Tishlarning to‘kilishi va noxush hid: stomatolog chekish og‘iz bo‘shlig‘iga qanday ta’sir qilishi haqida so‘zlab berdi

Sigaretlarning inson organizmiga zararli ta'sir ko'rsatishi sir emas. Tamaki tutunidagi zararli moddalar bilan dastlabki aloqa og'iz bo'shlig'ida sodir bo'ladi, bu esa og‘iz bo‘shlig‘ining salomatligi uchun ko‘plab salbiy oqibatlarga olib keladi. 16 yillik tajribaga ega stomatolog Gayana Ovakimyan sigaret chekishning qanday oqibatlarga olib kelishi va bu ashaddiy kashandalarning og‘iz bo‘shlig‘ida qanday aks etishini batafsil tushuntirdi.

Tish rangining o‘zgarishi va karashlar

Chekish jarayonida tamaki tutuni, og‘iz bo‘shlig‘idagi haroratni ko‘taradi, bu esa tish emalida mayda yoriqlar paydo bo‘lishi va ularning asta-sekin yemirilishiga olib keladi. Tutun tarkibidagi qatron va qattiq zarralar tish sirtida cho‘kib qoladi, buning natijasida tishlarda o‘ziga xos sariq yoki jigarrang karashlar paydo bo‘ladi. Chekish tajribasi qanchalik uzoq bo‘lsa, emalning to‘q rangini ketkazish shunchalik qiyin bo‘ladi. Stomatologlarning ta’kidlashicha, bunday holatlarda hatto professional tozalash muolajasi ham yordam bermaydi.

Og‘izdan noxush hid kelishi

Bu — chekuvchining yana bir doimiy yo‘ldoshi. Issiq sigareta tutuni shilliq pardalarni quritib yuboradi va so‘lakning tabiiy ajralish jarayoniga  ta’sir ko‘rsatadi. Shu bilan birga, so‘lakda saqlanadigan antibakterial modda — lizotsim ishlab chiqarilish jarayoni ham buziladi. Lizotsim bo‘lmasa, noxush hid keltirib chiqaradigan kasallik qo‘zg‘atuvchi zararli bakteriyalar rivojlanishi uchun qulay muhit paydo bo‘ladi. Bundan tashqari, sigaret tutunining hidi juda o'tkir va uzoq turuvchi bo'lib, u nafaqat lab va og'iz bo'shlig'iga, balki soch hamda qo'l terisiga ham bir zumda singib ketadi.

Milklarning yallig‘lanishi

Chekish gingivit, parodontit va boshqa turdagi milk kasalliklarini keltirib chiqaradi. Tutun tarkibidagi zararli moddalar ta’sirida milk to‘qimalari ancha zaif va shikastlanuvchan bo‘lib qoladi. Natijada, tishlarning to‘kilish xavfi sezilarli darajada oshadi.

Xavfli o‘simtalar

Statistik ma'lumotlar shuni ko'rsatadiki: og‘iz bo‘shlig‘i saratoni bilan kasallanganlarning 90 foizi — chekuvchilardir. Xavfning asosiy omili — sigareta tutuni tarkibidagi kanserogen qatronlar sanaladi.

Ilgari odamlar chekishning asosiy zarari —  nikotin, deya hisoblashgan, ammo zamonaviy tadqiqotlar butkul boshqa natijani ko‘rsatmoqda. Chekuvchilar uchun tamaki tutuni va yonuvchan mahsulotlar eng katta xavf omili sanaladi. Inson sigaret chekayotganida uning organizmiga tutun bilan birgalikda tamaki va qog‘ozning yonishi natijasida hosil bo‘ladigan 6000 ga yaqin turli kimyoviy birikmalar (jumladan, is gazi va kanserogen qatronlar) kiradi.

Tadqiqotlar nikotinning  qaramlikga olib kelishini va qayta-qayta sigaret chekishga undovchi alkaloid ekanligini inkor etmaydi. Ammo aynan tutun chekuvchining sog‘lig‘i bilan bog‘liq muammolarning asosiy sababi hisoblanadi. Shu tufayli, an’anaviy tamaki mahsulotlarining o‘rniga tutunsiz elektron muqobillarning paydo bo‘lishi inson salomatligi uchun ancha xavfsizroq ko‘rinadi.

Chekuvchilar uchun ikki asosiy turdagi elektron qurilmalar mavjud: suyuqlikni bug‘latuvchi (ular qatoriga veyplar, elektron sigaretlar va POD-tizimlari kiradi) va tamakini qizdiruvchi tizimlar. Sigaretalarga nisbatan elektron muqobillarning, shubhasiz, afzalligi ko‘proq. Ular sigareta tarkibidagi eng zararli narsa — yonish mahsulotlaridan saqlanishga imkon beradi.

Aynan shu sababli shifokorlar chekishni tashlash niyatida bo‘lmaganlarga zarari kamroq muqobillarni ko‘rib chiqishni tavsiya qilishmoqda va buning sababi quyidagicha:

– Sigaret tutuni tish emalini elektron sigaretlarga nisbatan 7 baravar kuchliroq sarg‘aytiradi. Ushbu tadqiqot natijalari University of Rochester Eastman Institute for Oral Health va Peking University School of Stomatology olimlari tomonidan nashr qilingan.

– Sigaret tutuni va tamaki qizitish tizimlarining ta’sirini taqqoslagan tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatdiki, elektron sigaretlar unchalik darajada sitotoksik emas va og‘iz bo‘shlig‘i to‘qimalarini kamroq shikastlantiradi.

– Chekuvchilarda implantlarning bitib ketmaslik xavfi chekmaydiganlarga qaraganda 2 baravar yuqori. Bu bir necha sabablarga ko‘ra sodir bo‘ladi: issiq tutun og‘iz bo‘shlig‘ining kuyishiga olib kelishi mumkin; nikotin tomirlarni toraytiradi va qon oqimini sekinlashtiradi, bu esa implant bitib ketishi jarayonining buzilishiga olib kelishi mumkin; chekish so‘lakning himoya funksiyasini izdan chiqaradi, shu sababli milklar uzoqroq bitadi. Ideal holatda, protezlashdan so‘ng sigaret va tarkibida nikotin saqlovchi har qanday muqobil vositalardan butunlay voz kechish lozim. Ammo agar siz zararli odatingizdan hech bo‘lmaganda, ma’lum bir muddatga voz kecha olmasangiz, reabilitatsiya davriga ta’sir qilmaydigan va sog‘ayishingizga halaqit bermaydigan zarari kamroq muqobillarga o‘tishingiz mumkin.

– Tadqiqot doirasida Yaponiya, Italiya, Ruminiya, Shveysariya va Ispaniyadagi uch mingdan ortiq sigaret iste’molchilari orasida so‘rovnoma o‘tkazildi. Ularning barchasi sigaretdan zarari kamroq muqobillarga o‘tgandan bir oy o‘tgach, og‘izdagi hidning sezilarli darajada yaxshilanganini qayd etgan. So'rov shuningdek, og'izda yoqimsiz ta'm va quruqlikning kamayganini ham aniqladi.

Chekish — sog‘liq uchun o‘ta xavfli va barcha shifokorlar zararli odatdan voz kechish lozim, degan yagona fikrga kelishgan. Biroq, inson chekishdan voz kecha olmasa, u holda shifokorlar chekishning muqobil turlariga o‘tishni tavsiya qilishadi, ularning asosida tamakining yonishi emas, balki uni qizdirish tamoyili yotadi, bu esa qatron va boshqa zararli moddalar hosil bo‘lishining oldini oladi.

Sheriklik huquqi asosida