Tadbirkorlar va mas’ullar ishtirokidagi navbatdagi uchrashuvda farmatsevtika sohasidagi dolzarb masalalar ko‘tarildi. “Laxisam” kompaniyasi asoschisi Shavkat Ismoilov soha mutasaddilarini keskin tanqid qildi.
“1994-yildan beri farmatsevtika bozorida ishlaymiz. Oxirgi paytda shunaqangi qiyinchiliklar bo‘lyaptiki, bu to‘g‘risida gapirmasdan ilojimiz yo‘q. So‘nggi besh-olti yildan beri farmatsevtika sohasida ko‘p korxonalar katta talafot ko‘ryapti.
Bizda zavod bor edi. Bu zavodni qurib, 80-yillarda ishga tushirgan bo‘lsak, oxirgi besh yil ichida taqa-taq to‘xtab turibdi. Ilgari 130 kishi ishlagan bo‘lsa, hozir 20 kishini majburan besh yildan beri ushlab turibmiz. Sababi — u yerda turgan texnikalar agar bir-ikki kun ishlamasa, mikroblar ko‘payib, mahsulotlar yaroqsiz bo‘ladi, majburmiz ishlatishga.
Besh yildan beri oylik to‘layapmiz, soliq to‘layapmiz, xodimlarni ushlab turibmiz. Natija — nol. Eng asosiy muammo — bu ro‘yxatdan o‘tkazish.
‘Farmkomitet’ deymiz, eskichasiga aytganda, ‘Farmprom’ deymiz. Ular butunlay befarq bu muammoga. ‘Farmprom’ning raisini men shu yerda hozir ko‘rib turibman. ‘Farmkomitet’ning raisini ham oldin ko‘rmaganman. Vaholanki, ilgari bular hammasi ishlab chiqaruvchining yonida bo‘lardi, hozir esa bular alohida dunyo, bizlar alohida dunyodek”.
“Keling, ko‘ring tashkilotni. Ey, qiynayapti, yordam bering, deydigan bo‘lsa-chi, kelmaydi ham, qaramaydi ham. Qanaqasiga farmatsevtika rivojlanishi mumkin? Men alohida bularga bo‘ladigan e’tirozim shundan iborat.
Farmatsevtika sohasini tashkil qilish juda mashaqqat, lekin uni yo‘q qilish — uch sekundlik ish. Hozir farmatsevtika sohasida takomillashtirish, sifat, yana yaxshilaymiz deb, sohani yo‘qotishga olib kelyapti.
Birorta yangi mahsulotni ishlab chiqarish — azob. Besh-olti yil burun ‘registratsiya substansiya’ degan narsani kiritildi, bundan juda katta talafot ko‘rdi farm sanoati. Biz dod qildik, faryod qildik, hech kim bizga quloq solmadi.
Mahsulotni ro‘yxatdan o‘tkazish juda qiyin. Oldin bizda ishlab chiqarilgan, sichqonda, boshqa hayvonlarda testdan o‘tgan mahsulotlarimiz besh yil turgandan keyin, yana ishlab chiqaramiz, desak, ‘yo‘q, qaytadan registratsiya qilasan’, deydi. Bunga bo‘lsa, yana ikki-uch yil vaqt ketadi, kamida. Qanaqasiga ishlash mumkin? Ishlab turgan narsani to‘xtatib qo‘ygan bo‘lsangiz davlat tashkilotlari aybi bilan, nega biz hozir yana qilishimiz kerak? Bu hammasi xarajat-ku! To qayergacha farmkorxonalar bunga chidashi mumkin? Chidab bo‘lmaydigan darajaga kelgan.
Bizda ‘Kabmin’ning qaroriga asosan 155 kunda registratsiyadan o‘tkazish kerak, Bulardachi? Ikki yilgacha boryapti. Xohlasa qiladi, xohlamasa yotibdi. Ha, nega cho‘zilyapti, desangiz, mutaxassis yo‘q, ‘otpuska’da, kasal bo‘ldi, boshqa narsa bilan shug‘ullanyapti, qo‘l tegmayapti. Bu nima degan gap? 10 ming dollar registratsiyaga oladi farmkomitet, lekin o‘z vazifasini vaqtida bajarmaydi.
Oxirgi paytda Farmkomitet qonunga xilof ravishda DMF degan hujjatni talab qilyapti. Bu degan so‘z nima? Mana, misol uchun, sizlarga endi farmatsevtikadan uzoq odamlar tushunmasligingiz mumkin. Masalan, Coca-Cola uchta joyda seyfda o‘zining sirini saqlaydi, deyishadi. Biznikilar: ‘Yo‘q, menga o‘sha ‘sekreting’ni berasan, keyin registratsiya qilaman’, deydi. ‘E, bor-e, senga kerak bo‘lmasa, sen bilan ishlamaymi’, deb ketib yuborgani qancha. Axir hamma narsaning chegarasi bo‘lishi kerak-ku!
Yetar shunchalik! Farmqo‘mita, ‘Farmprom’ raisiga murojaat qilmoqchiman: ey, ko‘zingizni ochinglar, qaranglar, qachongacha qiynaysizlar? Hammasining gapi bir: sifatni kuchaytirish, takomillashtirish. Shiori boshqa, qiladigan ishi boshqa. ‘Farmkomitet’, ‘Farmprom’ ish uslubini tubdan o‘zgartirilmasa, falokatga boradi farm sanoati. Yoki ishlanglar, yoki joyni bo‘shatib qo‘yinglar.
Bizda hozir oldingiga nisbatan 10 barobar ishchilarimiz kamayib ketdi. Bizning viloyatlarda filiallar bor edi, har bir viloyatda. Hozir yopilib ketgan. Bu Farmqo‘mitaning olib borayotgan noto‘g‘ri siyosati, deb bilaman. Ish joyi tashkil qilish o‘rniga ish joylari yopilib ketyapti. Dori-darmonlar aholidan qochyapti. Bu nima degan gap, axir?”
Savdo-sanoat palatasi raisi Davron Vahobov tadbirkorning e’tirozlari to‘g‘ri ekanini ta’kidladi. Biroq yig‘ilishda Ismoilov aytgan masalalarni hal etish bo‘yicha “konkret” yechimlar tilga olinmadi.
Izoh (0)