Viloyatda tug‘ilib, taqdir taqozosi bilan poytaxtga ishlash yoki yashash uchun kelgan ko‘plab fuqarolar propiska degan byurokratik to‘siqqa duch kelgan. Propiska bo‘lmasa, poytaxtda ishga joylashish, uy olish deyarli imkonsiz, hatto Toshkent ko‘chalarida sayr qilish ham xavfli edi. Endi bularning barchasiga chek qo‘yiladigan bo‘ldi.
Ayni kunlarda Oliy Majlis Qonunchilik palatasida “O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari, chet el fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarning yashash joyi bo‘yicha ro‘yxatdan o‘tishi va turar joyi bo‘yicha xabardor qilish tartibi to‘g‘risida”gi qonun loyihasi ustida ish olib borilmoqda. Ushbu hujjatda nazarda tutilgan o‘zgarishlar va yangiliklar haqida Qonunchilik palatasining Mudofaa va xavfsizlik masalalari qo‘mitasi raisi o‘rinbosari Kozimjon Tojiyev maʼlumot berdi.
Kozimjon Tojiyev mazkur qonun loyihasini jamoatchilik ijobiy qabul qilganini qayd etdi. Ikkinchi o‘qishga tayyorlash jarayonida nafaqat soha mutaxassislari, balki keng jamoatchilikning fikrini o‘rganish ham nazarda tutilgani aytildi.
“Kuni kecha qonunchilik palatasi yalpi majlisida aholi uchun juda muhim bo‘lgan masala — ro‘yxatdan o‘tish, fuqarolikni rasmiylashtirish masalalari bilan bog‘liq bo‘lgan qonun loyihasi birinchi o‘qishda konseptual qo‘llab-quvvatlandi. Bir necha kundan beri juda katta muhokamalar bo‘lyapti. Umuman olganda, jamoatchilik uni ijobiy qabul qildi. Birinchi o‘qishda qabul qilingandan keyin Qonunchilik palatasi rasmiy veb-saytida ham qonun loyihasini jamoatchilik muhokamasiga qo‘ydik. Umuman olganda, shu sohadagi yangi tartiblarni belgilaydigan, fuqarolar uchun yengillik beradigan qonun loyihasi yaratildi. Shu sababli, ikkinchi o‘qishga tayyorlash jarayonida nafaqat soha mutaxassislari, balki keng jamoatchilikning fikrini o‘rganish ham nazarda tutilgan”, deydi u.
Qo‘mita raisi o‘rinbosari qonun loyihasining eng muhim jihatlarini ham sanab o‘tdi.
“Qonun loyihasining eng muhim jihatlarini aytadigan bo‘lsam, avvalo fuqarolikni rasmiylashtirish, ro‘yxatdan o‘tish tartibini belgilovchi yagona qonun loyihasi — yaʼni huquqiy hujjat bo‘lib qabul qilinyapti. Shu vaqtgacha bunday tartib qonunosti hujjatlari, nizomlar, qarorlar bilan belgilangan edi. Faqatgina Toshkent shahri va Toshkent viloyati uchun alohida propiska tizimi bor edi. Ko‘plab eʼtirozlar sababli bu qonun bekor qilinadi va yangi hujjat amaliyotga tatbiq etiladi. Bugungi kundagi tartib-qoidalarga ko‘ra, fuqaro vaqtinchalik yashash joyini o‘zgartirsa, ro‘yxatdan o‘tishi kerak edi. Yana bir jihati, agar fuqaro vaqtincha yashash joyida ro‘yxatdan o‘tmoqchi bo‘lsa, uni ro‘yxatga qo‘yadigan mulkdor, yaʼni uyning egasi ichki ishlar migratsiya bo‘limlariga murojaat qilardi.
Yangi tartibga ko‘ra, agar yashash joyi o‘zgaradigan bo‘lsa, fuqaroning o‘zi bu haqda xabar beradigan bo‘ldi. Hozir manzil axborot tizimi, “E-mehmon” axborot tizimlari bor, shu bilan birgalikda, “E-xabar” berish axborot tizimi ham joriy etiladi.
“E-xabar” tizimi joriy etilgach, yashash joyi o‘zgargani haqida quyidagi usullar bilan xabardor qilish mumkin:
- onlayn tarzda;
- ichki ishlar migratsiya bo‘limlariga borib;
- hududiy profilaktika inspektorlari orqali;
- davlat xizmatlari orqali.
Agar inson yashash joyini o‘zgartirsa, qayergadir ish bilan borsa, amaldagi tartibga ko‘ra, o‘sha manzilda ro‘yxatdan o‘tishi kerak edi. Ro‘yxatga olish esa davlat organlari vakolatiga kiradi. Yaʼni, ro‘yxatdan o‘tish uchun ularning ruxsati talab etilardi. Ikkinchidan, bordi-yu mehmonga borsangiz, uy egasi ichki ishlar migratsiya bo‘limiga murojaat etishi lozim edi. Mezbonning murojaati asosida mehmon vaqtinchalik ro‘yxatga olinardi. Yangi tartib bo‘yicha xabardor qilish tizimi joriy etilmoqda. Qonun qabul qilingach, tartiblar ishlab chiqiladi, mobil ilovalar yaratiladi. Bunda fuqaro o‘zi mobil ilova orqali xabardor qilishi ham mumkin.
Mana shu jihatlari bilan qonun loyihasi juda muhim. Fuqarolarga qator yengilliklar beradi — yashash joyi bo‘yicha ro‘yxatdan o‘tkazish va yashash joyi bo‘yicha vaqtincha xabardor qilish tizimi qonunning eng muhim maqsadlaridan biri hisoblanadi. Kelgusida ro‘yxatdan o‘tish tartiblari butun respublika bo‘yicha amal qiladigan yagona qoidaga asoslanadi”, deydi Kozimjon Tojiyev.
Ikkinchi o‘qish jarayonida qonun loyihasi ekspertlar bilan birgalikda keng jamoatchilik takliflari asosida takomillashtiriladi.
“Biz ikkinchi o‘qish jarayonida qonun loyihasini ekspertlar bilan birgalikda keng jamoatchilik takliflari asosida takomillashtiramiz. Maqsadimiz — qonun amaliyotda to‘liq ishlashi, shu sohada amalga oshirilayotgan islohotlarni yangi bosqichga ko‘tarish.
Birinchi o‘qishda qabul qilingan qonun loyihasi Qonunchilik palatasining rasmiy veb-saytida muhokamadan o‘tkazilmoqda. Fuqarolar o‘z fikr-mulohazalarini, takliflarini bildirsa, ikkinchi o‘qishda takomillashtirilgan, xalq uchun xizmat qiladigan samarali hujjat shakllanadi deb ishonamiz”, deydi u.
Izoh (0)