Фарзандлари орзу-ҳавасини тезроқ кўриш ниятида бўлган ота-оналар ёшларни эрта турмуш қуришга ундашлари оқибатида ҳали рўзғор тутиш, оила ҳақида муайян дунёқарашга эга бўлмаган, ҳаётнинг «ўнқир-чўнқири»га дуч келганда ожизлик қилиб қолаётган ёшлар ажримлари кўпаймоқда. Бу ҳақда Гулчеҳра Муродалиеванинг Biznes Daily’да ёритилган мақоласида фикр юритилган.
Мақолада, жумладан, шундай дейилади:
«Баъзи ота-оналар ҳали балоғат ёшига етмаган қизини узатиш ёки қариндошининг қизи бегона бўлишини истамай, ўғил уйлантириш тараддудига тушишади. Натижада қизларни 16 ва ҳатто ундан кичик ёшда ҳам турмушга узатиб юбориш ҳоллари учраб турибди.
Албатта, ҳар бир ота-она ўз фарзандининг бахтли бўлишини истайди. Лекин қизимни тезроқ турмушга берсам, хотиржам бўлардим, деган нотўғри қараш ҳам мавжудки, бу ҳол ёшларнинг ўқишни давом эттириши, эгаллаган касби бўйича ишлашига тўсқинлик қилмоқда.
— Маълумотларга кўра, кейинги ойларда ажримлар сони бўйича Наманган шаҳри юқори ўринга кўтарилган, – дейди ҳамкасбларимдан бири. — Текширишлар жараёнида маълум бўлишича, бу ерда қизларни эрта турмушга узатиш, йигитларни вақтли уйлантириш урфга айланган экан. Ҳатто 14-15 ёшли йигит-қизларни яширинча никоҳ ўқитиб, турмуш қурдириш кўпайгани маълум бўлган. Манбаларга кўра, 15 яшар ҳомиладор қиз туғруқхонада фарзандини дунёга келтира олмай вафот этган. Ўрганишлар жараёнида уни ота-онаси яширин тарзда никоҳлаб, эрга бергани аниқланган.
Жаҳон cоғлиқни cақлаш нашкилоти мутахассислари фикрига кўра, турмуш қуриш учун энг қулай давр қизларга 20-22 ёш, йигитлар учун эса 23-25 ёш экан.
— Йигирма бир ёшда бош мия тўлиқ ривожланиб, инсоннинг жисмоний ва руҳий ҳолати барқарорлашади, — дейди шифокор Гулноза Ҳасанова. — Шунинг учун 21-27 ёш оралиғида она бўлиш аёллар учун қулай давр ҳисобланади. Эрта ҳомиладорлик эса кўп ҳолда бола тушиши ёки ўлик туғилишига олиб келади. Шунингдек, ҳомила нуқсонли ривожланиши мумкин, бу ҳолат нафақат боланинг, балки онанинг ҳам саломатлигига хавф туғдиради. Айрим ота-оналар фарзандларини эрта ҳамда қариндошларга турмушга бериши оқибатида ёш оилаларда носоғлом фарзанд дунёга келаяпти. Бу ҳолат эса ёш келин-куёвнинг руҳий тушкунликка тушиб қолишига сабаб бўлмоқда. Натижада ёш оила бузилиб кетаяпти, келин-куёвларнинг ҳаёти издан чиқаяпти.
Ёш йигитларнинг оила қуришга тайёр бўлмай туриб, эрта уйланиши ҳам ажримлар сонининг ортишига боис бўлмоқда. Ҳали ҳаёт ташвишини билмаган, пешона тери билан пул топмаган, кўпроқ ота-онасига суяниб қолган ёш йигитлар дабдабали тўй билан уйланишгач, ҳаёт машаққатларига дуч келганда уни енгишга қийналишаяпти. Афсусланарли томони шундаки, кейинги пайтларда ота-онаси ёки қайнота-қайнонаси, қуда-андалар ёрдамида нималаргадир эришмоқчи бўлишга уринаётган йигитлар ҳам кўпаяётгани кузатилаяпти. Айниқса, бу ҳол Тошкент шаҳрида урф бўлмоқда.
— Куёвнинг келин тарафидан бошдан оёқ уст-бош, хона тўла мебел, ҳар ҳафтада қовурдоқ олишидан ташқари, уй олиб бериш, туғилган кунда машина калитини совға қилишни талаб этаётгани ҳақидаги жанжалли воқеалар ҳам содир бўлаяпти. Бунинг оқибатида эса ажримлар сони кўпаймоқда, — дея мулоҳаза билдиради қўшним Ҳалима опа.
Айни пайтда 4 йил бакалавриат, сўнг 2 йил магистратурада таҳсил олгач, оёққа туриб олиб, 25-27 ёшларда уйланишни истаётган зиёли йигитлар кўпаяётгани ҳам рост. Ахир, ҳаётнинг оқ-қорасини таниб, кейин умр йўлдош топишга, нима ецин.
—Ўзбекистон Республикасининг Оила кодексида никоҳ ёши қизлар учун 17, йигитлар учун эса 18 ёш қилиб белгиланган, — дейди Қарши шаҳар «Никоҳ уйи» директори Ҳикматой Шарипова. — «Болалар ҳуқуқларини кафолатлаш» ҳақидаги қонуннинг 1-боб, 3-моддасида эса «18 ёшгача бўлган шахс бола ҳисобланади» дея қайд этилган. Демак, 16-18 ёшли фарзандларимиз давлат қонунига биноан ҳали бола саналади. Бу ёшдаги қизлар ҳали жисмонан ва руҳан оилавий ҳаётга, она бўлишга тайёр бўлмайди.
Ёшларнинг никоҳгача тиббий кўрикдан ўтиши ҳам жуда аҳамиятлидир. Никоҳланувчилар 5 та касаллик, яъни руҳий, наркологик, захм, сил ҳамда ОИТС бўйича кўрикдан ўтказилади. Агар тарафлар касаллик аниқланган тақдирда ҳам никоҳдан ўтишга қарор қилишса, ёзма равишда розилик билдиришади. Бу розилик варақаси никоҳдан ўтиш учун берилган аризага илова қилинади.
Бироқ айрим ҳолларда тиббий кўрикдан ўтмай туриб, турли йўллар билан йигит ёки қизга соғлом деган сохта маълумотнома тўғрилаб турмуш қурдириш ҳам кейинчалик салбий натижалар бераётгани, бу эса ажримларга боис бўлаётгани ҳам бор гап».
Изоҳ (0)