Har yili 28-iyul kuni butun dunyoda Xalqaro gepatitga qarshi kurashish kuni deb belgilangan. Bu sana dunyo aholisini virusli gepatitlar — B va C turlarining xavfli oqibatlari, ularni aniqlash, davolash va oldini olish borasidagi dolzarb masalalarga eʼtibor qaratishga undaydi. Virusli gepatitlar va O‘zbekistonda unga qarshi kurash bo‘yicha Virusologiya ilmiy tekshirish instituti direktori, tibbiyot fanlari doktori, professor Erkin Musaboyev “Daryo”ga maʼlumot taqdim qildi.
Gepatit va dunyo
Bu kun dunyo aholisini sog‘lom turmush tarziga rioya qilish, gepatit xavfi, uning oldini olish, tashxis va davolash imkoniyatlari hamda birlashgan holda mazkur kasallikka qarshi kurashish haqida xabardor qilish maqsadida tashkil etilgan.
Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) maʼlumotiga ko‘ra, har yili dunyoda 1,2 million nafar odam gepatit B virusi va 1 million kishi gepatit C virusi bilan kasallanmoqda.
JSSTning 2022-yilgi maʼlumotlariga ko‘ra, gepatit B va C virusi sababli har yili 1,3 million odam vafot etadi. Bu esa OIV/OITS va bezgakdan ko‘proq deganidir.
Dunyo tajribasi nima ko‘rsatmoqda?
Misr — virusli gepatitga qarshi kurashda dunyoda eng samarali tizimni yo‘lga qo‘ygan davlatlardan biri.
Mamlakat tomonidan 2018-yilda “100 million sog‘lom hayot” dasturi boshlanib, qisqa muddatda 60 million nafar aholi skriningdan o‘tkazilib, 2 millionga yaqin bemor davolangan. Bu davlat gepatitni butunlay yo‘q qilishni maqsad qilgan.
Gruziya: birinchi “gepatitdan xoli davlat” loyihasi
2015-yilda JSST va CDC (AQSHning Kasalliklarni nazorat qilish markazi) yordamida Gruziya gepatit Cʼni bartaraf etish bo‘yicha pilot davlat sifatida tanlandi. 2019-yilga kelib 1,5 millionlik aholining katta qismi skriningdan o‘tkazilib, 70 foiz yuqtirganlar davolandi. Bu amaliyot boshqa davlatlar uchun o‘rnak bo‘ldi.
Avstraliya: Gepatit C ni 2030-yilgacha yo‘q qilish maqsadi
Avstraliya hukumati gepatitning C turini davolashni to‘liq davlat tomonidan moliyalashtirmoqda. Davolash kursi har bir bemorga bir yilda 10-15 ming dollar atrofida tursa-da, davlat bu xarajatni to‘liq o‘z zimmasiga olgan. Bugungi kunda mamlakatda 2030-yilgacha gepatit C to‘liq yo‘q bo‘lish arafasida turibdi.
O‘zbekistonda bu virus bilan kurashish borasida yana qanday jihatlariga eʼtibor qaratish lozim?
O‘zbekistonda virusli gepatit tarqalishiga qarshi qanday choralar ko‘rilishi kerak?
O‘zbekistonda gepatit B va C turlarini barvaqt aniqlash va davolash bo‘yicha davlat dasturi amalga oshirib kelinmoqda. Respublikaning barcha oilaviy poliklinikalari va oilaviy shifokor punktlarida virusli gepatitning B va C turlariga bepul skrining tekshiruvlari tashkil etildi. Albatta, bu ijobiy tajriba. Lekin ushbu kasallikni to‘liq nazoratga olish uchun yana bir nechta asosiy yo‘nalishlarda harakat kuchaytirilishi kerak:
skrining qamrovini yanada kengaytirish (ayniqsa, chekka hududlarda);
aholi o‘rtasida gepatit haqida maʼlumot tarqatish va profilaktika ishlarini kuchaytirish;
yagona milliy elektron reyestrni to‘liq ishga tushirish va tahlilga yo‘naltirish.
Aholiga eslatma:
farzandlarni o‘z vaqtida emlash;
xavf guruhidagi shaxslarni muntazam tekshirish;
zararli odatlardan voz kechish (masalan, umumiy inyeksiya buyumlaridan foydalanmaslik);
toza ichimlik suvi va sanitariyaga rioya qilish.
Izoh (0)