Беларусда 9 август куни президентлик сайлови бўлиб ўтади. Бу мамлакат мустақилликка эришганидан буён олтинчи президентлик сайлови ҳисобланади. Амалдаги давлат раҳбари Александр Лукашенко бу сафар ҳам сайловда ўз номзодини қўйган. Шу билан бирга бу сафарги сайловолди кампания аввалгиларидан фарқ қилмоқда — президентликка бошқа номзодлар учун имзо тўплаш мақсадида бир неча километрли навбатлар юзага келди, президентликка номзодлар қўлга олинди, деб ёзмоқда «Gazeta.uz».
Беларуснинг «TUT.BY» нашри маълумотларига кўра, имзоларни йиғиш 19 июнь куни якунланган, номзодларни рўйхатдан ўтказиш эса 5—14 июль кунлари бўлиб ўтади. Рўйхатдан ўтиш учун имзоларни Александр Лукашенкодан ташқари олти нафар номзод топширган — Виктор Бабарико, Валерий Цепкало, Светлана Тихановская, Анна Канопацкая, Андрей Дмитриев ва Сергей Черечень.
Беларусь ҳуқуқ ҳимоячиларининг таъкидлашича, мамлакатда сайлов кампанияси қўрқув атмосферасида ўтмоқда, май ойида ҳуқуқ фаолларига қарши бошланган таъқиб эса давом этмоқда. Бироқ мамлакат бўйлаб президентликка амалдаги президентдан бошқа номзодларни илгари суриш учун чиқишлар бўлиб ўтди. Кўчаларда юзлаб одамлар номзодларга ўз имзоларини бериш учун ташаббускор гуруҳларнинг столлари олдида сафга тизилди.Александр Лукашенконинг нисбатан жиддий рақиблари ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари билан муаммоларга дуч келмоқда.
Светлана Тихановскаянинг турмуш ўртоғи — Беларусда машҳур бўлган блогер Сергей Тихановскийнинг ўзи дастлаб президентликка номзод сифатида рўйхатдан ўтишга қарор қилганди, бироқ Марказий сайлов комиссияси буни рад этди. Шундан сўнг Светлана Тихановская номзодлик учун ҳужжатларини топширган, унинг турмуш ўртоғи эса чиқишларда одамлар билан учрашган, одамлар эса амалдаги ҳукуматдан норозилик билдириб, ўзгаришлар талаб қилган. Айни пайтда Сергей Тихановский Гродно шаҳрида сайловолди чиқишда юз берган воқеа сабабли «жамоат тартибини қўпол равишда бузувчи ҳаракатлар» тайёрлаганлик ва ташкил этганлик айби билан ҳибсда сақланмоқда.
Александр Лукашенко унинг қўлга олиниши ҳақида гапирган ва Тихановский ҳатто номзод эмаслигини айтган. «Рафиқаси учун жон куйдирмоқда. Ахир Беларусда рафиқаси учун ҳеч ким овоз бермаслигини тушунади-ку. Бизда Конституция аёллар учун эмас. Бизда жамият аёл киши учун овоз бериш даражасида пишгани йўқ», — деган Лукашенко.
Светлана Тихановскаянинг ўзи кейинроқ видеомурожаат ёзган ва унда сайловолди кампаниясида иштирокини давом эттириш юзасидан унга таҳдидлар бўлаётганини маълум қилган. «Менинг олдимда танлов турибди — болалар ёки курашни давом эттириш, ўйлайманки, менинг танловим аниқ бўлади». Тихановская ўз номзодини қайтариб олиш бўйича якуний қарорни қабул қилгани йўқ.Бундан ташқари, Александр Лукашенконинг асосий рақобатчиси — «Белгазпромбанк» раҳбари Виктор Бабарико ҳам қўлга олинган. Ҳозирги пайтда у ўз ўғли Эдуард билан Беларусь Давлат хавфсизлик қўмитасининг тергов изоляторида сақланмоқда. Улардан ташқари, компаниянинг яна 15 нафар ходими қўлга олинган, уларга нисбатан иккита жиноят иши очилган — жуда катта миқдордаги жиноий йўл билан топилган даромадларни легаллаштириш ва солиқлардан бўйин товлаш.
Эълон қилинган айбловга қарамасдан, Виктор Бабариконинг жамоаси унинг президентлик сайловида номзод сифатида рўйхатдан ўтиши учун Марказий сайлов комиссиясига ҳужжатларни топширган.
Беларуслик ҳуқуқ ҳимоячиларининг маълумотларига кўра, 6—13 май кунлари Беларуснинг 17 та шаҳрида 120 нафардан ортиқ тинч намойишлар қатнашчилари, мухолифотчи блогерлар, журналистлар ва ҳукуматни танқид қилган бошқа шахслар қўлга олинган. Мазкур фуқароларга нисбатан судлар томонидан рухсат этилмаган оммавий тадбирларда иштирок этганлик айби билан 25 суткагча бўлган қамоқ жазолари тайинланган.
Европа парламенти Беларусдаги вазият бўйича баёнот эълон қилди. Баёнотда Беларуснинг амалдаги ҳукумати халқни тинглашга чақирилган. Европалик сиёсатчиларнинг фикрича, Александр Лукашенко халқни тинглаш учун бир қатор принципларга амал қилиши керак:
- сиёсатчилар, фуқаролик ва мухолифот фаоллари, президентликка номзодлар, жумладан, Сергей Тихановский ва Виктор Бабарико таъқиб қилинишига чек қўйилиши, қамоқда сақланаётганлар, шу қаторда Павел Северениц ва бошқаларнинг озод этилиши;
- етарли имзоларни тўплаган номзодларни қасддан маъмурий аралашувсиз рўйхатдан ўтказишга рухсат бериш;
- барча номзодлар, шу жумладан, оммавий ахборот воситаларида сайловолди ташвиқоти учун тенг шароитларни таъминлаш;
- сайловнинг эркин, адолатли ва ошкоралигини таъминлаш;
- сайлов натижаларидан қатъи назар, уларни қабул қилиш мажбуриятини ўз зиммасига олиш;
- агар у президентлик сайловларида ғалаба қозонса, у эркин ва демократик парламент сайловларини ўтказишга ваъда бериши.
Агар мамлакатнинг амалдаги раҳбари «ўз ватандошларининг овозини яна бир бор эътиборга олмаса», Европа парламенти аъзолари «демократик ҳамжамият Лукашенкога, унинг сиёсий муҳити ва репрессив тузилмаларига муносабат билдириши учун» барча имкониятларни ишга солишга тайёр.
Бундан ташқари, Европа Иттифоқи Беларусь ҳукуматини сайловолди кампаниясида ҳақиқий рақобат шароитларини таъминлашга чақирди — Виктор ва Эдуард Бабарико ва Сергей Тихановскийни озод қилиш керак.
«Ушбу сайловларнинг натижалари ва уларнинг қандай ўтказилиши Европа Иттифоқи ва Беларусь ўртасидаги муносабатлар учун жуда муҳимдир», — дейилади Европа Иттифоқи баёнотида.
Изоҳ (0)