Астрономлар Ерга энг яқин юлдуз тизими — Альфа Центавр тизимида экзосайёрани қайд этишди. Перм политехника университети олими янги экзосайёрани нима учун “арвоҳ” деб аташаётгани ва бу кашфиётнинг фан учун аҳамияти ҳақида сўзлаб берди.
Маълум қилинишича, объектни дастлаб 2024 йилда кузатишган. Жеймс Уэбб космик телескопи MIRI инфрақизил асбобидан фойдаланиб, кучсиз иссиқлик нурланишини илғашга муваффақ бўлган. Бироқ Альфа Центавр А ва Б каби ёруғ юлдузларга яқинлиги кузатишларни жуда қийинлаштирган. Сигнал юлдузнинг ўз ёруғлигидан 10 минг марта кучсизроқ бўлган.
“Бу учиб ўтувчи астероид эмас, айнан экзосайёра эканини тасдиқлаш учун узоқ вақт тадқиқот ўтказиш талаб этилди. Замонавий асбоблар ота-она юлдузлар нурланишининг ёрқинлигини камайтириш ва ўта заиф сигнални аниқлаш имконини берди. Ҳисоб-китобларга кўра, сайёра Альфа Центавр А дан тахминан 2 астрономик бирлик масофада жойлашган”, дея тушунтирди астрономия бўйича мутахассис Евгений Бурмистров.
Экзосайёра одатий газ гиганти экани маълум бўлди. Унинг массаси Ерникидан 90-150 марта катта, ўлчамлари эса Юпитердан бир оз каттароқ. Атмосфераси асосан водород ва гелийдан иборат бўлиб, қаттиқ юзаси йўқ.
“Узоқ вақт давомида қўшалоқ тизимларда гравитацион ғалаёнлар туфайли сайёралар жуда камдан-кам ҳолларда ҳосил бўлади деб ҳисобланган. Аммо бу кашфиёт сайёраларнинг пайдо бўлиши ҳақидаги тасаввурларни ўзгартириб юборди. Маълум бўлишича, бундай “нотинч” шароитларда ҳам барқарор дунёлар пайдо бўлиши мумкин экан”, деди Бурмистров.
Гарчи газ гигантининг ўзи ҳаёт учун яроқсиз бўлса-да (ўртача ҳарорат тахминан −48 °C), унинг йўлдошлари “Златовласки” зонасида - суюқ сув мавжуд бўлган ҳудудда жойлашган бўлиши мумкин. Юпитердаги Европа ёки Сатурндаги Энселадга ўхшаб, бундай йўлдошлар муз қатлами остида бутун бошли океанларни яшириши мумкин.
Бироқ бу йилги такрорий кузатувлар сайёранинг мавжудлигини тасдиқламаган. Объект олимлар томонидан “арвоҳ” лақабини олди. У гўё кўздан ғойиб бўлган. Ҳалокатли тўқнашув ва тизимдан ҳайдалишдан тортиб, юлдуз нурланиши таъсирида “кўринмас бўлиш” эффектигача турли тахминлар мавжуд.
“Эҳтимол, қўшни юлдузнинг ёрқин нури сайёрани телескоплар учун кўринмас қилаётгандир. 2026-2027 йилларда у яна кўзга ташланиши кутилмоқда”, дея изоҳ берди мутахассис.
Изоҳ (0)