Яшил энергетика – қазилма ёқилғи сарфисиз, атмосферага CО ва CО2 газлари чиқармайдиган ва натижада атроф-муҳит экологиясига зиён етказмаган ҳолда энергия таъминотини амалга оширилишини кўзда тутадиган концепциядир. Бунда истеъмол талабини имкон қадар қайта тикланувчи энергия манбалари – Қуёш ва шамол энергетикаси ҳамда бошқа муқобил энергия манбалари эвазига қондирилиши мақсад қилинган. Буни шунингдек «мусаффо энергия» ҳам дейилади.
Мусаффо энергетика нуқтаи назаридан, ўтган 2019 йил жаҳон тарихида энг муваффақиятли йил бўлганини статистик маълумотлар тасдиқламоқда. Албатта, бу борадаги асосий ютуқлар Европа мамлакатлари томонидан қайд этилган. Хусусан, Дания мисолида ўтган йилги шамол ва Қуёш энергиясидан олинган электр энергияси миқдори, умумий ишлаб чиқариш ҳажмининг 50 фоизини ташкил қилди ва бунда илк бор муқобил энергия манбалари ишлаб чиқариши ҳажми анъанавий энергетика соҳалари ишлаб чиқариш ҳажмидан ошиб кетди. Буюк Британияда эса тарихда илк бор умумий истеъмол ҳажмининг 48,5 фоизи муқобил энергия манбалари эвазига қондирилди ва бу анъанавий энергетика тармоғи етказиб берган 43 фоиз кўрсаткичдан нақ 5,5 фоизга кўп бўлиб, бу тарихий марра сифатида эътироф этилган.
Юқоридагилардан хулоса қилсак, демак, жаҳон иқтисодиёти аста-секинлик билан ўша яшил энергетика концепциясини амалга жорий қилиб бормоқда ва Европанинг энг қудратли иқтисодиётига эга мамлакатлардан бири – Германия ҳам бу борада байроқдор бўлишга интилмоқда.
Германиянинг Фраунгофер номидаги Қуёш энергетикаси тизимлари институти (ISE) тақдим этган ҳисоботда таъкидланишича, 2019 йилда Германияда ҳам илк бор қазилма ёқилғи эвазига олинган энергия улушидан кўра мусаффо энергия улуши устунроқ бўлган. 2019 йилда муқобил энергия манбалари эвазига немислар ишлаб чиқарган энергия ҳажми умумий ишлаб чиқариш ҳажмининг 46 фоизни ташкил этди ва бу аввалги, 2018 йилги кўрсаткичдан 6 фоизга зиёда бўлди деганидир. Маълумот учун, 2019 йилда Германия энергетикаси умумий ишлаб чиқариш ҳажмининг атиги 40 фоизини ёқилғи ёниши эвазига таъминлаган.
Бунда Қуёш фотоэлектр тизимлари ҳосил қилган электр энергияси миқдори 46,5 Твт/соат бўлгани қайд этилмоқда. Бу борадаги йиллик ўсиш 1,7 фоизни ташкил қилган. Қуёш энергетикасининг энг максимал ишлаб чиқариш даражаси апрель ойига тўғри келган.
Шамол энергетикаси тизими эса ўтган йили тармоққа 127 Твт/соат электр энергияси етказиб берган ва бу аввалги йилга нисбатан 15,7 фоизга кўп демакдир. Шамол энергетикаси Германияда 2019 йили кўмир ёқилиши эвазига олинадиган энергия ҳажмидан ҳам ва АЭСлар ишлаб чиқарган энергия ҳажмидан ҳам кўпроқ энергия етказиб берди.
Атом энергетикаси эса аввалги ишлаб чиқариш ҳажмини ўзгартирмаган. Эслатиб ўтамиз, Германияда атом энергетикасидан босқичма-босқич воз кечиш дастури мавжуд бўлиб, 2022 йилда сўнгги атом реактори тўхтатилиши мақсад қилинган.
Германияда муқобил энергетикага ўтилиши бу қадар жадал суръат касб этаётгани боиси сифатида ҳисоботда, ҳукумат энергия ишлаб чиқарувчиларда нисбатан қўллайдиган ва атмосферага ташланадиган ҳар бир тонна CО2 учун талаб қилинадиган сертификат нархининг борган сари кўтарилиб бораётгани билан изоҳланган. Натижада кўмир ва газ ёқиб электр энергияси оладиган генераторларда олинган ҳар киловатт энергия таннархи ўта қиммат бўлиб кетмоқда ва бу ўз-ўзидан улар учун ишлаб чиқариш ҳажмини камайишига олиб келяпти. Пировардида, биржада муқобил энергетика таклиф қилаётган нарх истеъмолчиларга кўпроқ маъқул кела бошлаган. Натижада энергия ишлаб чиқарувчи корхоналарнинг аксарияти эндиликда ўз фаолиятини айнан Қуёш ва шамол энергетикаси тармоғига ўзгартиришга ҳам бел боғлаган.
Демак, етакчи мамлакатларда яшил энергетикага ўтиш аллақачон бошланган ва бу яқин ўн йилликда реал воқеликка айланиши тайин. 2020 йил эса бу борада туб бурилиш йили бўлиши кутилмоқда.
Музаффар Қосимов тайёрлади.
Изоҳ (0)