Ҳимолай музликларининг эриши XXI аср охирида катта муаммога олиб келиши мумкинлиги маълум бўлди

Иқлим ўзгариши оқибатларидан нафақат океан бўйида жойлашган мамлакатлар, балки бошқа минтақалар ҳам зарар кўради, деб ёзади TravelAsk.

Осиёнинг бир вақтда саккиз мамлакатлари талабларига биноан ўтказилган глобал тадқиқотлар келажакдаги иқлим ўзгаришлари оқибатлари уларга ҳам таъсир этишини кўрсатди.

Бу Ҳимолай ва Ҳиндикуш тоғларидаги музликларнинг эриши билан боғлиқ. Бироқ уларнинг эриши дунё океани сатҳи кўтарилиши оқибатида соҳил бўйи ҳудудларнинг йўқолиб кетишидан кўра аянчлироқ оқибатларга олиб келади.

Ҳимолай ва Ҳиндикуш — Евросиёнинг улкан тоғ тизмалари бўлиб, унинг чўққилари баландлиги 7—8,8 километрга етади. Уларда ҳатто Осиёга хос иссиқ ёз ойларида ҳам музликлар сақланиб қолади. Қишда эса қор йиғилиб, музликлар миқдори ортади. Ёзда ҳаво ҳарорати кўтарилиши билан музликлар қисман эриб, захирадаги чучук сув миқдорининг бир қисми билан минтақадаги йирик дарёларни тўйинтиради.

Бу жараён бир неча минг йиллар давомида давом этиб келмоқда, бироқ олимларнинг фикрича, XXI аср охирларига келиб вазият кескин ўзгариши мумкин.

Энг ижобий прогнозларга кўра, Ер юзидаги ҳаво ҳарорати аср охирларига келиб +1,5 даража кўтарилади. Бироқ, дунёнинг бир қатор ҳудудлари, жумладан Ҳимолайда ҳам бу кўрсаткич +2 даражагача етади. Ҳаво ҳароратининг ҳатто шундай оз миқдорда кўтарилиши ҳам Ҳимолай ва Ҳиндукуш тизмаларидаги музликларнинг 30 фоиздан ортиғи йўқолишига сабаб бўлади. Бу ҳодиса тахминан икки миллиард киши яшайдиган ҳудудда қандай оқибатлар келтириб чиқаради?

Амударё, Ҳинд, Ганг, Браҳмапутра, Иравади — бу ва бошқа кўплаб дарёларнинг келиб чиқиши Ҳимолой-Ҳиндукуш тоғ тизмаларидаги музликлардан бошланади. Музликлар эриши оқибатида мутахассислар ушбу дарёлар қуйи оқимида сув тошқини бўлиши мумкинлигини тахмин қилмоқда.

Бироқ, энг ёмони, музликлар миқдори эриганидан кейин содир бўлади. Мавжуд захиралар ёз мавсумида, айниқса Марказий Осиёнинг қурғоқчил ҳудудларида зарур миқдордаги сув билан таъминлаш учун етарли бўлмай қолади. Ҳатто муссон ёмғирларига эга Жануби-Шарқий Осиёда ҳам музликлар эриши натижасида чучук сув етишмовчилиги кузатилади.

Шунингдек, музликлар эриши натижасида минтақадаги атмосфера ифлосланишини даражаси янада кучаяди. Сир эмаски, Хитой атмосферани ифлослантирувчи қудратли саноатга эга мамлакат ҳисобланади. Унинг ифлослантирувчи моддалари Ҳимолайнинг саккиз минг метр баландликдаги чўққиларида ҳам топилган.

Атмосферага иссиқхона газининг чиқарилиши оқибатлари нафақат қутб ҳудудларидаги музликларга, балки Ҳимолай тоғларидаги музликларга ҳам таъсир кўрсатди.