Journal of the Human Development and Capabilities илмий журналида эълон қилинган янги тадқиқот смартфонлардан фойдаланишни бошлаган 13 ёшгача болаларнинг руҳий саломатлиги учун жиддий хавфлар мавжудлигини кўрсатди. Бу ҳақда CNN хабар бермоқда.
Маълум қилинишича, натижалар шунчалик ташвишлики, тадқиқот муаллифлари вояга етмаганларнинг гаджетлар ва ижтимоий тармоқлардан фойдаланишига глобал чекловлар киритишга чақирган.
163 мамлакатда қарийб икки миллион киши орасида ўтказилган сўровнома натижаларига кўра, смартфонлардан эрта фойдаланиш ўз жонига қасд қилиш фикрларининг пайдо бўлиши, ҳиссий бошқарувнинг ёмонлашуви, ўзини паст баҳолаш ва воқеликдан узоқлашиш билан тўғридан-тўғри боғлиқ. Бу аломатлар, айниқса, қизларда яққол намоён бўлади. Тадқиқот аниқ қонуниятни кўрсатди: бола қанчалик эрта ёшда смартфондан фойдалана бошласа, келажакда унинг руҳий фаровонлик кўрсаткичлари шунчалик паст бўлади.
Тадқиқотнинг етакчи муаллифи, Sapien Labs нотижорат ташкилоти асосчиси Тара Тиагаражан тушунтиришича, муаммо қурилмаларнинг ўзида эмас, балки улардан фойдаланиш оқибатларида.
“Эрта ёшда гаджет олган болалар кўпинча уйқу бузилиши, киберзўравонлик, оиладаги муносабатларнинг ёмонлашуви каби муаммоларга дуч келади ва ижтимоий тармоқлар дунёсига тезроқ шўнғийди”, дейди Тара Тиагаражан.
Олимларнинг хулосалари бошқа мутахассислар томонидан ҳам тасдиқланмоқда. Ижтимоий психолог Жонатан Хайдт ўзининг “Ташвишли авлод” китобида ижтимоий тармоқларга киришга 16 ёшдан олдин рухсат бермасликни тавсия этади. У, янги тадқиқот муаллифлари сингари, ўсмирлик даврида гаджетлардан фойдаланиш ва кейинчалик ҳаётдан қониқишнинг пасайиши ўртасидаги боғлиқликни таъкидлайди.
Мутахассислар ота-оналарни ваҳимага тушмасликка, аммо зарур чоралар кўришга чақирмоқда. Агар бола ҳали смартфондан фойдаланмаётган бўлса, унинг дўстларининг ота-оналари билан 8-синфгача гаджетларни жамоавий равишда сотиб олмаслик тўғрисида келишиб олиш тавсия этилади.
Агар қурилма аллақачон мавжуд бўлса, психологлар қоидаларни ўзгартиришдан қўрқмасликни маслаҳат беришади. Ота-она назорати функцияларидан фойдаланиш, айрим иловаларни ўчириб ташлаш ёки ҳатто смартфонни тугмали телефонга алмаштириш мумкин. Мутахассислар бола билан очиқ мулоқотнинг муҳимлигини таъкидлаб, янги илмий маълумотлар унинг саломатлиги ва фаровонлиги учун аввалги қарорларни қайта кўриб чиқишни талаб қилишини тушунтиришни тавсия этадилар.
Изоҳ (0)