Toshkent shahri Sergeli tumanida 3-aprel kuni ayol o‘zi va uch nafar farzandini 9-qavatdan tashlab, joniga qasd qilgandi. Holatni o‘rganish davomida marhuma olti oydan buyon onasining uyida yashab kelgani, eri esa voqea sodir bo‘lgan paytda umra ziyoratida bo‘lgani aniqlandi. “Daryo” muxbiri bilan suhbatlashgan psixolog Feruza Olimova ayollarni filitsid (farzandini o‘ldirish) qilishga olib keladigan sabablar haqida ma’lumot berdi.
Bu xulq-atvorning sababini tasavvur qilish qiyin
Feruza Olimovaning aytishicha, voqea sodir bo‘lgan payt ayol depressiyada bo‘lgani, noiloj qolgani, qiynalgani kabi argumentlar asosli sabab bo‘la olmaydi.
“O‘zi bunday xulq-atvorning sababini tasavvur qilish qiyin. Chunki o‘sha paytda yomon ahvolda, depressiyada bo‘lgani uchun yoki noiloj bo‘lgani, qiynalgani uchun, degan narsalar hech qachon sabab bo‘lolmaydi. Onani xuddi shunday xulq-atvorgacha olib keladigan omillar kompleks deyiladi. Bu yerda murakkab tahlil qilish mumkin xolos”, — deydi psixolog.
Psixik kasalliklar
Feruza Olimova farzandini o‘ldirishgacha borgan ayollarning 40 foizi psixik kasallik va travmalardan aziyat chekishini ma’lum qildi.
“Birinchi sabab bu, albatta, psixik kasallik. Bunga tug‘uruqdan keyingi depressiya holatlari kiradi. Masalan, hozirgi holatda ayol ketma-ket 3 nafar farzand tug‘gan. Bu vaziyatda, albatta, ayolda psixik buzilishlar bo‘ladi, chunki necha yillab kechalari uxlamaydi, bolalarning kasal bo‘lishi kabi vaziyatlar bo‘ladi. Xuddi shu narsalar boshqa holatlar fonida ayolning ahvolini yomonlashtirishi mumkin. Lekin bu ham farzandni o‘ldirishga sabab bo‘lolmaydi.
Psixik kasallik bunday holatlarning taxminan 40 foizida uchrashi tasdiqlangan. Demak, bu ishni qilgan onalarning 60 foizi sog‘lom ayollar bo‘ladi. Sog‘lom onalarda qanaqa psixik emotsional buzilishlar yuzaga keladiki, ular bu ishni qiladi? Bu narsaga har doim sud-psixologik ekspertiza jarayonlarida aniq tashxis qo‘yilishi kerak. Shuning uchun biror narsa yoki biror shaxsni aniq sabab sifatida ko‘rsatish qiyin”, — deya fikr bildirdi u.
“Bolam mendan keyin azob chekmasin”
Psixologning ta’kidlashicha, ikkinchi sabab altruizm bilan bog‘liq bo‘lib, ona o‘zidan keyin farzandining qiynalishini istamaydi.
“Ikkinchisi keng tarqalgan sabab — bolam mendan keyin kimga qoladi, degan fikr. Bu fanda altruistik sabab deb ataladi. Ayol farzandim mendan keyin qiynalmasin, deb o‘zicha yechim topadi” — dedi Feruza Olimova.
Qasos olish istagi
Psixologning ma’lum qilishicha, filitsidga olib keladigan uchinchi omil qasos olishga bo‘lgan mayl hisoblanadi.
“Yana bir sababi — ayoldagi qasos olish istagi. Ko‘rdingmi qanaqa ishlar bo‘ldi, sen aybdorsan hammasiga, nima qilganingni ko‘r, deb eridan qasos olishi mumkin. Bunda u farzandni bola emas, qasos olish obyekti deb ko‘radi”, — deya ta’kidladi u.
Ijtimoiy omillar onalik instinktini buzib yuborishi mumkin
Feruza Olimovaning aytishicha, yuqoridagilarning hammasi psixik tomondan tekshirilishi kerak, chunki shu kabi holatlar bo‘lganda barcha ayollar ham filitsidgacha yetib bormaydi.
“Bularning hammasi har doim psixolog tomonidan yaxshilab tekshirilishi, analiz qilinishi kerak bo‘lgan holat. Shunaqa omillar bo‘lgan taqdirda ham hamma ayollar ham shu harakatgacha yetib bormaydi. Juda og‘ir holatlarda ham onalik instinkti ishlaydi, bu bolaning xavfsizligini o‘ylash degani. Bu instinkt tug‘ma, genetik jihatdan berilgan, lekin ba’zida ijtimoiy omillar sabab shunday buzilishlar kuzatiladi. Ona farzandini urib, kaltaklab, biror joyini ko‘kartirib qo‘yishi, kasal bo‘lganda qaramasligi ham shundan”, — deya qo‘shimcha qildi psixolog.
Izoh (0)