Ўзбекистон Президенти 1 ноябрь куни «Тўловлар ва тўлов тизимлари тўғрисида»ги қонунни имзолаган эди. Norma’нинг ёзишича, уч ой ўтгач кучга кирадиган қонун билан Марказий банк тўлов тизимлари устидан назоратни кучайтиради.
Мазкур ҳужжат ўзини «Электрон тўловлар тўғрисида»ги Қонуннинг жиддий кенгайтирилган ва тўлдирилган версияси сифатида намоён қилади. Шунингдек, унда тўлов тизими тушунчаси берилган, уларнинг турлари, иштирокчилари ва фаолият юритиш қоидалари ҳақида айтиб ўтилган, бироқ батафсил ва аниқ баён қилинмаган. Бир қатор жиҳатларига кўра, албатта, ҳужжатлар бир-биридан фарқ қилади. Масалан, тўлов тизимларининг янги таснифи жорий этилмоқда. Агар ҳозир улар банклараро, банкнинг ички ва чакана тўлов тизимларига бўлинса, янги қонун бўйича – муҳим ва бошқа тўлов тизимларига бўлинади.
Биринчисига Марказий банк томонидан белгиланган мезонларга (бозор улуши ва тўловларнинг йиллик ҳажми) жавоб берадиган тизим киради, тўлов хизматлари бозорининг барқарор фаолият кўрсатиши бундай тизимнинг узлуксиз ишлашига боғлиқ, унинг ишидаги тўхталишлар (узилишлар) эса таваккалчиликларнинг пайдо бўлишига олиб келиши мумкин. Марказий банк муҳим тўлов тизими жумласига киритади, уларнинг операторларига эса анча жиддий талаблар қўйилади. Тўлов тизимида таваккалчиликларни бошқариш тизими ва ўзини ўзи баҳолаш тартиби тартибга солинган.
Тўлов хизматлари бозорига алоҳида боб бағишланган. Уларнинг турлари, етказиб берувчилар ва уларга қўйиладиган талаблар, тўлов хизматлари кўрсатиш тартиби, шу жумладан, тегишли шартнома тузишнинг асосий шартлари ва механизми, тўлов ташкилотлари фаолиятини чеклаш ва тўлов агентлари ва субагентлар орқали ишлаш хусусиятлари белгиланган.
Ҳужжатда тўлов тизимлари ва тўлов хизматлари бозорини давлат томонидан тартибга солиш масаласига етарлича эътибор берилган. Регулятив дастакларнинг аксарияти Марказий банк қўлида жамланган. Хусусан, Марказий банк:
- тўлов тизимлари операторлари ва тўлов ташкилотларига лицензия беради ва улар устав капиталининг энг кам миқдорини белгилайди;
- назоратни амалга оширади – бир йилда кўпи билан 1 марта ўтказиш муддати 30 кундан ошмайдиган тўлов тизимлари операторлари ва тўлов ташкилотларини инспекция текширувларидан ўтказади (алоҳида масалалар бўйича ёки комплекс). Якунлари бўйича тасдиқловчи ҳужжатларни илова қилган ҳолда, текширилаётган субъект фаолияти тўғрисидаги умумий ахборотни, текширув жараёнида аниқланган қоидабузарликлар ҳақидаги ахборотни ўз ичига олган текширув далолатномасини тузади;
- терроризмга қарши қонунчилик бузилишини бартараф этиш тўғрисидаги кўрсатмани бажармаганлик учун, башарти бу тўлов тизимининг узлуксиз ишлашига салбий таъсир кўрсаца, қуйидаги санкциялардан бирини қўллайди:
- БҲМнинг 5 000 бараваригача бўлган миқдорда жарима солади (материални эълон қилиш санасида – 1,1 миллиард сўмдан ортиқ, таҳр.);
- тўлов хизматларининг ва (ёки) операцияларнинг айрим турларини амалга оширишни 6 ойгача бўлган муддатга чеклайди;
- лицензиянинг амал қилишини 10 иш кунигача бўлган муддатга тўхтатиб туради.
Тўлов тизимларининг ишлаши устидан кузатув амалга оширилаётганда Марказий банк улар тўғрисидаги ахборотни умумлаштиради, тизимлаштиради ва таҳлил қилади.
Мазкур қонун 2020 йил 3 февралдан кучга киради.
Изоҳ (0)