Journal of the Human Development and Capabilities ilmiy jurnalida e’lon qilingan yangi tadqiqot smartfonlardan foydalanishni boshlagan 13 yoshgacha bolalarning ruhiy salomatligi uchun jiddiy xavflar mavjudligini ko‘rsatdi. Bu haqda CNN xabar bermoqda.
Ma’lum qilinishicha, natijalar shunchalik tashvishliki, tadqiqot mualliflari voyaga yetmaganlarning gadjetlar va ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishiga global cheklovlar kiritishga chaqirgan.
163 mamlakatda qariyb ikki million kishi orasida o‘tkazilgan so‘rovnoma natijalariga ko‘ra, smartfonlardan erta foydalanish o‘z joniga qasd qilish fikrlarining paydo bo‘lishi, hissiy boshqaruvning yomonlashuvi, o‘zini past baholash va voqelikdan uzoqlashish bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liq. Bu alomatlar, ayniqsa, qizlarda yaqqol namoyon bo‘ladi. Tadqiqot aniq qonuniyatni ko‘rsatdi: bola qanchalik erta yoshda smartfondan foydalana boshlasa, kelajakda uning ruhiy farovonlik ko‘rsatkichlari shunchalik past bo‘ladi.
Tadqiqotning yetakchi muallifi, Sapien Labs notijorat tashkiloti asoschisi Tara Tiagarajan tushuntirishicha, muammo qurilmalarning o‘zida emas, balki ulardan foydalanish oqibatlarida.
“Erta yoshda gadjet olgan bolalar ko‘pincha uyqu buzilishi, kiberzo‘ravonlik, oiladagi munosabatlarning yomonlashuvi kabi muammolarga duch keladi va ijtimoiy tarmoqlar dunyosiga tezroq sho‘ng‘iydi”, deydi Tara Tiagarajan.
Olimlarning xulosalari boshqa mutaxassislar tomonidan ham tasdiqlanmoqda. Ijtimoiy psixolog Jonatan Xaydt o‘zining “Tashvishli avlod” kitobida ijtimoiy tarmoqlarga kirishga 16 yoshdan oldin ruxsat bermaslikni tavsiya etadi. U, yangi tadqiqot mualliflari singari, o‘smirlik davrida gadjetlardan foydalanish va keyinchalik hayotdan qoniqishning pasayishi o‘rtasidagi bog‘liqlikni ta’kidlaydi.
Mutaxassislar ota-onalarni vahimaga tushmaslikka, ammo zarur choralar ko‘rishga chaqirmoqda. Agar bola hali smartfondan foydalanmayotgan bo‘lsa, uning do‘stlarining ota-onalari bilan 8-sinfgacha gadjetlarni jamoaviy ravishda sotib olmaslik to‘g‘risida kelishib olish tavsiya etiladi.
Agar qurilma allaqachon mavjud bo‘lsa, psixologlar qoidalarni o‘zgartirishdan qo‘rqmaslikni maslahat berishadi. Ota-ona nazorati funksiyalaridan foydalanish, ayrim ilovalarni o‘chirib tashlash yoki hatto smartfonni tugmali telefonga almashtirish mumkin. Mutaxassislar bola bilan ochiq muloqotning muhimligini ta’kidlab, yangi ilmiy ma’lumotlar uning salomatligi va farovonligi uchun avvalgi qarorlarni qayta ko‘rib chiqishni talab qilishini tushuntirishni tavsiya etadilar.
Izoh (0)