Хитойдаги бир нечта фермада микробиологлар чўчқа гриппининг янги штаммини топди. Мазкур штаммдаги мутация унга бир одамдан бошқасига юқиш имконини беради. Тадқиқот натижалари Proceedings of the National Academy of Sciences журналида эълон қилинди, деб ёзмоқда «ТАСС».
«G4 вируси янги грипп пандемиясини юзага келтириши мумкин бўлган барча патоген белгиларга эга. Ўз кўриниши билан у мавсумий грипп штаммларидан фарқ қилади ва одамдан одамга ўтиши мумкин. Унда 2009 йилда чўчқа гриппи пандемиясини юзага келтирган H1N1 вирусининг барча белгилари мавжуд», — деб ёзади олимлар.
Мавзуга доир: COVID-19 ўзидан олдинги вирусларга қараганда қанчалик хавотирли? Сўнгги йигирма йилликнинг энг хавфли эпидемиялари
Ҳозирча бундай грипп эпидемияси бир сабабга кўра юз бермади — чўчқа ва парранда гриппи ҳаво-томчи йўли билан тарқалишни билмайди ва одамдан одамга тез ўта олмайди. Бошқа томондан, 2011 йилда ўтказилган тажрибага кўра, парранда гриппи вируси учун учта кичик мутация керак. Кейинроқ хитойлик олимлар томонидан аниқланишича, H7N9 вируси штаммининг табиий кўринишлари мазкур мутациялардан бирига эга бўлган.
Хитойнинг чорвачилик фермаларида учрайдиган вирусларни қайта кўриб чиқаётган Хитой Касалликлар назорати ва профилактикаси маркази директори Жорж Гао бошчилигидаги микробиологлар чўчқа гриппи штаммида ҳам мутация юз берганини аниқлаган.
Мавзуга доир: Кейинги пандемиянинг эҳтимолий сабаби Амазониядаги вирус бўлиши мумкинлиги маълум қилинди
Гао ва унинг ҳамкасблари таъкидлашича, сўнгги 20 йил давомида 2009 йилда пандемия бошланишига сабаб бўлган pdm/09 вирусининг яқин қариндоши — H1N1 штамми чўчқалар орасида устунлик қилишни бошлаган. Пандемия тугаганидан кейин мазкур вирус чўчқалар популяцияси орасига «қайтган» ва улар орасида тарқалишни бошлаган. Шунинг учун олимлар 2011—2018 йилларда Хитой фермаларидаги ҳайвонлар организмида мавжуд бўлган грипп турларини батафсил кузатиб боради.
Аниқланишича, pdm/09 вирусининг пайдо бўлиши ва табиий эволюцион жараёнлар H1N1 вирусининг бир неча алоҳида йўналишда ривожланишига олиб келди. Уларнинг ҳар бирида ўзининг мутация тўплами бўлган. Яқинда улардан бири — G4 чўчқалар орасида устунлик қилишни ва бошқа вирус турларини сиқиб чиқаришни бошлаган.
Бу штамм H1N1 ва pdm/09 ўртасидаги вирус ҳисобланади. Тахмин қилинишича, бу штамм чўчқа бирданига H1N1 ва pdm/09 вируслари билан касалланиши натижасида юзага келган. Янги штамм pdm/09 вирусидан М генини мерос қилиб олган. Бу ген янги вирус бўлакларини йиғади ва мазкур вируснинг юқори ўлим даражасига эга бўлишининг асосий сабабчиси ҳисобланади.
Одам ҳужайралари ва латчаларда ўтказилган тажрибаларнинг кўрсатишича, бу штамм одам ўпкаси ҳужайраларига кириши ва ҳаво-томчи йўли билан юқиши мумкин. Бунинг устига, G4 вируси унинг пайдо бўлишига сабабчи бўлган икки вирусга қараганда латчаларда касалликнинг оғирроқ кўринишларини келтириб чиқаради.
Латчаларда ўтказилган кейинги тажрибаларнинг кўрсатишича, гриппга қарши мавжуд бўлган барча вакциналар бу ҳайвонларни касалланишдан ҳимоя қила оламаган. Бу G4 вируси H1N1 ва pdm/09 вирусларидан фарқли равишда бошқа антиген гуруҳига мансублиги билан боғлиқ. Биологларнинг таъкидлашича, бу ҳолат мазкур штамм инсоният популяцияси учун жуда хавфли эканлигини кўрсатади. Шунинг учун фермалардаги эпидемиологик вазиятни қатъий назорат қилиш керак.
Олимлар томонидан 15 та ферма ходимларида G4 вирусига қарши антитана тести ўтказилган. Натижаларнинг кўрсатишича, ходимларнинг 10-15 фоизи гриппнинг бу шакли билан алоқада бўлган. Шу сабабли Гао ва унинг ҳамкасблари бу вирус яқин йилларда янги пандемияни юзага келтириши мумкинлигини истисно қилмаяпти. Уларнинг хулосасига кўра, янги пандемияга тайёр бўлиш керак.
Изоҳ (0)