Jahon iqtisodiyoti keng ko‘lamli inqiroz yoqasida. AQSH va Xitoy o‘rtasidagi keskinlik dunyoning G‘arb va Sharqqa bo‘linishiga olib keldi. Qolaversa, insoniyat pandemiyadan “saboq olmadi” va Ukrainadagi mojaro hali tugamagan. BMT Bosh kotibi Antoniu Guterrish Davosdagi Jahon iqtisodiy forumida (WEF) shunday pessimistik tezislar bilan chiqish qildi.
Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy o‘z nutqida G‘arb hamkorlaridan yangi qurol yetkazib berishni so‘radi.
O‘z navbatida, NATO bosh kotibi Yens Stoltenberg va AQSH Milliy razvedka direktori Avril Xeyns Kiyevni nafaqat Ukrainaga hamdardlik, balki o‘z manfaatlaridan kelib chiqib qo‘llab-quvvatlashlarini tan oldi.
Davosdagi Jahon iqtisodiy forumi dushanba kuni ochildi va 20-yanvarga qadar davom etadi. Uning asosiy mavzusi “Bo‘lingan dunyoda hamkorlik”dir.
Ukrainadagi voqealar munosabati bilan o‘tgan yilgidek Rossiya vakillari forumga taklif etilmadi.
“Mukammal bo‘ron”
Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi Antoniu Guterrish dunyodagi hozirgi vaziyatni butun hayotidagi eng yomoni deb atadi. 1949-yilda tug‘ilgan Bosh kotibni bunday bayonotiga iqlim o‘zgarishi va geosiyosiy bo‘linish turtki berdi.Uning fikricha, bugungi vaziyat sovuq urush davridagidan ham yomonroq, chunki hozirda mojarolar nazoratdan chiqib ketmasligi uchun mexanizmlar kamroq.
Guterrishning fikricha, jahon iqtisodiyoti inqiroz yoqasida.
“Bizning dunyomiz bir qator jabhalarda “mukammal bo‘ron”ga duch kelmoqda”, — dedi u.
Bu sohalar orasida u “ta’minot zanjiri uzilishlari, energiya inqirozi, narxlarning oshishi va inflyatsiya bilan birga foiz stavkalarining ko‘tarilishi”ni sanab o‘tdi.
Guterrishning so‘zlariga ko‘ra, iqtisodiyot hali ham koronavirusning “pandemiya oqibatlari ta’sirida”. Dunyo salomatlik masalasida saboq olmagan va kelajakda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan shunga o‘xshash muammolarga butunlay tayyor emas.
“Sharq va G‘arbga bo‘linish”
Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi hozirda dunyo birlikdan yiroq ekanini ta’kidladi. Gap “Sharq va G‘arbga bo‘linish” haqida ketmoqda.Bunga AQSH va Xitoy o‘rtasidagi ko‘plab mavzularda, xususan, inson huquqlari va mintaqaviy xavfsizlikni himoya qilish masalasidagi kelishmovchiliklar sabab bo‘lgan.
Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi bu mavzuda jiddiy muzokaralarni olg‘a siljitish yoki bunda vositachilik qilish imkoniyatini ko‘rmayotganini aytdi. Avvalroq Guterrish o‘z idorasida Ukrainadagi urushni hal qilishda vositachi rolini olishga tayyorligini da’vo qilgan edi.
Shu bilan birga, u BMT urush tomonlari bilan oziq-ovqat va o‘g‘it eksporti, tinch aholiga yordam ko‘rsatish, asirlarni almashish, yadroviy inshootlar xavfsizligini ta’minlash kabi aniq masalalar bo‘yicha hamkorlikni davom ettirayotganini ta’kidladi.
“G‘arb biroz charchagan”
Ukrainadagi urush mavzusi ko‘plab yuqori martabali forum ishtirokchilarining diqqat markazida bo‘lib qoldi. Shunday qilib, Germaniya kansleri Olaf Shols Kiyevga kerak bo‘lganda yordam berish haqidagi so‘zlarni yana bir bor takrorladi.Ammo Ukrainaga Germaniyaning Leopard 2 tanklarini yetkazib berish imkoniyati haqidagi savolga javob berishdan qochdi va “bu urush Rossiya va NATO o‘rtasidagi urushga aylanishiga yo‘l qo‘ymaslik kerakligini” ta’kidladi.
Polsha bosh vaziri Mateush Moravetski Kiyev uchun tanklarni tayyorlash va Varshavaning Ukrainani qayta tiklashdagi yetakchi roli haqida gapirar ekan, G‘arb Ukraina atrofidagi vaziyatdan charchaganini ta’kidladi.
Uning so‘zlariga ko‘ra, bugungi kunda Rossiya sabrli, G‘arb esa biroz charchaganligi yaqqol ko‘zga tashlanmoqda.
Kiyev uchun qurol va kafolatlar
17-yanvarda Ukrainaning birinchi xonimi forum ishtirokchilariga alohida murojaat qildi. 18-yanvar, chorshanba kuni Vladimir Zelenskiyning o‘zi ham buni amalga oshirib, WEF ishtirokchilariga videoaloqa orqali qo‘shildi.U yana bir bor Kiyevning g‘arblik hamkorlariga so‘rovlarini sanab o‘tdi: Ukraina rasmiylari ulardan tanklar va raketaga qarshi mudofaa vositalari yetkazib berilishini kutmoqda.
“Bizga moliyaviy yordam ham kerak”, — deya qo‘shimcha qildi u Ukrainaning energetika infratuzilmasiga yetkazilgan zarar bilan bog‘liq qiyinchiliklarga ishora qilib.
Bundan tashqari, Zelenskiy yana Ukrainaning NATOga a’zoligi mavzusini ko‘tarib, Shimoliy Atlantika alyansini kengaytirish jarayonini tezlashtirishga chaqirdi:
“Biz NATOga qo‘shilmoqchimiz, chunki NATO biz uchun, mamlakatimiz uchun xavfsizlikning eng yaxshi kafolatidir”.
G‘arb manfaatlari
Rasmiylarga ko‘ra, G‘arb davlatlari Kiyev rejimini faqatgina Ukraina uchun qo‘llab-quvvatlayotgani yo‘q.“Biz buni o‘z manfaatlarimiz uchun qilyapmiz. Ukrainadagi urush AQSHga alyanslarning mustahkamligi haqida o‘ylash nuqtai nazaridan ta’sir qiladi. Shunday ekan, Ukrainani qo‘ldan kelgancha qo‘llab-quvvatlashdan barchamiz manfaatdormiz”, — dedi AQSH Milliy razvedka direktori Avril Xeyns.
“Putin Ukrainada g‘alaba qozona olmaydi, chunki bu barcha avtoritar rejimlar uchun kuch ishlatish va xalqaro huquqni buzish orqali istalgan narsaga erishish mumkinligi haqida signal bo‘ladi. Bu esa bizni zaiflashtiradi”, — dedi NATO Bosh kotibi Yens Stoltenberg.
Mavzuga doir: Jahon iqtisodiy forumining ekspertlari 2023-yilda jahon iqtisodiyotida retsessiya yuz berishini prognoz qildi
Izoh (0)