O‘zbekistonda 2022-yil barcha toifadagi xo‘jaliklarning jami 7,9 ming gektarida, shundan 6,2 ming gektar fermer xo‘jaliklarida, 1,7 ming gektar aholi tomorqalarida bodom yetishtirilmoqda. Bu haqda Qishloq xo‘jaligi vazirligi xabar bermoqda.
Yosh bodomzorlar 5,1 ming gektar bo‘lib, o‘rtacha hosildorlik gektariga 102 sentnerni tashkil etadi. Mamlakatda barcha toifadagi xo‘jaliklar tomonidan har yili 27,8 ming tonna bodom ishlab chiqariladi.
2022-yilda fermer va qishloq xo‘jaligi korxonalari tomonidan 2,6 ming gektar bodom bog‘larini barpo etish rejalashtirilgan bo‘lib, joriy yil bahor oylarida 1,9 ming gektarga bodom bog‘lari barpo etildi. Qolgan 699 gektar maydonga oktabr—noyabr oyilarida ekilishi tashkil etiladi.
O‘zbekiston hududida ekish uchun tavsiya etilgan va qishloq xo‘jaligi ekinlari davlat reyestriga kiritilgan bodomning “Bumajnoskorlupiy”, “Pervenes”, “Turkmenskiy” “Svetliy”, “Ugamskiy” va “Valtinskiy”, “Malika” kabi mahalliy navlari mavjud.
Hududlarning tuproq-iqlim sharoitlarini inobatga olib, bodom yetishtirish bo‘yicha ixtisoslashtirishga alohida e’tibor qaratilmoqda.
Qashqadaryo viloyatining Yakkabog‘, Mirishkor, Kasbi tumanlari, Namanganda Kosonsoy, Pop, Chust, Yangiqo‘rg‘on tumanlari, Samarqandda Qo‘shrobod tumani, Surxondaryo viloyatida Jarqo‘rg‘on, Sariosiyo tumanlari, Jizzax viloyatining G‘allaorol, Zomin, Toshkentda Ohangaron tumanlarining ayrim hududlari bodom yetishtirishga ixtisoslashtirildi.
2021-yilda 5,5 mln dollarlik 2,1 ming tonna bodom eksport qilingan bo‘lsa, 2022-yil sentabrga qadar bu ko‘rsatkich 3,5 mln dollarlik 4,7 ming tonna deb qayd etildi.
Yorug‘sevar, turli iqlimga moslashuvchan
Bodom yetishtirishga ixtisoslashtirilgan hududlardan tashqari, u Farg‘ona vodiysida, Surxondaryo va Samarqand viloyatlarida, Toshkent viloyatining Bo‘stonliq tumanida keng tarqalgan.
Bodom daraxtining bo‘yi baland, shox-shabbasi piramida shaklida yoki tarvaqaylagan bo‘ladi, ildiz tizimi baquvvat, 6 metr chuqurlikkacha tarqalib o‘sadi. Bodom daraxtlari odatda 6-8 metrgacha bo‘ladi. Ayrim hollarda daraxtining balandligi 12 metrgacha bo‘lishi mumkin.
U qurg‘oqchilikka juda chidamli bo‘lib, joy tanlamasdan, suvsiz, toshloq va tog‘ning unumsiz janubiy yonbag‘irlarida ham yaxshi o‘sadi.
Bodom ko‘chati kuzda yoki erta bahorda ekiladi. U yorug‘likka talabchan bo‘lganligi sababli salqin joylarda yaxshi o‘smaydi, tarkibida ohagi bo‘lgan soz tuproqlarda yaxshi rivojlanadi. Bodom yorug‘sevar, issiqqa va qurg‘oqchilikka juda chidamli bo‘ladi.
Bodom eng erta, boshqa mevali daraxtlardan oldin — fevral va martning boshlarida gullaydi, shuning uchun tekisliklarda bahorgi sovuqlar uni zararlaydi. Bodom mevasi avgust—sentabrda pishadi.
Bodom 3—4 yoshidan hosilga kiradi, 12—18 yoshidan 35—40 yilgacha yaxshi hosil beradi. Yaxshi parvarishlansa, 60—100 yil yashab, hosil berishi mumkin.
Iqlim
Bodom qishki sovuqlarga chidamli bo‘lishiga qaramay, bahorning oxirlarida sovuq havo kelishi doimiy kuzatiladigan joylarda faqat gullashni kechroq boshlovchi navlar tanlanishi ishonchliroq bo‘ladi.
Bodom navlari
Uning quyidagi yuqori sifatli navlari istiqbolli sifatida ekishga tavsiya etilgan: “Go‘zal”, “Tyan-shan” mahalliy navi, Kech gullaydigan “Bo‘stonliq”, kech gullaydigan “Nikitin”, “Ugom”, “Yupqa po‘choq”, “Yalta”, “Malika”, “Zarina”, “Qilichnusxa”, “O‘zbek g‘alviragi” kabilar.
Hosilni yig‘ib olish
Bodom hosilini yig‘ish davri mintaqa va yetishtirilayotgan navga qarab o‘zgaradi. Mamlakatda bodom hosili asosan iyul o‘rtalaridan boshlab avgust va sentyabr oylarigacha davom etadi.
Navlardan tashqi qobiqning yetilgan mevadan osongina ajralishi ya’ni ochilishi muhim xususiyatdir. Daraxt ustida yetilishga yaqin qolgan mevalarda yashil qobiq yoriladi va qisman qurib rangi o‘zgaradi. Yetilib pishgan mevalar silkitilganda to‘kilishi yaxshi bo‘ladi.
Izoh (0)