Адабиётшунос Зуҳриддин Исомиддинов: Кирилл-лотин муҳокамасига киришишдан аввал, ўзбек тилини давлат тили қилиб олайлик (видео)

«Ёшлар» телеканалида эфирга чиқадиган «Ёшлар студияси» кўрсатувининг сўнгги сони лотин ва кирилл ёзувлари муҳокамасига бағишланди.

Кўрсатувда қатнашган таниқли адабиётшунос Зуҳриддин Исомиддинов мамлакатнинг аксарият аҳолиси учун она тили ҳисобланган ўзбек тилини ҳақиқий маънода давлат тилига айлантириб олмагунча, ёзув борасидаги муҳокамалар иккинчи даражали бўлиб қолаверишини алоҳида таъкидлади.

Аввало, шу мавзунинг телевидениеда очиқ-ойдин қўйилаётганидан мамнунман. Чунки, яқин 20 йиллардан бери бу тақиқлангандек бир мавзу эди. Бу мавзуда оғиз очиш ёки муҳокама қилишга ҳеч кимга изн берилган эмас. Мана, укаларимиз бир неча ой аввал бу мавзуда ёзганман, деб. Мен 10 йил аввал шу масала бўйича катта бир мақола ёзганман. Афсуски, ҳозирги қадар бу мақолани чиқаришнинг имкони бўлгани йўқ.

Олдимиздаги энг асосий масала — лотин ёзувими ё кирилл ёзувими деган масала эмас. Бош масала — она тилимизни давлат тили қилиб олишдир. Тилни давлат тили деб эълон қилиш бошқа, уни рўёбга чиқариш бошқа. Қонунни чиқариб қўйиш мумкин, лекин у ишламаса — қонунми?! Мен нимани давлат тили деб биламан? Давлат ишлари қайси тилда юритилаётган бўлса, ўша тил давлат тили бўлади.

Модомики, Ўзбекистонимизда давлат идоралари бир-бирига ўзбек тилида эмас, бошқа тилларда хат ёзаётган экан, ўзбек тили ҳали тузук-қуруқ давлат тили бўла олмапти, деб афсус билан эътироф этишимизга тўғри келади. Агар ўзимиз мустақил бир давлат бўлсагу, бошқа тилда иш юрицак, чалароқ бўлиб қолмайдими? Аввало шу масалани кўриб чиқиш керак.

Она тилимизни давлат тили қилиш — бош масала бўлиши керак. Ана ундан кейин, менга деса, миххат билан ёзилсин, оромий билан ёзилсин, араб имлоси билан ёзилсин — у иккинчи даражали масала

Зуҳриддин Исомиддинов, адабиётшунос

Маълумот учун, Ўзбекистонда 1989 йил 21 октябрда ўзбек тилига давлат тили мақоми берилган. 1992 йил 8 декабрда қабул қилинган Ўзбекистон Конституциясининг 4-моддасига мувофиқ, мамлакатда давлат тили ўзбек тилидир.