Ўзбекистонда 2022 йил барча тоифадаги хўжаликларнинг жами 7,9 минг гектарида, шундан 6,2 минг гектар фермер хўжаликларида, 1,7 минг гектар аҳоли томорқаларида бодом етиштирилмоқда. Бу ҳақда Қишлоқ хўжалиги вазирлиги хабар бермоқда.
Ёш бодомзорлар 5,1 минг гектар бўлиб, ўртача ҳосилдорлик гектарига 102 центнерни ташкил этади. Мамлакатда барча тоифадаги хўжаликлар томонидан ҳар йили 27,8 минг тонна бодом ишлаб чиқарилади.
2022 йилда фермер ва қишлоқ хўжалиги корхоналари томонидан 2,6 минг гектар бодом боғларини барпо этиш режалаштирилган бўлиб, жорий йил баҳор ойларида 1,9 минг гектарга бодом боғлари барпо этилди. Қолган 699 гектар майдонга октябрь—ноябрь ойиларида экилиши ташкил этилади.
Ўзбекистон ҳудудида экиш учун тавсия этилган ва қишлоқ хўжалиги экинлари давлат реестрига киритилган бодомнинг «Бумажноскорлупий», «Первенес», «Туркменский» «Светлий», «Угамский» ва «Валтинский», «Малика» каби маҳаллий навлари мавжуд.
Ҳудудларнинг тупроқ-иқлим шароитларини инобатга олиб, бодом етиштириш бўйича ихтисослаштиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда.
Қашқадарё вилоятининг Яккабоғ, Миришкор, Касби туманлари, Наманганда Косонсой, Поп, Чуст, Янгиқўрғон туманлари, Самарқандда Қўшробод тумани, Сурхондарё вилоятида Жарқўрғон, Сариосиё туманлари, Жиззах вилоятининг Ғаллаорол, Зомин, Тошкентда Оҳангарон туманларининг айрим ҳудудлари бодом етиштиришга ихтисослаштирилди.
2021 йилда 5,5 млн долларлик 2,1 минг тонна бодом экспорт қилинган бўлса, 2022 йил сентябрга қадар бу кўрсаткич 3,5 млн долларлик 4,7 минг тонна деб қайд этилди.
Ёруғсевар, турли иқлимга мослашувчан
Бодом етиштиришга ихтисослаштирилган ҳудудлардан ташқари, у Фарғона водийсида, Сурхондарё ва Самарқанд вилоятларида, Тошкент вилоятининг Бўстонлиқ туманида кенг тарқалган.
Бодом дарахтининг бўйи баланд, шох-шаббаси пирамида шаклида ёки тарвақайлаган бўлади, илдиз тизими бақувват, 6 метр чуқурликкача тарқалиб ўсади. Бодом дарахтлари одатда 6-8 метргача бўлади. Айрим ҳолларда дарахтининг баландлиги 12 метргача бўлиши мумкин.
У қурғоқчиликка жуда чидамли бўлиб, жой танламасдан, сувсиз, тошлоқ ва тоғнинг унумсиз жанубий ёнбағирларида ҳам яхши ўсади.
Бодом кўчати кузда ёки эрта баҳорда экилади. У ёруғликка талабчан бўлганлиги сабабли салқин жойларда яхши ўсмайди, таркибида оҳаги бўлган соз тупроқларда яхши ривожланади. Бодом ёруғсевар, иссиққа ва қурғоқчиликка жуда чидамли бўлади.
Бодом энг эрта, бошқа мевали дарахтлардан олдин — февраль ва мартнинг бошларида гуллайди, шунинг учун текисликларда баҳорги совуқлар уни зарарлайди. Бодом меваси август—сентябрда пишади.
Бодом 3—4 ёшидан ҳосилга киради, 12—18 ёшидан 35—40 йилгача яхши ҳосил беради. Яхши парваришланса, 60—100 йил яшаб, ҳосил бериши мумкин.
Иқлим
Бодом қишки совуқларга чидамли бўлишига қарамай, баҳорнинг охирларида совуқ ҳаво келиши доимий кузатиладиган жойларда фақат гуллашни кечроқ бошловчи навлар танланиши ишончлироқ бўлади.
Бодом навлари
Унинг қуйидаги юқори сифатли навлари истиқболли сифатида экишга тавсия этилган: «Гўзал», «Тян-шан» маҳаллий нави, Кеч гуллайдиган «Бўстонлиқ», кеч гуллайдиган «Никитин», «Угом», «Юпқа пўчоқ», «Ялта», «Малика», «Зарина», «Қиличнусха», «Ўзбек ғалвираги» кабилар.
Ҳосилни йиғиб олиш
Бодом ҳосилини йиғиш даври минтақа ва етиштирилаётган навга қараб ўзгаради. Мамлакатда бодом ҳосили асосан июль ўрталаридан бошлаб август ва сентябр ойларигача давом этади.
Навлардан ташқи қобиқнинг етилган мевадан осонгина ажралиши яъни очилиши муҳим хусусиятдир. Дарахт устида етилишга яқин қолган меваларда яшил қобиқ ёрилади ва қисман қуриб ранги ўзгаради. Етилиб пишган мевалар силкитилганда тўкилиши яхши бўлади.
Изоҳ (0)