«Дарё» ўтаётган ҳафтада дунё матбуотида кенг ёритилган, кўпчиликнинг қизиқишига сабаб бўлган мақолалар шарҳига тўхталиб ўтади.
Зеленский: қаҳрамонми ёки сотқин?
Украина президенти Россия билан муносабатларда давомли урушни тўхтатишда муваффақиятга эришгандир, аммо бир муаммо борки, унинг айрим сайловчилари буни хиёнат сифатида баҳоламоқда, деб ёзади Bloomberg ахборот агентлиги.
Украина, Россия ва қатнашувчи тарафлар сулҳ масаласида катта тўсиқ бўлиб келаётган Украина шарқидаги руспараст «халқ республикалари»да сайлов ўтказиш ва уларга мухторият бериш масаласида битимга эришди. Киев ҳукумати ва Россия қўллаётган айирмачилар ўртасидаги уруш беш йилдан кўпроқ давом этяпти ва бу урушда 13 мингдан ортиқ одам ҳалок бўлди.
Битимга мувофиқ, сайлов участкалари ёпилиши билан шарқий вилоятларда мухторият тўғрисидаги вақтинча қонун кучга киради. Бу қонунга мувофиқ, айирмачилар ва амалдорларга суд таъқибидан иммунитет берилади, рус тилининг тенг ҳуқуқлилик мақоми мустаҳкамланади, маҳаллий ўзини бошқариш органларига полиция тузишга рухсат берилади, Украина ҳукуматига урушдан кейинги тиклаш ишларини олиб бориши мажбурияти юкланади.
ЕХҲТ сайлов эркин ва соф ҳолда ўтказилди деб тан олса, қонун кучга киради ва доимий асосга эга бўлади.
ГФР президенти Штайнмайер номи билан аталган бу режа томонлар ўртасида ярашув ўрнатишга мўлжалланган.
Россия сайлов ва мухторият берилиши ўртасидаги қисқа муддатдан Украина ҳукумати айирмачиларни ҳибс этишда фойдаланади, деб хавфсирамоқда. Чунки бундай сиёсат Россиянинг ҳудуддаги таъсирини заифлаштиради.
Украина тарафи эса дарҳол мухторият берилиши, Россияга сайлов ўтказиш ва унинг натижаларига таъсир қилиш имконини беради. Бу эса Украинанинг Европа Иттифоқи ва НАТОга аъзолигига тўсқинлик қилиши мумкин деб хавотирланмоқда.
Зеленскийнинг бундай нуқтаи назари уни сотқинликда айблашларига сабаб бўлди. Пётр Порошенко бу келишувни «Кремлда ўйланган режа» дея баҳолади. Порошенко ва унга хайрихоҳ доиралар наздида, айирмачи руспараст гуруҳлар қуролсизлантирилиши керак ва рус қўшинлари ҳудуддан олиб чиқиб кетилганидан кейингина жараён бошланиши мумкин демоқда.
Зеленский эса 70 фоиз қўллаб-қувватловчилар дастагидан танқидларга дош бера олишига ишонаётганга ўхшайди.
Ўзидаги жанжал билан овора бўлиб қолган АҚШ Украинага маъқул ҳар қандай шартлар асосида тинчлик ўрнатишни истаётган Германия ва Францияга қарши бора олмайди.
Франция президенти Макрон музокараларда битим муваффақиятли кечиши учун Россияга қарши санкцияларни юмшатишни ваъда қилди. Бу эса «норманд учрашуви» яқин кунларда ўтказилишидан далолат беради.
Зеленский манфаатли асосларда битим туза олишига ишонар экан, мухторият тўғрисидаги қонун янги вариант устида иш бораётганлигини ва рус қўшинлари ҳудуддан олиб чиқиб кетилмагунча маҳаллий сайлов бўлиб ўтмаслигини айтди. Бу руспарастларни хушёр торттирди. Зеленскийнинг Штайнмайер формуласига розилиги сайловни ЕХҲТ ўтказишига асосланган.
Германия ва Франция битимни имзоланишини тарғиб қилаётган бўлса-да, Зелеснкийнинг қўрқуви музокаралар тўхтаб қолишини англатади. Устига-устак, Украина шарқининг тақдири ҳал бўлаётган бир пайтда Қрим масаласи соя остида қолмоқда. Агарда халқ Зеленский русларга ён берди деб топгудек бўлса, ёш президентнинг ваколати муддатидан олдин тугаши эҳтимоли ҳам мавжуд. Бу қандай юз беради, тахмин қилиш мумкин. АҚШнинг фаол ёрдамисиз ёш президентга қийин бўлиши тайин.
Путин Грета Тунберг ҳақида нималар деди?
Президент Путиннинг Грета Тунберг ҳақида айтган фикрлари АҚШ ва Британияда кутилмаганда норозилик кайфиятидаги фикрлар урчиб кетишига имкон берди, деб ёзади The Times нашри.
66 ёшли Путин Москвадаги энергетика кенгашида Тунбергнинг БМТ саммитидаги чиқиши ҳақидаги саволга жавоб берар экан, «сизларни ранжицам ҳам, Тунберг чиқишлари бўйича оммавий олқишларни ёқлай олмайман; 16 ёшли Грета ҳозирда дунё қандай эканлигини тасаввур ҳам қила олмайди», деб айтди. Фикрини давом эттирар экан, Путин «Африка ва Осиёдаги одамлар Швецияда бўлгани каби тўкин-сочинликда яшамаслигини, тўкин-сочинликка эришиш учун нима қилиш кераклигини, Африкдаги мўл Қуёш энргиясидан фойдаланиш қанчага тушиши борасида бирор ким Гретага тушунтирдми?» дея савол ташлади.
Путиннинг назарида, экофаоллар ёш қизчанинг эмоционал ва психологик ҳолатини ҳисобга олмай, ундан фойдаланмоқда (Тунберг Аспергер синдроми, обсессив-компульсив бузилиш, селектив мутизм ташхиси билан даволанади).
Мавзуга доир:
Бир неча кун олдин РЛДПдан Дума депутати, 24 ёшли Василий Власов Грета Россия парламентида чиқиш қилишга чақирган эди. У ўшанда «биз ёш авлод вакиллари масала бизнинг келажагимизга тааллуқли бўлганда сукут сақламаслигимиз ва бизни йўқ қилишларига йўл қўймаслигимиз керак», деб айтган эди.
Ўтган ойда расмий Кремль Париж битимини тасдиқлаган бўлса-да, Путин иқлим исиши антропоген сабаблар туфайли содир бўлмоқда деб ҳисоблайди. Бундан ташқари, Путин муқобил энергия манбалари келажагига шубҳа билан қараб, шамол тегирмонлари ҳашаротларни яксон қилмоқда деб айтган эди.
Путиннинг бу фикрлари ўз ватандошлари томонидан ҳукуматни ҳақорат қилмаслик тўғрисидаги қарорига зид бўлса ҳам, кўпгина аччиқ ва истеҳзоли изоҳларга нишон бўлди.
Жума куни Грета Айова-Ситидаги иқлимий намойишларда иштирок этади. Бу шаҳардаги чиқишлар Нью-Йорк ва Монреалдаги чиқишлардан сўнг ўтказилади. Айни пайтда Грета АҚШга углерод чиқармайдиган яхтада сузиб келганича, мамлакат бўйлаб саёҳатда юрибди (Грета авиация экология учун ҳалокатли деб ҳисоблагани учун учоқлар хизматидан фойдаланмайди). Тунберг саёҳатини декабрь ойида БМТнинг иқлим ўзгаришларига бағишланадиган конференция бўлиб ўтадиган Сантьяго шаҳрида (Чили) ниҳоясига етказишга қарор қилган.
Хитой мудофаа борасида Россияга таянмоқдами?
Пекин ўта замонавий ракеталарини намойиш қилганидан бир неча кун ўтиб, Москва Хитой мудофаасини кучайтириш режалари ҳақида бонг урмоқда, деб ёзади The Guardian нашри.
Путин Хитой ҳукуматига баллистик ракеталар ҳужумидан огоҳлантириш тизимини яратиш борасида ёрдам беражагини эълон қилди.
Совуқ уруш давридан бери бундай тизимлар фақат АҚШ ва Россияда бор эди. Бундай тизимларга ер устидаги радиолокацион станциялар ва орбитадаги сунъий йўлдошлар киради. Бундай тизим қатъалараро ракеталарни дарҳол аниқлаш имконини беради. Пайшанба куни халқаро муносабатларга бағишланган конференцияда Путин Хитойга тизимни яратишда кўмак беришини ва бу Хитой мудофаа тизимини тубдан яхшилашини эълон қилди.
Бундай баёнот собиқ коммунистик рақиблар ўртасидаги муносабатлар тобора яхшиланиб бораётганидан далолат.
Июнь ойида Хитой раҳбари Си Путин энг яқин дўсти эканлигини ва бу дўстликни ўта қадрлаши ҳақида гапирган эди.
Путиннинг баёноти интернет саҳифаларида турли изоҳларни юзага келтирди. Тармоқ фойдаланувчиларидан айримлар буни яхши кутиб олган бўлса, айримлар Россиянинг бундай ёрдами Хитойга керак эмаслигини таъкидлади. Айримларнинг назарида, «Россия яна мақтана бошлади. Эҳтимол. Бу рус маданияти билан боғлиқдир. Аммо Хитой бундай мақтанмаган бўларди», деб ёзди бир ижтимоий тармоқ фойдаланувчиси.
Хитой Халқ Республикаси ташкил этилганининг 70 йиллик юбилей парадида Хитой ҳукумати гипертовушли ракеталарини намойиш қилди. Мутахассислар назарида, АҚШда мазкур ракеталарга қарши турадиган ҳеч қандай куч йўқ. Назарий жиҳатдан олиб қараганда, FD-17 ракетаси товушдан бир неча баробар тез учади, манёвр қила олади ва ундан ҳимояланиш фавқулодда мураккаб.
Август ойида Хитой ва Россия АҚШни янги қуролланиш пойгасига старт берганликда айблаб чиққан, ўша кезларда АҚШ яқин ва узоқ масофага учадиган ракеталарни тақиқлаш борасидаги битимдан чиқиши ортидан «Томагавк» русумли учоқ асосига қурилган 500 километр масофага учиб нишонга урадиган ракетасини синовдан ўтказган эди.
Россия ташқи ишлар вазири ўринбосари Сергей Рябков бу синовни қоралаган, Хитой томони ҳам АҚШни танқид қилиб, бу халқаро ва минтақавий хавфсизлик учун салбий оқибатларга олиб келиши борасида огоҳлантирган эди.
Бизнес элита рейтингидан кимлар ўрин олди?
The Vanity Fair нашри ўтиб бораётган ҳафтада «янги ва эски истеблишмент» номинациясининг дунё рейтингини тузиб чиқди. Рейтингда эски бизнес-гвардия авлодига мансуб бир қатор номларни ҳам ўқиш мумкин. Бу номлар нафақат бойлиги, балки йиллар мобайнида ортирган нуфузи ва таъсири билан ҳам дунё тараққиётига сезиларли ҳисса қўшган.
Рўйхат бошидан Fox Corporation раҳбари, медиамагнат Руперт Мёрдок ўрин олган. Сўнгги ойларда бизнесмен давлатининг ярми – New Corp’ни 71,3 миллиард долларга сотиб, яна тилларга тушди. «Барчаси болалар учун: 88 ёшда шунча давлатни ўзим учун ишлатиш анча машаққат бўлса керак», деди бизнесмен.
Рўйхатнинг иккинчи поғонасини Apple компаниясининг бош ижрочи директори Тим Кук эгаллаб турибди. The Vanity Fair Apple’нинг бозор нархини 1 триллион долларга баҳолади. Бу кема нотинч тўлқинларда осойишта ва дадил сузиб кетмоқда, деб таърифлайди The Vanity Fair Apple компаниясини.
Blackrock компаниясининг 66 ёшли раҳбари Ларри Финк Apple’нинг ижрочи директори Тим Кукникидан-да каттароқ маблағга эгалик қилмоқда. The Vanity Fair маълумотига кўра, Blackrock бренди остида иш кўрадиган молиявий компания 6 триллион долларни назорат қилмоқда. Бундан ташқари, Ларри Финк Robin Hood хайрия жамғармаси ҳомийлик кенгаши аъзоси сифатида қашшоқларга беғараз ёрдам кўрсатиб келмоқда.
Бой ва нуфузли шахслар рўйхатидан, шунингдек, Янги Голливудда бойлигини стриминг технологиялари асосида жамғарган шахслар ўрин олган.
55 ёшли Тед Сарандос Netflix компаниясининг раҳбари. Netflix’нинг 151 миллион пули бор обуначиси борлигини инобатга олсак, Тед Сарандос бошқа миллионерлардан анча устунлиги кўзга ташланади.
Боб Гринблат Warner Media Entertainment компанияси раиси, X-files ва Beverly Hills шоуларининг асосчиси. Иккинчисининг юзага келиши Голливуд сиёсий ўлчамларига биноан ҳам Бобга довюрак мақомини олиб берди. Ишида бир неча ўн миллионли лойиҳалари бўлишига қарамай, Дональд Трампни «заҳарли аҳмоқ» дея атади. Ана сизга довюраклик.
Янги Голливуд машурлари рўйхатининг учинчи ўрнида эътироф этилган шахслардани икки нафари Netflix компаниясининг икки омадли инвестори – Шонда Раймс ва Райан Мёрфилар. Нашр маълумотига кўра, Netflix жаноб Раймсга 300 миллион доллар, Мёрфи хонимга 150 миллион доллар мояна тўлаган. Бу рақамларнинг олдида бошқа сўзлар ортиқча.
Жаҳонгир Эргашев тайёрлади.
Изоҳ (0)