5–6-sentyabr kunlari Toshkent shahrida “Dengizga chiqish imkoni bo‘lmagan rivojlanayotgan davlatlar oziq–ovqat xavfsizligi va barqaror rivojlanish maqsadlari” mavzusida xalqaro forum o‘tkazilmoqda. Forumda 32 ta rivojlanayotgan davlat hukumatlari va xalqaro tashkilotlar vakillari, olimlar qatnashmoqda. Tadbir doirasida “Daryo” muxbiri Yevropa Ittifoqining qishloq xo‘jaligi bo‘yicha komissari Yanush Voysexovskiy bilan suhbatlashdi.
Janob Yanush Voysexovskiy, O‘zbekiston qishloq xo‘jaligining bugungi holati to‘g‘risida qanday fikrdasiz?
O‘zbekiston aholisi soni tez o‘sib borayotgan mamlakat. Bunday demografik o‘sishni butun dunyo davlatlari ham boshidan kechirmoqda. Mazkur vaziyatda ko‘payishda davom etayotgan aholining oziq–ovqat xavfsizligini taʼminlash muammosi yuzaga keladi. Bu borada O‘zbekistonning oziq–ovqat ishlab chiqarishni oshirishdagi yechimlari, xavfsizlikni taʼminlashdagi harakatlari butun jahon uchun yaxshi namuna bo‘lishi mumkin.
Mamlakat irrigatsiya sohasida va qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarishga suv yetkazish bo‘yicha yutuqlarga erishmoqda. Chunki ko‘rib turibmizki, irrigatsiyasiz qishloq xo‘jaligi faoliyati rivojlanishiga imkon bo‘lmaydi. Ko‘pgina hududlarda sug‘orishsiz dehqonchilik bilan shug‘ullanish mumkin emas. Bu Yevropa mamlakatlari fermer va oziq–ovqat ishlab chiqaruvchilari uchun ham juda qiziqarli tajriba. Chunki bugungi kunda qurg‘oqchilik eng katta muammolardan biri va unga sabab iqlim o‘zgarishidir. Borgan sari fermerlar qug‘oqchilikdan aziyat chekmoqda.
Menimcha, suvni boshqarishni yaxshilash, qishloq xo‘jaligini suv bilan taʼminlash borasida hamkorlik qilish hamda tajriba almashish lozim.
O‘zbekiston dengizga chiqish imkoni bo‘lmagan davlat, va bu muammodir. Masalaning asosiy yechimi qo‘shni mamlakatlar bilan hamkorlik qilish hamda erkin savdo–sotiqni taʼminlash deb o‘ylayman. To‘siqlarsiz savdo juda yaxshi natijalar beradi.
O‘zbekistonda qishloq xo‘jaligi yerlarini sug‘orishda ko‘p miqdordagi suv isrof qilinadi. Maʼlumotlarga ko‘ra, aksariyat maydonlar eskicha sug‘orilishi sabab suv taqchilligi bilan bog‘liq muammo jiddiylashtirmoqda. Bu yo‘nalishni isloh qilish uchun qanday tavsiyalar bergan bo‘lardingiz?
O‘ylashimcha, irrigatsiya sohasida sizlarning tajribangiz Yevropanikidan ham kattaroq. Irrigatsiya — bizning hamkorligimiz sohalaridan biri. Yaʼni bunda O‘zbekiston bizdan emas, biz O‘zbekistondan ko‘p narsani o‘rganishimiz mumkin. Albatta, irrigatsiya bu bir savol, lekin umuman olganda suvni yo‘qotishni oldini olish uchun uni boshqarishni yaxshilash juda muhim masaladir. Bu borada ham tajriba almashishimiz mumkin. Menimcha, mazkur sohadagi hamkorlikka ko‘proq eʼtibor berishimiz kerak. Yevroittifoq o‘z bilimlarini, amaliy tajribasini bo‘lishishga tayyor. Misol uchun, universitet va tadqiqotchilar, shuningdek amaliyotchilar bunda muhim rol o‘ynashi mumkin.
O‘zbekiston qishloq xo‘jaligida qanday kamchiliklarga yo‘l qo‘ymoqda? Yevroittifoq davlatlarining qaysi tajribalari mamlakatga qo‘l kelishi mumkin?
O‘zbekiston kabi ilgari SSSR davlatlari bo‘lgan Boltiqbo‘yi mamlakatlari, Polsha, Bolgariya, Chexiya, Vengriya, Ruminiyada bozor tizimiga o‘tish katta masala bo‘lsa–da, qishloq xo‘jaligi bo‘yicha tajriba almashish qiziq. Bu balki biz o‘tmishda yo‘l qo‘ygan xatolarni takrorlamaslik uchun ham kerak. Masalan, qishloq xo‘jaligida kichik fermerlar rolini oshirish tizimini diversifikatsiya qilish zarur. Biz faqatgina yirik ishlab chiqaruvchilarga qarashimiz emas, balki oziq–ovqatni ichki bozorga yetkazayotgan mahalliy ishlab chiqaruvchilarga ko‘proq eʼtibor berishimiz lozim.
Aytganimdek, O‘zbekiston — aholisi intensiv o‘sib borayotgan mamlakat. Sizlarda mahalliy ishlab chiqarilgan oziq–ovqatga talab katta va xaridor ko‘p. Biz baʼzida uzoq bozorlarga qaraymiz-u, lekin mahalliy bozorni unutamiz. Yevropa ittifoqida “Fermadan sanchqiga” degan juda ajoyib strategiya mavjud. Biz buni qishloq xo‘jaligidan xaridorgacha bo‘lgan masofani qisqartirish, fermer va mintaqaviy bozor, to‘g‘ridan–to‘g‘ri savdo munosabatini kuchaytirish bo‘yicha namuna sifatida tavsiya qilgan bo‘lardik.
Sanoatni rivojlantirish davrida qishloq xo‘jaligining baʼzi sektorlari faoliyati ko‘rinmay qoladi va biz bu sohada ham tajribamizni bo‘lishishimiz mumkin. Qishloq xo‘jaligida yerlarni xususiylashtirish tizimi bo‘yicha O‘zbekiston bilan tajriba almashishga tayyormiz. Biz qishloq xo‘jaligi siyosati bo‘yicha hamkorlikka doim ochiqmiz.
1962-yil Yevropa ittifoqida umumiy qishloq xo‘jaligi siyosati o‘rnatilgan. Natijada mamlakatlararo qishloq xo‘jaligi siyosatini boshqarish jarayonida hamkorlik yo‘lga qo‘yilgan. Bu oziq–ovqat xavfsizligini taʼminlashga, fermerlarimizni himoya qilishga yordam bergan. Umuman olganda, mazkur qaror qishloq xo‘jaligimiz rivojlanishiga katta turtki bo‘lgan. Bu tajriba O‘zbekiston uchun va mintaqadagi boshqa mamlakatlarga qiziqarli bo‘lishi mumkin.
O‘zbekiston Yevroittifoq bozoriga ko‘proq qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yetkazishda nimalar qilishi kerak?
Yevropa ittifoqi O‘zbekiston bilan ochiq bozor va savdoning rivojiga juda qiziqadi. Yevroittifoq —dunyodagi eng yirik oziq–ovqat ishlab chiqaruvchisi va eksporteridir. Biz to‘siqlarsiz savdo–sotiq qilishga qiziqamiz. Albatta, bunda bir qator talablar bor, yaʼni sifat va xavfsizlikka eʼtibor beriladi.
O‘z faoliyatim davomida O‘zbekistonga rag‘batlantirish missiyasini tashkil qilishga ulgurmagan bo‘lsam–da, bunday missiya qo‘shningiz Qozog‘istonga tashrif buyurgan. Ishonchim komilki, bu yil noyabr–dekabr oylarida o‘z ishini boshlaydigan mendan keyingi Komissar buni davom ettirishga muvaffaq bo‘ladi. Albatta, men unga O‘zbekistonga biznes jamiyati ishtirokidagi bunday missiyani tashkil etishni tavsiya qilaman. Chunki bu savdomizni ikki tomonlama oshirish uchun ajoyib imkoniyat.
Geografik joylashuvimiz, transport cheklovi mavjud bo‘lsa–da, bilamizki barcha muammo hal qilinishi mumkin va bu hamkorlik o‘rinli. Mening keyingi Yevropa Komissariga taklifim O‘zbekistonga muhim hamkor sifatida qarash va hamkorlikni o‘stirish bo‘ladi.
Izoh (0)