўзбекистон темир йўллари» АЖ инвентар паркининг эскириш даражаси юқори бўлиб, вагонлар етишмайди. Мавжуд барча вагонларнинг 80 фоиздан кўпроғининг ёш таркиби 30 йилдан ортиқни ташкил этади.
Бундан ташқари, «Ўзбекистон темир йўллари» АЖ тизимида рақобатни чеклашнинг турли шакллари қўлланиб келинмоқда. Хусусан, жамият фақат 4 та экспедиторлик ташкилотлари билан тўғридан-тўғри шартномалар тузган. Бошқа экспедиторларнинг фақат ушбу ташкилотлар орқали фаолият олиб боришлари ташкил этилиб, бу эса иштирокчиларга товар, молия ва хизматлар бозорларида тенгсизликни келтириб чиқармоқда.
«Аҳолига хизмат кўрсатиш тизимида вокзалларга кириш тартиби ҳаддан ташқари тартибга солиниб, бюрократик тамойилларнинг кучайтириб юборилганлиги натижасида вокзалларнинг ўзини ўзи таъминлаши учун имкониятлардан юқори даражада фойдаланиш мумкин бўлган халқаро тажрибалар амалда қўлланилмасдан келинмоқда», — деб қўшимча қилинган мажлисда йиғилганлар.
Uzbekistan Airports акциядорлик жамияти тизимидаги халқаро аэропортлар мазкур йўналишдаги хизматларни кўрсатиш бўйича табиий монополия субъекти сифатида давлат реестрига киритилган.
Қолаверса, «Ўзбекистон ҳаво йўллари» МАК таркибига кирадиган 14 та давлат унитар корхонаси масъулияти чекланган жамиятларга айлантирилиб, Uzbekistan Airports акциядорлик жамияти ташкил этилган.
Ҳаво транспорти соҳасининг ички ва ташқи бозорда рақобатбардошлик ҳолатига салбий таъсир этувчи бир қатор омиллар мавжуд.
«Жумладан, Uzbekistan Airways АЖ минтақавий ва халқаро даражадаги парвозларни амалга оширувчи ягона миллий компания эканлигидан рақобат муҳити бўлмаган шароитда компаниянинг фаолият самарадорлигини оширишга қизиқиши мавжуд эмас», — деб таъкидланган мажлисда.
2010 йилдан буён компаниянинг парвозлар сони бор-йўғи 15 фоизга ошган. Ҳаво техникасининг кам миқдордалиги янги йўналишларни ўзлаштириш, парвозлар сонини кўпайтириш ҳамда компания самарадорлигини ошириш имкониятини чеклайди.
Шу билан бирга, парвозлар синфларини танлашнинг мураккаб тизими харид қилинаётган хизматларнинг муҳим шартлари ҳақида истеъмолчиларнинг ахборотга эга бўлишига салбий таъсир этмоқда.
Қолаверса, Uzbekistan Airways АЖ тизимида юк ташишни ривожлантириш қўшимча даромад манбайи сифатида кўриб чиқилмаган. Кўрсатилган хизматлар умумий ҳажмида юк ташиш 0,03 фоиз улушни ташкил этади, бу эса жаҳон миқёсидаги 35 фоиздан анча паст бўлиб, юк ташиш салоҳиятидан етарлича фойдаланилмаётганини кўрсатади.
Аэропортларнинг замонавий ихтисослашган ускуналар билан етарли даражада жиҳозланмаганлиги самолётларни юқори сифатли қабул қилиш ва техник хизмат кўрсатиш даражаси пастлигига олиб келмоқда. Натижада аэропортларнинг ҳамкор сифатида жозибадорлиги пасаймоқда.
Мавзуга доир: «Ўзбекистон темир йўллари» ва Uzbekistan Airways раҳбарларига хизматлар сифатини ошириш бўйича топшириқ берилди
Компания республика ҳудудида қора металл парчалари ва чиқиндиларни тайёрлаш (харид қилиш) бўйича ягона ваколатли орган ҳисобланади ҳамда республика ҳудудида йиғилган металлолом фақат комбинатга топширилиши лозим.
Бугунги кунда қора металлардан металл маҳсулотларини ишлаб чиқариш бозорида импорт қилинган металл парчалари ва бошқа металл маҳсулотларидан фойдаланиб фаолият юритаётган 1 200 дан ортиқ хўжалик юритувчи субъектлар мавжуд. Шунга қарамай, ҳар йили металлдан тайёрланган маҳсулот ишлаб чиқариш ва сотиш учун тузиладиган хом ашё базасининг моддий баланс жадвали бошқа металл қуювчи корхоналарнинг эҳтиёжларини ҳисобга олмаган ҳолда тузилади.
Қолаверса, Инқирозга қарши курашиш республика комиссиясининг 2020 йил 13 майдаги баённомаси билан жорий йилнинг 1 июнидан йил охиригача «Ўзметкомбинат» АЖда ишлаб чиқариладиган товарларнинг аналогини республикага импорт қилишнинг тақиқланиши ҳам рақобат муҳитига салбий таъсир кўрсатади.
Бунинг оқибатида қурилишда ишлатиладиган металл маҳсулотларини ишлаб чиқариш соҳасида 8 йил давомида фаолият юритиб келган MODERN METALL МЧЖ корхоналар гуруҳи ишлаб чиқаришни тўхтатиши ва 700 га яқин иш ўринлари йўқотилиши мумкин.
«Ўзметкомбинат» АЖда мавжуд индивидуал имтиёз ва преференсиялар бозорнинг бошқа иштирокчилари учун тенг бўлмаган шароит яратмоқда.
Аввалроқ «Ўзметкомбинат» металл парчаларини тайёрлаш бўйича монополияси бекор қилинишига қарши чиққани ҳақида хабар берилган эди.
Изоҳ (0)