Olmaliq kon-metallurgiya kombinati: Yangi yirik loyihalar va innovatsion o‘zgarishlar

Olmaliq kon-metallurgiya kombinati (OKMK) O‘zbekiston va butun Markaziy Osiyoda mis, molibden, polimetall hamda oltin tarkibli rudalarni qazib olish va qayta ishlash bo‘yicha yetakchi korxonalardan biri hisoblanadi. Dunyoning 30 ta yirik mis ishlab chiqaruvchi korxonalari qatoriga kiruvchi kombinatda 35 mingdan ortiq xodim mehnat qiladi.

Mega loyihalar doirasidagi taraqqiyot

OKMK 2030-yilga qadar rivojlantirish konsepsiyasi asosida yirik investitsiya loyihalarini amalga oshirmoqda. Ular orasida “Yoshlik-1” konini o‘zlashtirish va 3-Mis boyitish fabrikasi qurilishi eng muhim bosqichlardan biri sanaladi. 2024-yilning 15-oktyabr kuni O‘zbekiston Respublikasi prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashrifi davomida 4-Mis boyitish fabrikasi qurilishiga start berildi. Bu yirik loyiha natijasida yiliga 146 ming tonna katodli mis va boshqa qimmatbaho metallar ishlab chiqarish imkoniyati yaratiladi.

Kombinat faoliyati doirasida:

• “Yoshlik-1” konida 217 million kub metr kon yuzasi ochildi;
• 41,63 km temiryo‘l tortildi va elektrlashtirildi;
• 400 dan ortiq texnika vositalari jalb qilindi;
• Uzunligi 4,2 km bo‘lgan konveyer tizimi ishga tushirildi.

Konveyer tizimi ruda tashish xarajatlarini 30% ga qisqartiradi va qazib olish jarayonini sezilarli darajada optimallashtiradi.

Muhandislik maktabi: Zamonaviy texnologiyalar o‘rganilmoqda

Hozirgi globallashuv va bozor iqtisodiyoti sharoitida yuksak salohiyatli, bilimli, masʼuliyatli, raqobatbardosh kadrlarni kamol toptirish har qachongidan dolzarb masalaga aylangan. Har qanday korxonaning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishida yuksak malakali kadrlar muhim o‘rin tutishi hech kimga sir emas.

Kombinatda yuqori malakali kadrlar tayyorlashni samarali boshqarish va davr talablariga muvofiq raqobatbardosh kadrlarni tayyorlash maqsadida bir qator xorijiy davlatlarning muhandislar tayyorlash markazlari faoliyatini o‘rgangan holda o‘tgan yili zamonaviy muhandislik maktabi tashkil etildi. Bu maktab Germaniyaning “Aurubis AG” kompaniyasi trening markazi namunasi asosida faoliyat olib boradi. Maktabida geologiya, marksheyderlik, konchilik ishi, boyitish, metallurgiya, mexanika, energetika, kon sanoati transportlari, avtomatlashtirish kabi taʼlim yo‘nalishlari bo‘yicha tinglovchilar o‘qitiladi.

Mashg‘ulotlarda davomida tinglovchilar “Serpo Mineral Systems”, “Thyssenkrupp”, “Metso Outotec”, “BelAZ” kabi dunyoning yetakchi kompaniyalari texnologiyalarini o‘rganishadi.Nazariy taʼlim yangi pedagogik texnologiyalar asosida tashkil etilgan. Muhandislik maktabida mutaxassislar 6-10 oy muddatda qayta tayyorlanadi. Ayni kunda bu yerda 200ga yaqin tinglovchilar mashg‘ulotlarda qatnashishmoqda.

Yana bir ahamiyatli jihati, bu maktabda tinglovchilarga darslarni dunyoning sanoati rivojlangan davlatlari olim-mutaxassislari va o‘qituvchilari o‘tishadi.

Muhandislik maktabida tahsil olayotgan OKMK xodimi Farrux Turg‘unboyevning so‘zlariga ko‘ra, bu markazda zamonaviy dasturlar, xususan Buyuk Britaniyaning DataMine dasturi o‘rganilmoqda. Ushbu dastur konchilik ishlarini avtomatlashtirish va resurslarni aniq baholash imkoniyatini beradi. 10 yillik tajribaga ega bo‘lishiga qaramay, u mazkur maktabda yangi bilimlarni egallayotganini taʼkidladi.

Yangi o‘zgarishlar va sanoat taraqqiyoti

OKMK tomonidan amalga oshirilayotgan loyihalar nafaqat mis ishlab chiqarish hajmini oshirish, balki turdosh sanoat tarmoqlarining rivojlanishiga ham xizmat qilmoqda. Masalan, yangi boyitish fabrikasiga metall konstruksiyalar yetkazib berish uchun qo‘shimcha 6 ta zavod ishga tushirildi. 3 va 4-mis boyitish fabrikalarining foydalanishga topshirilishi natijasida OKMKning maʼdanni qayta ishlash bo‘yicha umumiy quvvati 160 million tonnaga yetkaziladi. Bu – Chili, Peru, Meksika va AQSHdagi eng yirik korxonalarning quvvatidan yuqori bo‘ladi.

2030-yilga kelib tashqi bozorda misga bo‘lgan talab 40 foizga o‘sishi kutilmoqda. Bu, o‘z navbatida, bugungi kunda ishlab chiqarilayotgan misni chuqur qayta ishlash va yuqori qo‘shilgan qiymatli mahsulotlarni olish zaruratini yuzaga keltiradi. Hozirgi kunda Mis sotishdan tushgan daromadlar taxminan 2,5 milliard dollarni tashkil etadi. Agar uni ishlab chiqarish 400-500 ming tonnagacha oshirilsa, yaqin besh yil ichida ushbu ko‘rsatkich, o‘zaro bog‘liq tarmoqlarni hisobga olgan holda, 7-8 milliard AQSH dollarini tashkil qilishi mumkin.

Mis sanoat klasterini rivojlantirish va qo‘shimcha qiymatli mahsulotlar ishlab chiqarish tufayli bu borada olinadigan daromadlar miqdorining yana bir necha barobarga o‘sishi taʼminlanadi. Mintaqa, qolaversa, viloyat infratuzilmasi rivojlanadi. Press tur yakunida kombinat rahbari va toshkent viloyati xokimi ishtirokida o‘tkazilgan matbuot anjumanida bux aqda so‘z yuritildi.

Mazkur megaloyihani amalga oshirish evaziga OKMK jahonda tog‘-jinslari massasini qazish bo‘yicha 16-o‘rindan 1-o‘ringa, maʼdanni qayta ishlash hajmi bo‘yicha 25-o‘rindan 1-o‘ringa ko‘tariladi. Mis ishlab chiqarish bo‘yicha esa eng yirik ishlab chiqaruvchilarning kuchli o‘nligiga kiradi.

Xulosa

Olmaliq kon-metallurgiya kombinati bugungi kunda faqat O‘zbekiston emas, balki butun mintaqa sanoati uchun strategik ahamiyatga ega. Mega loyihalar, innovatsion texnologiyalar va kadrlar tayyorlashga qaratilgan yangi dasturlar kombinatni yanada rivojlantirishga xizmat qiladi. Bu esa mamlakatning iqtisodiy barqarorligi va sanoatining jadal rivojlanishiga katta hissa qo‘shadi.

Reklama huquqi asosida.